Dit zijn fragmenten uit mijn
tussenkomsten in het debat over de begroting cultuur, jeugd, sport en
media. Uit de plenaire vergadering van het Vlaams parlement.

Leden van de regering, voorzitter, als
het slecht gaat, moet iedereen een steentje bijdragen, de broeksriem
wat aanhalen. Zelfs Cultuur, Jeugd, Sport en Media moeten dat doen.
Ik kan het niet anders zeggen, hou het dat vast in uw hoofd. Maar,
die sectoren kregen in de vorige legislatuur al een kaasschaaf of
twee en een desindexatie over zich heen , waardoor de reële waarde
van hun subsidie al stevig verminderd is. Mijnheer Muyters, u was
toen minister van Begroting, u weet dat heel goed.

In 2015 passeert er een soort TGV door
het budget. Die vier sectoren staan samen voor 1,376 miljard euro.
Dat is al niet zoveel. Wel, daar gaat 80,1 miljoen euro van af. Er
verdwijnt dus 5,99 procent van het budget. Collega’s, dat is de
hoogste besparing van alle Vlaamse domeinen. Het kan toeval zijn, het
kan revanchisme zijn ten aanzien van een verleden. Het kan gericht
zijn tegen de linkse hobbyisten en cultuurwereld.

Een ouderwetse visie op Cultuur

Maar nee, collega’s, dat durf ik toch
helemaal niet denken! Dat is niet zo. Het was een retorische
inleiding. Wat is het dan wel? De regering hanteert een ouderwetse
visie op de betekenis van cultuur in de samenleving. Alsof Cultuur
franje is, slagroom, de kers op de taart, maar geen essentiële
bouwsteen van de maatschappij, net zoals wetenschappelijk onderzoek.
De beste menselijke vermogens die we hebben, moeten we kunnen
ontwikkelen.

Daarnaast leeft een foute gedachte dat
de cultuursector te weinig ondernemerschap vertoont. Wel, kijk eens
rond, de werkelijkheid is anders. En vooral, als Vlaanderen in de
wereld ergens mee bekend is, is het met cultuur. Van de Vlaamse
Primitieven tot de hedendaagse kunst. Denk aan Anne Teresa De
Keersmaeker, Stefan Hertmans, David Van Reybrouck, The Broken Circle
Breakdown en nog veel meer. Van erfgoed tot actuele kunst. Josse De
Pauw of René Jacobs, het zijn allemaal artiesten die grote
artistieke kwaliteiten hebben. Ze hebben een traject afgelegd. Vaak
met steun van de Vlaamse overheid. Vlaanderen is een cultuurnatie.

Het doet me zo’n pijn dat deze regering met een
Vlaams-nationale grondstroom, zoals altijd gezegd wordt, dat niet
ziet. Is er iets meer typisch voor Vlaanderen dan onze kunst en
cultuur. Het doet me pijn dat we dat zo weinig in ons hart dragen en
zo weinig meenemen. En hierop wordt 5,99 procent bespaard. Ik weet
niet waar de cultuursector het aan verdiend heeft. Dat doet me echt
pijn. Ik hoop dat het ooit weer eens goed komt, maar ik vrees ervoor.
Dit is niet snoeien om te groeien, dit lijkt eerder op snoeien om te
bloeden.

Knippen en nog eens knippen

In de steunpunten en belangenbehartigers wordt geknipt. Dat zijn
nochtans de plekken waar ook wordt nagedacht over de rol van
kunstenaars, over de zorg voor de digitalisering van onze archieven,
de toekomst van het sociaal-cultureel werk, onze erfgoedcollecties,
enzovoort. Maar er wordt even fors gesneden in verenigingsleven,
erfgoedconvenants enz., vaak initiatieven van ‘volkse’ aard, die
cultuur dicht bij mensen brengen, die meebouwen aan de warme
samenleving waar velen het hier over hebben, aan sociale cohesie in
Vlaanderen. Als we van deze budgetten niet kunnen afblijven, dan zijn
we het niet waard om in die termen te praten.
Mag ik er aan
herinneren dat wat er twee weken geleden is gebeurd met de
erfgoedconvenants? Kijk eens naar de internationale projectsubsidies
die met een kwart zijn verminderd, of de projectsubsidies in de
kunsten die 2,6 miljoen inleveren. Of 10 procent voor het lokaal
jeugdwerk. Ik kan nog lang doorgaan.

Lokaal cultuur-,
jeugd- en sportbeleid

En dan het lokale. Ik ken
de geschiedenis van die decreten. We gaan daar niet flauw over doen.
De Vlaamse overheid is erin geslaagd om met de kost van de voordeur
en het slot bij wijze van spreken honderden huizen te bouwen. Het
gaat dan over sport- en cultuurinfrastructuur en jeugdlokalen.
Langzaam maar zeker hebben we delen van de muren teruggegeven aan de
lokale besturen omdat ze daarin gegroeid zijn. Als we in die 25 jaar
die oefening niet hadden gedaan, we niet stonden waar we nu staan.

Het is waar dat de gemeenten 80 procent van het lokale cultuur-
en sportbudget zelf ophoesten. Net door het feit dat we aan de
schepenen en aan de burgemeesters een instrumentarium hebben gegeven
om van start te gaan, kon het hele huis worden gebouwd. Ik ben wel
ongerust.
Ik steun de lokale besturen, maar niet het totaal
losknippen van elke band tussen de Vlaamse overheid en de lokale
besturen. Ik ben ervoor om de lokale besturen meer
verantwoordelijkheid te geven, maar een minimale bescherming mag. Dat
kan eventueel een oormerking zijn binnen het Gemeentefonds, het kan
een local new deal zijn zoals de Federatie van Organisaties voor
Volksontwikkelingswerk (FOV) voorstelt met impulssubsidies voor
vernieuwende lokale initiatieven. 25 jaar geleden heeft Nederland het
omgekeerde gedaan van Vlaanderen. Kijk daar eens naar het effect op
het lokale cultuurbeleid. Vlaanderen is sterk omdat we het samen
hebben gedaan. Laat de balans verschuiven naar de lokale besturen,
maar knip de lijnen niet door. Kies voor een slimme wisselwerking
tussen lokale autonomie en stimulansenbeleid.
Het is daar om zo
jammer dat het totale budget voor lokaal cultuur-, jeugd- en
sportbeleid in de begroting wordt overgedragen van de rubriek Cultuur
naar de rubriek Binnenlands Bestuur. Dat is dus ‘cultuur-, jeugd-
of sportgeld’ dat helaas weg is.

De ‘minister van onschuld’

Minister, u hebt een soort van onschuld over u. Ik zou u graag de
‘minister van onschuld’ noemen. Dat is een positief bedoelde
opmerking. U bent immers niet verantwoordelijk voor de stappen die
tot het beleid hebben geleid. Dat geeft u nog enkele jaren krediet.

Ik ben bestuurder bij drie kunstenorganisaties. De voorbije drie
weken hebben we vijf mensen ontslagen. ‘Ça fait du mal’, zeker
als je die mensen persoonlijk kent, omdat het kleine organisaties
zijn. Ontslagen als gevolg van de keuzes die de regering heeft
gemaakt. Ook de cultuursector en de mediasector ontsnapt niet aan de
noodzakelijke besparingen, maar ze grijpen wel diep in, en het gaat
om forse bedragen.