Blaise
Compaoré veroverde de macht in zijn land in 1987 met de steun van
Frankrijk onder socialistisch president Mitterrand (1981-1995) en
buurland Ivoorkust onder toenmalig dictator Houphouët-Boigny
(1960-1993). Die zagen de sociaal-progressieve koers van president
Thomas Sankara niet zitten.
Thomas
Sankara
Sankara
was de man die in 1983 de postkoloniale militaire dictatuur van Opper-Volta
omverwierp en het zijn Afrikaanse naam Burkina Faso gaf (‘land van oprechte mensen’). In
nauwelijks drie jaar tijd slaagde hij erin Burkina Faso
zelfvoorzienend te maken voor voedsel. Het land was tot dan volledig
afhankelijk van voedselhulp om de voortdurende hongersnoden te
bestrijden.
Sankara was de eerste Afrikaanse leider die vrouwen in zijn regering opnam (en niet zomaar voor ‘Vrouwenzaken’ of
‘Gezinsplanning’), polygamie verbood en wetten afkondigde tegen geweld in het gezin. Hij verdeelde ook land dat door
de feodale tribale leiders ongebruikt werd gelaten onder de boeren.
Tevens was hij de eerste Afrikaanse leider die aids openlijk erkende. Hij begon
een grootschalig project voor betere infrastructuur (wegen, scholen,
hospitalen) en weigerde daar buitenlandse leningen voor. Hij
veroordeelde het IMF en de Wereldbank als neokoloniale instrumenten.
De
salarissen van de topfuncties – in handen van een kleine pro-Franse
elite – werden drastisch teruggeschroefd. Hij verkocht de volledige
Mercedesvloot van de overheid, verminderde zijn eigen salaris tot 450
dollar per maand en reed zelf met een kleine Renault R5.
Hij
schafte daarenboven de wijdverbreide Afrikaanse gewoonte af om overal
grote borden met foto’s van de staatsleider te plaatsen. Hij aarzelde niet om zijn collega’s staatshoofden in Afrika
openlijk te bekritiseren.
Een
brug te ver
Dat
was voor Frankrijk en buurland Ivoorkust meer dan een brug te ver. Op 15
oktober 1987 werd Thomas Sankara vermoord door soldaten onder het
bevel van stafchef van het leger Blaise Compaoré. De staatsgreep werd voorbereid in Abidjan, de hoofdstad van Ivoorkust, na overleg van Compaoré met militaire adviseurs van Frankrijk en Ivoorkust. Sindsdien laat de
man zich om de zoveel jaar ‘herverkiezen’.
Alle
sociale programma’s van Sankara werden onmiddellijk afgeschaft en buitenlandse multinationals, het IMF en de Wereldbank kregen terug
onbegrensde toegang tot de grondstoffen van het land en tot de
onderbetaalde en onbeschermde arbeidsmarkt.
Burkina
Faso werd onder Compaoré weer een van de armste landen van Afrika. Compaoré zelf werd een van de rijkste Afrikanen, met onder meer
uitgebreide landgoederen en huizen in Frankrijk en Zwitserland. De
rijkdommen van Burkina Faso omvatten onder meer goud en zink, cement,
dolomiet, graniet, marmer, fosfaten, puimsteen en zout.
Kinderslavernij is endemisch, vooral in de goudindustrie.
’27
jaar is genoeg’
Blaise
Compaoré liet zich twee maal verkiezen voor zeven jaar en (na een
wijziging van de grondwet naar analogie met de Franse grondwet) twee
maal voor vijf jaar. Het waren verkiezingen die nauwelijks aan internationaal
aanvaarde normen van transparantie en eerlijkheid beantwoordden.
Onder
internationale druk heeft Compaoré geleidelijk een aantal
hervormingen ingevoerd, waardoor de politieke oppositie tegen zijn
bewind wat meer speelruimte kreeg. Die oppositie voelt zich nu in
2014 sterk genoeg om hem van de macht te verdrijven.
Op
dinsdag 28 oktober blokkeerden duizenden jongeren de enige hoofdweg
van het land. Honderdduizenden betogers verzamelden zich op het
centrale plein van de hoofdstad Ouagadougou. De organisatoren houden
het op 1 miljoen betogers (het land heeft 17 miljoen inwoners). De
betogingen werden door de politie hardhandig uiteengedreven.
Blaise,
dégage!
Overal
in het land worden protesten georganiseerd met de slogans ’27 ans,
ça suffit’, ‘Judas, libéréz les lieux’, ‘Blaise dégage’ en
‘Article 37 intouchable. (27 jaar is genoeg – Maak plaats, Judas –
Blaise, trap het af – Raak niet aan Artikel 37). Artikel 37 is het
grondwetsartikel dat de limiet van twee opeenvolgende presidentiële
mandaten vastlegt.
In
2011 waren er eveneens zware protesten, waarna de president zich
verplicht zag enkele hervormingen door te voeren, de grondwet
te wijzigen en het parlement meer macht te geven. De oppositie vond
deze aanpassingen echter onvoldoende. Sindsdien bleef het onrustig
in het land.
President
Compaoré wil grondwetsartikel 37 nu terug laten wijzigen in zijn
voordeel. Zestig procent van de bevolking van Burkina Faso is jonger
dan 25 en heeft altijd onder Blaise Compaoré geleefd.
Burkina
Faso: Protesters Ask Compaoré to Give up Burkina Faso Reign
Burkina
Faso : manifestation massive contre le régime de Blaise Compaoré