Hij geniet aanzien in de buurt. En terecht. Er zijn er weinigen
die het hem nadoen. Vanuit een woelige thuissituatie toch kiezen om
te studeren en dat op hoog niveau. Talenknobbel, scherpe pen, stevige
debater en een aimabel man. Altijd bereid anderen te helpen. Ook al
is hij al 27 jaar, hij blijft ‘die jongen’ met de bril. Deze man
van Borgerhout.

“Ik ben nog nooit zo vernederd”, schreef hij met veel emotie
enkele dagen geleden. “Ik vertoon sterke gelijkenissen met een
mogelijke overvaller volgens de politie, de gelijkenis zou mijn bril
zijn en daarom werd ik twee dagen onschuldig opgesloten.”

Emotie en verontwaardiging alom. In een mum van tijd werd zijn
getuigenis die hij postte op Facebook honderden malen gedeeld.

“Toch
niet dé Yassine, die met dat brilletje, in de gevangenis
zeker?”
Vervolgens in koor “en dan nog onschuldig en alleen
maar door zijn bril?”

Iedereen begon te kappen op de politie en het gerecht. De vonk
sloeg in, alsof Borgerhout en omstreken deze emotionele getuigenis
nodig had om eindelijk los te barsten.

“We zijn de houding van de politie en gerecht grondig beu”,
klonk het daar in elke straat. Het regende verontwaardiging, het
regende ook gelijkaardige getuigenissen.

De Morgen eerst en daarna DeWereldMorgen.be namen het bericht
over. Evenwel zonder regel één in de journalistiek te respecteren:
weerwoord vragen aan de betrokken politiediensten en gerecht. Nét
voor zo een zaken bestaat er nochtans een politiewoordvoerder én een
persmagistraat.

Na het artikel in De Morgen werd Yassine overal – tot de
studiediensten van sommige politieke partijen – onderwerp van
gesprek. Een Kamerlid van N-VA ging zelfs zo ver te melden dat hij
tekst en uitleg wou vragen aan onze minister van Binnenlandse Zaken
Jan Jambon.

Dat een minister nooit kan antwoorden in lopende gerechtelijke
onderzoeken is blijkbaar een scheiding der machten die dit Kamerlid
niet zo nauw neemt. Ook had dat Kamerlid blijkbaar het geduld niet
een persverklaring van gerecht en politie af te wachten.

En daar kwam ze dan. In de vorm van een reactie van het parket van
Turnhout. Zelden gezien want normaal worden dergelijke details in het
kader van een gerechtelijk onderzoek nooit vrijgegeven in die fase.

Wat stond er?

Dat er bij het misdrijf mogelijk broers van Yassine betrokken
zouden zijn, dat de auto die mogelijk gebruikt werd bij een diefstal
op naam van Yassine gehuurd werd en dat er een hoeveelheid cashgeld
werd gevonden tijdens de huiszoeking.

Juridisch gezien heeft – zelfs voor een eerstejaars rechten –
de onderzoeksrechter het recht aan te houden. Hier was dus meer aan
de hand dan ‘lijken op iemand met een bril’. Juridisch gezien
zijn er ook voldoende elementen voor handen die op een mogelijke
betrokkenheid zouden kunnen wijzen.

Maar vrijheidsberoving is niet niks. Het is een vrij ingrijpende
maatregel waar niet zomaar zou mogen mee gegoocheld worden.

In tijden van collectieve repressiedrang is die stem nog moeilijk
te brengen, maar vrijheidsberoving zou pas mogen als er echt geen
andere mogelijkheden zijn om een mogelijke dader te betrekken in een
gerechtelijk onderzoek.

Het betoog van Yassine kwam dus te snel en was daardoor
onvolledig. Achteraf gezien was het wellicht ook ongelukkig. Maar dat
is volstrekt begrijpelijk, overmand als hij was door de ruwe emoties
na twee dagen gevangenis als onschuldige man. Maar wat ik hierboven
schreef over vrijheidsberoving dreigt daardoor ondergesneeuwd te
geraken.

Nochtans dient elke onderzoeksrechter à charge en à décharge te
onderzoeken en te handelen. Perfect had hier een voorleiding zonder
aanhouding kunnen gebeuren. Waaraan voorwaarden worden gekoppeld: in
de buurt van de onderzoeksrechter blijven, meewerken om zo snel
mogelijk klaarheid te scheppen over het alibi, geen contact met
mogelijk betrokken broers, maar gezien het blanco strafblad en de
examens kan u beschikken.

Dat is een onderzoeksrechter die met een verweer, voorgeschiedenis
en de juiste context rekening houdt. In een gezond werkende
rechtsstaat ben je namelijk niet al meteen ‘een beetje schuldig’
omwille van het mogelijke gedrag van broers.

Dát zou de essentie van de rechtsgang moeten zijn. Bij Yassine
was er geen enkele bezwaar om zonder vrijheidsberoving op die manier
te werk te gaan, tot er klaarheid over zijn mogelijke betrokkenheid
zou zijn.

Zo zouden we beter ook geen deur van een gevangenis openen en
iemand letterlijk op straat gooien. Of dat nu 20, 50 of 100 kilometer
van zijn/haar woonplaats is, het is schering en inslag in dit land,
wanneer iemand gehandlicht wordt (zoals in het geval van Yassine),
door de raadkamer of door de Kamer van Inbeschuldigingstelling wordt
vrijgelaten, staat hij daar. In het beste geval kent de gevangene een
bereidwillige advocaat die in zijn/haar plaats een familielid
verwittigt. Anders is het ‘trek uw plan’.

Bij Yassine kan je er juridisch geen stok tussen krijgen. De
persmededeling van het parket is valabel. Ook daarover moeten geen
spookverhalen de ronde doen. De advocaten van de broers zijn
beslagen. Mocht iets niet kloppen van de vrijgegeven informatie door
het parket waren die allang op de rem gaan staan.

Het is nu aan het gerecht om in alle sereniteit verder te
onderzoeken of de verdachten de juiste zijn. Of ze daadwerkelijk een
diefstal
hebben gepleegd. Maar laat het effect van het emotionele betoog van
Yassine wat juridisch niet bleek te kloppen, geen harnas vormen rond
al die verzuchtingen van vele families in Borgerhout. Er is wel
degelijk iets mis en veel aan de hand.

Zo zouden we vrijheidsberoving terug als allerlaatste stap moeten
zien, in plaats van wat populistisch te roepen in het politieke
halfrond over de overbevolking in de gevangenissen. Daar ligt
namelijk een groot stuk van de oplossing om die overbevolking aan te
pakken.

Zo zouden huiszoekingen ook een laatste strohalm moeten zijn en
niet schering en inslag. Yassine had perfect kunnen uitgenodigd
worden voor een verhoor.

Zo moeten we stoppen met mensen vanuit de gevangenis op straat te
gooien zonder geld voor de bus of een telefoon naar de familie.

Dát Vlaanderen dat nu weet, daarvoor alleen al was het – hoe
emotioneel ook – de moeite waard dat Yassine zijn emotie na twee
dagen onschuldig in de cel te zitten wou delen.