'Wij gaan staken!' (maar hoe doen syndicalisten dat?)

De vakbonden bij Beobank – het vroegere Citibank – proberen ervoor te zorgen dat er op de algemene staking van 15 december niet gewerkt wordt op de hoofdzetel.

“Het voorbereidende werk begon eigenlijk al tijdens de kiescampagne. We hebben toen al opgeroepen om verstandig te stemmen en te kijken wat de verschillende partijen in petto hadden voor de werknemers”, zegt Johan Nelissen, afgevaardigde van de socialistische bediendenvakbond BBTK.

“Eenmaal de uitslag bekend was, maakten we ons weinig illusies over het beleid dat op ons afkwam. Tijdens de regeringsonderhandelingen gaven we uitleg bij de maatregelen nog voor ze beslist waren. Toch zijn veel mensen nog heel hard geschrokken toen het regeerprogramma bekend geraakte”, zegt zijn collega Dany Balcaen van de christelijke bediendencentrale LBC-NVK.

Slikken

“Op dinsdag 4 november hebben we een personeelsvergadering georganiseerd. Maandag hebben we iedereen uitgenodigd met een pamflet en een herinneringsmail in de namiddag. Vlak voor de vergadering zijn we ook nog eens langs alle verdiepingen gelopen. Uiteindelijk zijn 180 werknemers naar onze uitleg komen luisteren. Dat is ongeveer de helft van de mensen die toen aanwezig waren op kantoor”, zegt Johan Nelissen.

Tijdens die vergadering lieten de delegees een powerpoint zien die ze zelf gemaakt hebben. “Vooraf hebben we die ook samen goed uitgetest”, zegt Johan Nelissen.

De reacties in de zaal waren positief. “De meeste mensen hebben wel iets horen waaien, maar toen we de volledige berekening gaven van alle maatregelen, moesten ze toch even slikken. Dat de Vlaamse regering water en elektriciteit veel duurder maakt, wisten veel mensen niet. Op het einde van onze voorstelling kregen we spontaan applaus”, zegt Dany Balcaen.

Overheidsgeld

In de powerpoint sommen ze de argumenten van de voorstanders van deze regering op. Johan Nelissen: “We hadden ons goed voorbereid om alle argumenten van de regering te ontkrachten. De meeste komen ook aan bod in de slides. Om de slogan we moeten nu eenmaal langer werken te counteren, haalden we er de cijfers van een demograaf van de VUB bij. De huidige 65-jarigen leven gemiddeld nog 6 jaar langer dan de 65-jarigen in 1841. In 170 jaar kwam er dus amper 6 jaar bij. Dat was meer dan een eeuw lang geen probleem, maar plots zou de pensioenleeftijd snel verhoogd moeten worden? Maar ik begrijp het wel. Mensen kijken naar het nieuws en daar wordt het voorgesteld als een natuurwet.”

“Nog zo'n dooddoener is: we hebben boven onze stand geleefd. Wij tonen dat de overheidsschuld daalde tot 2008 en dan door de bankencrisis terug de hoogte in schoot. 'We' zijn bankiers van Citibank, de bank die een hoofdverantwoordelijke is van de crisis en die gered moest worden met miljarden dollar overheidsgeld. Wij weten wie er precies boven zijn stand leefde. In 2008 kreeg de toenmalige ceo toch een afscheidsbonus van 80 miljoen dollar. Sommige gasten winnen altijd. Toen we in 2007 een vraag stelden over de financiële crisis die toen net begon in de VS, kregen we als antwoord: dit is een opportuniteit voor overnames. Een maand later lag Citibank op de grond”, zegt Dany Balcaen.

“Nog een laatste punt waar we de nadruk op gelegd hebben, is de aanval op de vakbonden. Als de barema's afgeschaft worden, zijn werknemers afhankelijk van het oordeel van de supervisor als ze een loonsverhoging willen. Dan komen de vakbonden er niet meer aan te pas. Mensen gaan dan schrik krijgen om nog mee te doen aan een actie. Dat is een verzwakking van de vakbonden”, zegt Johan Nelissen.

Internationale groepen

De twee delegees proberen zoveel mogelijk samen te werken. “De mensen appreciëren ook dat wij geen ruzie maken onder elkaar. We hebben soms wel eens een meningsverschil maar we hangen dat niet aan de grote klok”, zegt Dany Balcaen.

Als delegee van een bedrijf heb je ook veel aan de solidariteit van andere bedrijven. “Het is belangrijk dat sectoren solidair zijn. Als je als enige bedrijf in je sector staakt, sta je zwak. Wij maken allemaal deel uit van internationale groepen en die internationale directies vragen zich dan af waarom zij als enige met een staking te maken krijgen”, zegt Dany Balcaen.

In sommige bedrijven aarzelen de vakbonden omdat een nationale staking soms specifieke bedrijfsdossiers doorkruist. Johan Nelissen: “Denk aan wat er gebeurt bij BNP Paribas. De directie wil daar de barema's hervormen. 'Als we nu staken, hebben we dan nog kracht over om die interne strijd te voeren', vragen vakbondsafgevaardigden zich misschien af. Maar wat wij riskeren te verliezen in de bedrijven of de sectoren valt in het niets bij wat de regering bekokstooft. BNP Paribas neemt trouwens een voorschot op iets dat in het regeerakkoord staat.”

Angelsaksisch model

Met welke argumenten trekken zij twijfelende werknemers over de streep? Johan Nelissen: “Het onevenwicht van de maatregelen. Zware inspanningen voor de werknemers en uitkeringsgerechtigden, cadeaus voor de werkgevers en vermogenden.”

Dany Balcaen: “De absurditeit ook. Mensen plots veel langer laten werken, terwijl zoveel jongeren geen job hebben of in een precair statuut zitten.”

Johan Nelissen: “En de inconsequentie. Tijdskrediet inperken, de leeftijd voor de landingsbanen verhogen van 55 tot 60. En tegelijkertijd willen dat mensen het langer volhouden. Daar waren veel collega's echt niet goed van. En nog een belangrijk punt is dat veel maatregelen de meest precaire werknemers treffen. Vrouwen die deeltijds werken, de crèches voor de laagste lonen die drie keer zo duur worden.”

En welke weerstand moeten ze overwinnen? Dany Balcaen: “Solidariteit ligt soms moeilijk. Wij horen dan collega's die de maatregelen noodzakelijk vinden, maar die wel zelf onderzoeken hoe ze zo snel mogelijk op pensioen kunnen. Aan de andere kant zien we soms ook goede uitzendkrachten die moeten vertrekken en die een jaar later nog altijd werkloos zijn. Het fabeltje dat wie wil werken wel een job vindt, klopt niet.”

Johan Nelissen: “Het is onze job om te blijven hameren op die solidariteit. Wij hebben geen zin in een Angelsaksisch model van minimale sociale voorzieningen enkel voor de mensen die het 'echt nodig hebben'. De sociale zekerheid moet er niet enkel voor zorgen dat mensen niet verhongeren, maar dat je bij pech een behoorlijke levensstandaard overhoudt.”

Krachtsverhouding

Voor veel jonge syndicalisten is dit hun eerste staking. Hoe moeten zij dat aanpakken? “Het abc van een goede vakbondswerking is een krachtsverhouding opbouwen. Dat doe je door het personeel te betrekken. Personeelsvergaderingen zijn daarin essentieel. Zorg ook dat je aanwezig bent op de werkvloer”, zegt Johan Nelissen.

Dany Balcaen: “Speel open kaart. Geef zoveel mogelijk informatie over wat er gebeurt in je bedrijf. Zoek steun bij oudere delegees.”

Johan Nelissen: “Na al die jaren ben ik van één ding meer dan ooit overtuigd: een sterke vakbond is nodig. Als je het correct speelt, heb je onvermijdelijk succes.”

Dany Balcaen: “We hebben bij de herstructurering van Citibank goed gezien wat de gevolgen waren in landen waar er geen sterke vakbond was.”

De vakbonden bouwen de spanning op tot 15 december met vanaf maandag elke week een regionale staking. Wat gebeurt er na 15 december? “Dat hangt af van de grootte van de acties. We gaan crescendo en als de algemene staking een groot succes wordt, dan riskeert de regering grote problemen als ze dan nog niet luistert. Een kleine vermogensbelasting zal niet volstaan om de gemoederen te bedaren. Er zijn verschillende maatregelen die echt van tafel moeten”, zegt Johan Nelissen.