Links maakt grote kans bij Griekse parlementsverkiezingen

Het is de Griekse premier Antonis Samaras niet gelukt om voldoende stemmen te krijgen voor de presidentskandidaat die zijn coalitie naar voren heeft geschoven: ex- eurocommissaris en gewezen minister Stavros Dimas. Er vonden drie stemrondes plaats in december 2014, maar iedere keer stemden minder dan 180 van de 300 parlementsleden – de vereiste, gekwalificeerde meerderheid – voor Dimas. Het aantal bleef telkens steken op 160 of 168 stemmen.  

Zoals de Griekse grondwet in zo’n geval dicteert, wordt het parlement binnen tien dagen ontbonden en schrijft Samaras nieuwe parlementsverkiezingen uit, die binnen dertig dagen moeten plaatsvinden.   

De twee regeringspartijen, Samaras’ conservatieve partij Nieuwe Democratie en de centrumlinkse partij Pasok, hadden de steun nodig van twee kleinere partijen, de Onafhankelijke Grieken en Democratisch Links, om de presidentsverkiezingen te winnen. Deze weigerden echter voor Dimas te stemmen. 

Tegenslag voor EU 

Dit is een grote tegenslag voor zowel de Griekse premier als voor de Eurolanden die sinds 2010 hard hebben gewerkt om Griekenland uit de economische crisis te helpen. De Europese Unie (EU), de Europese Centrale Bank (ECB) en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) – beter bekend als de trojka – hebben 240 miljard euro geleend aan het land, onder voorwaarde dat bezuinigingen op algemene voorzieningen en financiële hervormingen, zoals belastingverhogingen, zouden worden doorgevoerd.  

Omdat Griekenland in de eurozone zit, was het niet mogelijk om de besparingen te verzachten door de koers te devalueren. De trojka, hielden een oogje in het zeil bij de implementatie van het bezuinigingsprogramma.  

Trojka-toezicht 

Het komende jaar hoopte Samaras het zogenaamde trojka-toezicht van de EU, de ECB en het IMF los te kunnen laten. In plaats daarvan ziet hij zich genoodzaakt om deze de komende twee maanden – tot en met februari 2015 – te verlengen om zo opnieuw zeven miljard euro aan leningen te mogen ontvangen.  

De Samaras-coalitie kwam in 2012 aan de macht. De angst bestaat dat een nieuwe Griekse regering de vele fiscale hervormingen en bezuinigingen die de Samaras-coalitie heeft doorgevoerd, overboord gooit.  

Tegenstanders 

Met behulp van de ingrijpende besparingen is de regering er in geslaagd het begrotingstekort te verkleinen. En het vooruitzicht op toekomstige buitenlandse schulden is verdwenen. Maar tegelijkertijd zijn de salarissen gezakt met 30 procent, de koopkracht is gedaald met soms wel 40 procent, en is de werkloosheid gestegen tot ongeveer 25 procent.  

Het bezuinigingsprogramma in Griekenland kent vele tegenstanders. De Onafhankelijke Grieken, de kleinere partij die weigerde voor de presidentskandidaat te stemmen, is opgericht door Panos Kammenos die drie jaar geleden uit de Nieuwe Democratie stapte omdat hij tegen het bezuinigingsprogramma was.

En de radicaal-linkse partij Syriza – die juist meer geld wil uitgeven om de economie een boost te geven – is op dit moment volgens de laatste peilingen de grootste partij met bijna dertig procent van de stemmen.  

Links wint terrein 

Nieuwe onderhandelingen met de trojka over de bezuinigingsakkoorden staan bij Syriza bovenaan het prioriteitenlijstje. De EU, ECB en IMF dringen er bij Griekenland op aan om de besparingen verder door te voeren. Ze willen in 2015 een begrotingsoverschot bereiken van 3 procent en 4 procent in 2016. Hiermee hoopt de trojka de enorme buitenlandse schulden tegemoet te komen, die zijn gestegen van 130 procent van het BBP (bruto binnenlands product) in 2009 naar 179 procent.  

Het IMF verwacht tegelijkertijd in Griekenland een gemiddelde economische groei van 3,4 procent gedurende de komende vijf jaar, dit op voorwaarde dat Griekenland arbeid dereguleert, privatiseert en de markt liberaliseert.  

In tegenstelling daarmee wil Syriza de 320 miljard euro aan schulden afschrijven. Dit kan met zich meebrengen dat Griekenland uit de eurozone wordt gezet, ook al zegt de radicaal-linkse partij geen intenties in die richting te hebben. Syriza hoopt juist op een betere toekomst met deze maatregelen. Partijleider Alexis Tsipras: “Binnen enkele dagen behoort Samaras’ regering, die het land heeft leeggeplunderd, tot het verleden net als de herinneringen aan de bezuinigingen.” 

Paniek zaaiende campagne 

Door te streven naar een evenwichtige begroting in plaats van een overschot, zoals de trojka eist, hoopt Tsipras de bezuinigingen te beperken. Het programma van Syriza bestaat uit vele sociale maatregelen.

Belastingverlaging, stimuleren van publieke investeringen om economische groei te bevorderen, publieke programma’s inzetten om werkloosheid aan te pakken, families opnieuw aansluiten op het elektriciteitsnetwerk, voedselhulp bieden en onderdak geven aan daklozen.  

De grootste tegenstander van Syriza’s programma is Duitsland, wiens export en banken groot voordeel hebben bij de euro en er niets voor voelen om de bezuinigingen in Griekenland te verminderen. Frankrijk en Italië verzwakken de eurozone al voldoende in de ogen van Duitsland.   

De komende weken verwacht men een paniek zaaiende campagne om mensen ervan te weerhouden voor de radicaal-linkse partij te stemmen. Mocht Syriza toch winnen, dan kunnen ze een vijandige houding van de EU verwachten. De kans bestaat dat ze een ultimatum krijgen om het op te geven, in ruil voor afgezwakte bezuinigingsmaatregelen.