Om half drie ‘s middags vertrok de Brusselse delegatie studenten van het Franse ministerie van
Onderwijs naar het Vlaamse ministerie van Onderwijs. Daar ontmoetten ze de delegaties uit Gent en Leuven. De Gentse studenten hadden de fiets gebruikt om op
de bres te springen voor hun toekomst in het onderwijs. Ze waren om elf uur ‘s morgens vertrokken
om zich bij de Brusselse delegatie te voegen. In gele hesjes verschenen ze als
eerste voor de grote glazen ingang van het ministerie. 

Eén van hen was Onno
Vandewalle (19), student Politieke Wetenschappen aan de Universiteit Gent
(UGent): “Tijdens de fietstocht van ruim vier uur zat de sfeer van verzet er
goed in. We zijn absoluut niet akkoord met de verhoging van het
inschrijvingsgeld en de besparingen op het onderwijs. We moeten juist maatregelen
nemen om de drempels weg te nemen. Mijn ouders
hebben vier kinderen van wie er drie naar het hoger onderwijs gaan. Als dat drie
keer 890 euro wordt, plus de kosten van de boeken die ook behoorlijk zijn
gestegen, dan gaat dat richting de 5.000 euro. Het wordt voor mijn ouders een
hele opgave om dat te betalen.” 

‘Bespaar niet op onze toekomst!’

Kort daarna klonken protestkreten uit de verte. Een busje
behangen met spandoeken maakte de weg vrij voor de stoet Brusselse
studenten. Zwierende zelfgemaakte vlaggen staken boven hun hoofden uit. Op het
busje stonden de aanvoerders met megafoons. Met leuzen als Studeren is een
recht, geen voorrecht! en Bespaar niet op onze toekomst! en Bourgeois, Crevits, van ons krijg je niets!, dwongen de studenten van de Brusselse delegatie auto’s
en fietsers tot traagheid totdat ze het gebouw van het
Vlaamse Ministerie van Onderwijs bereikten. Schouder aan schouder liepen de
Nederlandstalige studenten samen met de Franstalige studenten die Franse leuzen
scandeerden.

Bij de ingang troffen de Brusselse en de
Leuvense delegatie elkaar. De laatsten waren ‘s morgens rond negen uur te voet dan weer een ‘Studentenmars voor de toekomst’ naar Brussel begonnen.

Ministerie neemt petitie in ontvangst 

Bij het ministerie leverden de studenten een petitie in met
meer dan 20.000 handtekeningen, plus de resultaten van de referenda over de
onderwijsplannen. De afgelopen weken waren de studenten op verschillende
universiteiten in het land naar de stembus getogen. Hieruit is gebleken dat een grote
meerderheid zich keert tegen de besparingen en hervormingsplannen in het
onderwijs.

“Twee kabinetsmedewerkers kwamen naar buiten en hebben de
referenda van de VUB alvast in ontvangst genomen, waaruit
blijkt dat negentig procent van de studenten tegen de besparingen in het
onderwijs gekant zijn”, vertelt Olivier Goessens, coordinator van de
Brusselse delegatie. “Ik heb hun duidelijk gemaakt dat we terugkomen met
de
referenda van Leuven, Antwerpen, Gent en Hasselt, als het beleid nu niet
wordt
aangepast. De kabinetsmedewerkers bleken verbaasd dat Franstalige
en Nederlandstalige studenten samen, zij aan zij, zich manifesteren. We
hebben getoond
dat studenten samenwerken over de taalgrens heen als het gaat om
onrechtvaardige besparingen. De ambtenaren beloofden ernaar te kijken en
er
iets mee te doen. We zullen zien, maar ik vermoed dat hiermee de kous
niet af
is. We zullen blijven actievoeren, totdat de besparingsmaatregelen
volledig worden ingetrokken.”

800 miljoen euro aan besparingen

De protestacties richten zich tegen de bezuinigingen op
het onderwijs van 800 miljoen euro en de hervormingsplannen die de toegang tot
het onderwijs voor veel mensen beperken. Dit betekent concreet een verhoging
van het inschrijvingsgeld tot 890 euro, besparingen op het hoger onderwijs van
80 miljoen euro, en besparingen op studentenvoorzieningen zoals restaurants en
residenties. 

Laura (23), student Sociale Readaptatiewetenschappen,
merkt de besparingen goed in het restaurant van de Hogeschool in Leuven. “De
prijzen van het eten in de studentenrestaurants zijn al gestegen. Ik moet
eerlijk zeggen dat de kwaliteit al niet zo goed was, en nu moet je er nog meer
voor gaan betalen. Dat vind ik niet kunnen. Ook is te merken dat de besparingen
op de hogescholen vorig jaar al zijn doorgevoerd. Er is minder personeel
aangenomen, waardoor er een tekort aan docenten is. De huidige proffen moeten
veel meer doen in kortere tijd. Daarnaast is er een gebrek aan les- en
communicatiemiddelen, waardoor de communicatie tussen studenten en profs stroef
verloopt. Op een portaal verschijnt slechts de helft van de informatie en de
rest wordt snel in de les gezegd. Als je even niet luistert, mis je het.”

Door de besparingen wordt alles doorberekend in de prijzen
van onderwijsvoorzieningen waar studenten dagelijks gebruik van maken. Er
blijven weinig mogelijkheden over voor studiebegeleiding. Ook is er in de
toekomst minder geld voor kringen en studentenraden.

Grimmig vooruitzicht

Een zorgwekkend onderdeel van de onderwijsplannen van de
federale regering is de afschaffing van de steunmaatregel en de besparingen op
het aanmoedigingsfonds. Een grimmig vooruitzicht voor kansarme leerlingen die
graag willen studeren.

Eva (21) is zo’n student. Ze studeert Sociaal-Cultureel
Werk in Leuven, maar noodgedwongen via volwassenonderwijs: “Voor mij is
deze betoging een emotioneel moment, omdat de besparingen me een grote
studieachterstand hebben bezorgd.”

“Twee jaar geleden studeerde ik aan de
universiteit in Leuven, maar mijn mama is ziek geraakt en werkloos geworden. Ze
kon het niet meer betalen en ik moest voor mezelf zorgen. Ik ben gestopt met de
universiteit en ben naar de hogeschool gegaan. Dat heb ik een jaartje
geprobeerd, maar ik moest ernaast fulltime werken, waardoor ik lessen miste en
uiteindelijk zeven herexamens had. Nu volg ik volwassenenonderwijs: halftijds
studeren en halftijds werken. Het studeren duurt voor mij dus iets langer.
Jammer, zonder besparingen had ik misschien allang een diploma behaald.” 

Investeringen blijven uit

De Vrije Universiteit Brussel (VUB) is genoodzaakt om
voorlopig niet te investeren in haar inmiddels verouderde infrastructuur. Veel
restauratieplannen worden uitgesteld. Als
doekje voor het bloeden heeft de UGent besloten haar reserves
te raadplegen en in het rood te staan met de begroting. Voor het komende jaar
gaat de universiteit niet het geld van de besparingen bij de studenten
verhalen.

Maar het grote probleem blijft bestaan. Daan (24), Masterstudent
Sociologie: “Ik ben nu bezig met mijn tweede richting. Hiervoor heb ik
moraalwetenschappen gestudeerd. De eerste twee jaar kreeg ik een studiebeurs.
Maar omdat mijn moeder alleenstaand is, moet ze meer werken en verdient ze nu
net te veel om een studiebeurs te krijgen voor mij.”

“Sinds vorig jaar betaal ik
mijn studie en eigen kosten daarom zelf, waardoor ik genoodzaakt ben ernaast te
werken. Het verhoogde inschrijvingsgeld leidt ertoe dat ik nog meer moet gaan
werken. Ik kan niet fulltime studeren, waardoor het niet gaat lukken om mijn
thesis in een jaar af te krijgen, met als gevolg dat ik volgend jaar opnieuw
inschrijvingsgeld moet betalen. Ik ben een van diegenen die door de mazen van
het sociaal opvangnet valt.”

Studenten draaien op voor de kosten

Nele Van Parys is coördinator van de acties in Gent en
woordvoerster van het actiecollectief Studentencollectief. Dit
collectief is op 5 november tot stand
gekomen nadat verschillende actiegroepen van studenten hun krachten
bundelden. In de aanloop naar de studentenbetoging in Brussel vertelde
Van
Parys:

“We zijn niet
akkoord met de richting waarin minister van Onderwijs Hilde Crevits wil
inslaan. Kwaliteitsvol en toegankelijk onderwijs komt de hele
samenleving ten
goede en hierin zou dus ook als samenleving in geïnvesteerd moeten
worden. De
regering doet op dit moment het omgekeerde. Ze bespaart op onderwijs en
laat de
studenten en hun gezinnen voor de kosten opdraaien. Maar dit niet
alleen, ook
de kwaliteit, de sociale voorzieningen en het personeel zullen
geraakt worden. Daarom ondernemen we op deze Internationale Dag van de
Student de mars door de koude en regen als dat nodig is, we geven niet
op tot de minister luistert.”

Kamilya Jakipbayeva (19), student Geneeskunde, is een van de Gentse
studenten die op de fiets naar het ministerie van Onderwijs in Brussel is
gekomen: “Ik ben een zelfstandige student en ontvang een beurs, maar het is
moeilijk om te studeren en te werken tegelijkertijd. Als geneeskundestudent ben
ik bang dat ik minder kans ga hebben een stageplaats te vinden. Er zijn al zo
weinig plekken en door de besparingen wordt dit alleen maar erger. Minder
mensen kunnen zich hierdoor uiteindelijk specialiseren. Als beursstudent red ik
het financieel verder wel, maar ik ken veel mensen die het niet gaan redden.”

Steun uit verschillende hoeken

Volgens Van Parys krijgen de studenten steun uit
verschillende hoeken. Ook vanuit het personeel werd een petitie tegen de
besparingen op onderwijs gestart. “We staan zeker niet alleen”, vervolgt Van
Parys. “De VLOR gaf in haar advies duidelijk te kennen tegen de besparingen
gekant te zijn, aangezien die de democratisering van het onderwijs op de
helling zetten. En heel veel andere groepen komen op straat: de betoging van
vorige donderdag bracht maar liefst 120.000 personen op straat, onder wie heel
veel jongeren en personen uit het middenveld en de cultuursector in naam van
Hart boven Hard. Wij zijn allemaal bezorgd om de toekomst, en doen dus deze
broodnodige acties om onze toekomst te vrijwaren”.

Afgelopen week ondertekenden ruim 1700 professoren,
lectoren, onderzoekers en andere personeelsleden van de hogescholen en
universiteiten een oproep tegen de besparingen op het hoger onderwijs. Ze
verklaren zich solidair met de studenten. Volgens hen zetten de besparingen van
800 miljoen euro zowel de kwaliteit van het onderwijs als de economische groei
op de helling.

“De verhoging is geen broodnodige investering in het hoger
onderwijs, maar een poging om een deel van de besparingen op de studenten en
hun ouders af te wentelen,” aldus hun aanklacht. Het inschrijvingsgeld verhogen
zorgt voor sociale drempels en laat potentieel talent verloren gaan. Bovendien
blijkt de uitbreiding van het systeem van studiebeurzen vooral een lege doos te
zijn. “De verhoging dekt maar een zeer klein deel van de gevraagde
inleveringen,’ zegt professor Jan Dumolyn, die lesgeeft aan de UGent. “Het
dient er vooral toe om de studenten en besturen tegen elkaar uit te spelen.”

Geschokt over voorstel KULeuven

Jos D’Haese, voorzitter van Comac Antwerpen, was zwaar onder
de indruk van de betoging: “Ik vind het ongelooflijk. Heb nog nooit een
betoging meegemaakt waar studenten dertig kilometer hebben gelopen of
zestig kilometer gefietst. Dit toont aan dat de studenten bereid zijn om
ervoor te gaan, ook al komen de examens in de buurt.”

“Zeker
als je kijkt wat er vanmorgen is gebeurd: KULeuven heeft voorgesteld om
de studenten die na een jaar minder dan 30 procent van hun vakken
halen, te schrappen. Zij kunnen dus niet meer met hun studie verder. Met
wat voor een samenleving zijn we bezig? Ook het aanmoedigingsfonds
schaffen we af. Studenten gaan een studie volgen die ze eigenlijk niet
kunnen betalen. En als het hen na een jaar niet lukt voldoende
studiepunten te halen, moeten ze weg. Maar het Vlaamse Ministerie van
Onderwijs weet nu dat we niet opgeven. De studenten uit Leuven, Brussel
en Gent hebben beloofd om hier weer te staan op 3 december, maar dan met
veel meer studenten. We krijgen nog meer referenda, nog meer petities,
nog meer acties, we gaan door. Onze beweging is niet af, maar
groeit.” 

Toelatingsproef voor kandidaat-ministers 

Ondertussen is De Vlaamse Vereniging voor Studenten
(VVS) gekomen met een vernieuwend
voorstel om een toelatingsproef voor kandidaat-ministers in te voeren:
“Een toelatingsproef voor kandidaat-ministers kan hun een beter inzicht
geven in de vereiste competenties die nodig zijn voor goed bestuur. Daarnaast
zal dit het aanzien van de minister vergroten” aldus Bram Roelant, voorzitter
van VVS.

In andere steden werden er lokale acties gevoerd,
bijvoorbeeld in Namen, Louvain-La-Neuve, Luik en Bergen. In Hasselt  was er een sit-in en een open
studentenvergadering, en in Antwerpen liep een symbolische besparingsbrigade
langs verschillende hoger onderwijsinstellingen. Gent en Leuven hebben al nieuwe
acties op 3 december aangekondigd als de eisen van de studenten niet worden
ingewilligd.

Foto’s: Frederik Sadones