Vandaag maakte De Standaard n.a.v. een klacht van Testaankoop bekend dat twee geneesmiddelen tegen ouderdomsblindheid even effectief en veilig zijn. Maar Lucentis (Novartis) kost per inspuiting 800 euro, Avastin (Roche) slechts 40 euro. “De twee financieel met elkaar verwante bedrijven maakten een deal, waardoor vooral het dure Lucentis wordt gepromoot”, schrijft Bart Brinckman. (DS 26 november 2014). De feiten zijn erger. Avastin werd in 2005 op de Amerikaanse markt gebracht door Genentech voor de behandeling van gemetastaseerde dikke darmkanker. Kostprijs per injectie: 1200 dollar. Amerikaanse oogartsen ontdekten dat als je maandelijks één dertigste van die dosis Avastin in de oogbol spuit bij patiënten met ouderdomsblindheid, hun zicht spectaculair verbetert. Kostprijs: 40 dollar per maand. Te goedkoop vond de farmaceutische industrie. In plaats van Avastin te laten registreren voor de indicatie ouderdomsblindheid ontwikkelde Genentech hiervoor Lucentis, een variant op Avastin. Plots kostte één maand behandeling geen 40 maar 2000 dollar voor één injectie Lucentis. Ondanks aandringen van de oogartsen weigerde de farma-industrie Avastin te laten registreren voor de behandeling van ouderdomsblindheid. Nog erger: ze weigerde aanvankelijk Avastin en Lucentis ter beschikking te stellen voor onafhankelijk vergelijkend onderzoek. Pas na jaren kon dit onderzoek doorgaan. Vorige zomer publiceerde The Lancet de resultaten: beide producten zijn evenwaardig in de behandeling van ouderdomsblindheid, maar Avasin aan één vijftigste van de prijs van Lucentis.
Woekerprijzen
De kostprijs van deze peperdure innovatieve en van kankergeneesmiddelen staat in geen enkel verband tot de reële ontwikkelingskosten die de firma er zelf in geïnvesteerd heeft. De farmaceutische industrie rekent de hoogst mogelijke prijs aan die een patiënt met een ernstige aandoening of die de ziekteverzekering bereid is om te betalen. De basissubstantie van dergelijke geneesmiddelen is meestal het resultaat van jarenlang basisonderzoek door gepassioneerde wetenschappers van verschillende universiteiten, gefinancierd met overheidsgeld. Dit basisonderzoek is altijd het meest kostende en meest risicovolle onderzoek. De hoge prijs is dus geen gevolg van hoge kosten omwille van innovatie, maar van patent misbruik.
Dwanglicenties mogelijk
Wanneer innovatieve geneesmiddelen omwille van woekerprijzen de duurzaamheid van onze solidaire ziekteverzekering onder druk zetten, dan moet de overheid orde op zaken zetten. Dit kan door toepassing van dwanglicenties. Bij dwanglicenties verplicht de overheid een bedrijf een licentie van een belangrijk geneesmiddel te geven aan bijvoorbeeld een bedrijf dat goedkoop produceert, in ruil voor een billijke vergoeding aan de patenthouder. Het internationale patentrecht laat toe die dwanglicenties te gebruiken in geval van nood. "Als het vrije ondernemingsbeleid botst met de vrijheid op leven, welke vrijheid zullen we dan moeten inperken?", vraagt Jerry Avorn, farmaca-epidemioloog aan Harvard, zich af. "De functie van dwanglicenties is een wettelijke kwestie, maar de toepassing ervan vereist politieke wil."
Een ander denkspoor is het decommervialiseren van het klinisch onderzoek t. Marcia Angell, voormalig hoofdredacteur van de New England Journal of Medicine, krijgt veel steun bij haar oproep voor een onafhankelijk wetenschapsfonds dat alle klinisch onderzoek financiert en uitbesteedt aan de universiteiten, betaald met belastingen op de buitensporige winsten en marketingbudgetten van farmamultinationals.
