Nationale betoging. Ik heb er lang over getwijfeld. Zou ik naar Brussel
gaan? Zou ik mee betogen tegen de federale regering? Zou ik me eens
volledig smijten en me niets aantrekken van wat mijn omgeving daarvan
denkt? De twijfel heeft ervoor gezorgd dat ik volstrekt besluitloos de
aanvang van de betoging miste. Dus besloot ik maar om een dagje de
riooljournalistiek en het kattengejank op de sociale media te volgen;
ongetwijfeld evenveel adrenaline als in de betoging meelopen.

Het is een wederkerend “probleem” bij mezelf en, stel ik vast, vele
generatiegenoten: activisme gebeurt via de sociale media, een zekere
vorm van je m’en fous-tisme en discursieve of retorische
agitatie, vaak met een eerder arrogante houding. Misschien ligt de
oorzaak daarvan wel deels in het verlammend effect van de polarisatie
die sinds de verkiezingspropaganda genadeloos door blijft woeden? Het
afzetten “tegen alles” lijkt daardoor gratuit te zijn, ook al is het dat
zeker niet (noch is het “tegen alles”). Maar wil je niet in één van de
twee kampen terecht komen, moet je wel schreeuwen, roepen en tieren. Ik
wil me niet associëren met het extreemrechtse en neoliberale
onderdrukkingsbeleid, noch wil ik me associëren met het conservatieve
corporatisme en staatsfetisjisme dat oppositie en vakbonden prediken.
Beide kanten zijn voor mij van totalitaire aard. Of om wat hedendaags
jargon te gebruiken: achterlijke fascisten, dat zijn ze, allebei.

Mijn, zeer korte, kijk op de zaken? Zowat alles wat door de regering
wordt uitgebraakt, is klinkklare onzin. De taal die gesproken wordt en
de maatregelen die getroffen worden, staan bol van paternalisme,
revanchisme en megalomanie. De vakbonden en oppositie schieten in een
kramp. Hun voorgedragen oplossingen komen voort uit dezelfde
communistische en socialistische trukendoos die al sinds jaar en dag de
vrijheid van ons allen inperkt en bureaucratische moordmachines creëren.
Voilà. Karikaturaal misschien, maar blijft u toch nog even doorlezen.

Want dan is de (sociale) media daar! Een plaats die bomvol staat van
bevooroordeelde taal aan het adres van de betogers en, veel meer nog, de
amokmakers. Vele journalisten en mensen die deze taal uiten, doen dat en passant in de good news shows die Facebook, Twitter en de commerciële media zijn. En passant,
als in: zonder na te denken en ervan uitgaande dat hun mening publiek
gedragen wordt en (dus) moreel superieur is. Omgekeerd zie ik echter
hetzelfde bij vele betogers die maar blijven benadrukken dat ze voor
“allen samen” strijden; even later zijn “allen samen” dan de drie grote
vakbonden en de vijf linkse oppositiepartijen. De polemiek in de
(sociale) media vergaat meteen weer in een links-rechts tegenstelling
waar je als andersdenkend individu maar best je mond kan houden (of er
probeert tegenin te gaan en meteen een halve dag kwijt bent).

In de tussentijd zijn de fundamenten van zowel de linkse als rechtse
politieke verbeelding nog steeds niet geëvolueerd sinds het einde van de
18de eeuw. Daarin vinden ze elkaar dan ook (en dat is waarom ik “noch
links, noch rechts” bepleit): de electorale en parlementaire democratie,
de nood aan economische groei, de creatie van werkgelegenheid, het
streven naar meer koopkracht, het ondiscuteerbare belang van
natiegrenzen en ga zo maar door. Allen “waarden” die door vele linkse en
rechtse opinie- en beleidsmakers schaapsgewijs verkondigd worden en die
door de vox populi lijken gedragen te worden. “There is no alternative”
is dan ook het meest doctrinaire credo van de afgelopen decennia. Een
dogma dat zich kan meten aan de ergste religieuze fundamentalismen – en
dat voor een land dat zich, minstens op staatsniveau, profileert als
pluralistisch, seculier en vrijzinnig! Ironisch genoeg is het linkse
alternatief uit identiek hetzelfde rotte hout gesneden.

Vandaag was dus niet “mijn” betoging omdat de diversiteit aan stemmen
integraal verloren ging. Ik ben echter niet van plan de frustraties van
de betogers te banaliseren, noch het gepleegde geweld te veroordelen
(van beide kanten). De huidige regering is tevens niet “mijn” regering,
maar ik ben evenmin van plan de frustraties van kleine zelfstandigen,
Nederlandstaligen in (de rand rond) Brussel en angstige mensen te
banaliseren. Ik wens echter geen pacificatie, maar conflict. Conflict
waarin politieke en levensbeschouwelijke visies kunnen besproken,
verdedigd én uitgeprobeerd worden in de publieke ruimte. Zolang die
ruimte gekaapt wordt door weldenkend links en populistisch rechts (en de
media hen een micro onder de neus houdt), zal die ruimte echter
dezelfde polariserende onzin blijven voortbrengen. De publieke ruimte
blijft dan een plaats waar diversiteit een illusie is en waar de
aanwezige zelfingenomenheid alleen maar kan bestreden worden door
minstens even zelfingenomen te keer te gaan. Niemand is hiervan
verontschuldigd. Niemand.

Deze tijden zijn tijden van verandering. Stabiliteit moeten we even
opbergen óf we moeten het bescheidener gaan invullen. Vakbonden blijven
aandringen op stabiliteit door de jaren 1970 als maatstaf te gebruiken.
Rechts beleid profileert zichzelf als “verandering”, maar geeft identiek
hetzelfde reactionaire antwoord als in de jaren 1980. De
navelstaarderigheid van waaruit we ons Westers samenlevingsmodel blijven
bekijken, is gefundeerd in een onuitstaanbaar zelfingenomen moralisme.
Ik wil dat niet vervangen door andere onuitstaanbare zelfingenomen
moralismes, zoals pakweg ook in de VS, Israël, de IS en Rusland terug te
vinden zijn. Ik wil dat vervangen door een zelfreflectieve, twijfelende
en tragere politiek waarin top-down beweging geminimaliseerd
wordt. Het zal het gestresseerde en gejaagde leven alsook de uitgeputte
natuurlijke omgeving alleen maar ten goede komen. Pasklare oplossingen
heb ik niet en ook rotsvaste antwoorden ga ik niet geven, dus vraag er
niet naar. Denk er zélf over na, maar denk liefst anders dan ik of we
staan opnieuw nergens.

Ik was dus niet in Brussel. Daar heb ik vooralsnog geen spijt van gehad.
Al diegenen die de behoefte hebben zichzelf in een moreel superieure
positie te zetten omdat u er nu net wél of net niet was, weet dat u geen
haar beter bent dan uw opponent. U oordeelt, maar u begrijpt niet. U
braakt een mening uit, maar u weigert om andere visies en methodes
grondig te leren kennen. U bent de reden waarom polarisatie zo succesvol
is. U houdt uw eigen frustraties in leven.