Op zaterdag 11 oktober is in Egypte het collegejaar begonnen. Universiteiten houden hun hart vast. Studenten, medewerkers en verschillende actiegroepen hebben namelijk nieuwe protesten aangekondigd tegen het – wat zij zien als – repressieve universiteitsbeleid dat de huidige regering heeft ingevoerd. 

De protesten zijn ook gericht tegen de zogeheten militaire coup. Hiermee wordt gedoeld op de manier waarop de vorige regering, onder leiding van de democratisch verkozen ex-president Mohamed Morsi, ten val werd gebracht. De politicus uit de Moslimbroederschap werd in juli 2013 door het leger afgezet.

Op zondag 12 oktober lanceerden studenten de campagne The Students are back, die oproept te stoppen met willekeurige opsluitingen van studenten en universiteitsmedewerkers. 

Veiligheidspoort

De protesten worden gedragen door studenten uit alle geledingen van de maatschappij. “Als er geen protesten meer zijn, zal men denken dat alles in orde is”, zegt Ismail Hussein (22), accountancystudent aan de Ain Shams-universiteit. Ook stafleden van verschillende universiteiten steunen de protesten.

Dit leidde tot confrontaties met politiemachten op campussen van onder andere de universiteit van Cairo en de Al Azhar-universiteit. Met traangas probeerde de politie de studentenmenigte in toom te houden die een veiligheidspoort had opengebroken. Ook sloegen studenten metaaldetectors kapot, die in het kader van het vernieuwde universiteitsbeleid geïnstalleerd waren. Na afloop werden er minstens dertien studenten gearresteerd. 

Egyptische veiligheidsdiensten blijven hardhandig optreden tegen politieke activiteiten van studenten. De druk wordt opgevoerd om een nieuwe protestgolf in te dammen. In hetzelfde weekend is de politie in de vroege ochtend ook huizen binnengevallen. Volgens de Egyptische staatstelevisie werden er minstens 67 studenten uit hun bed gelicht. Sinds vrijdag 10 oktober zijn er minstens 91 studenten gearresteerd. 

Mohammed Atef, voorzitter van de studentenvereniging van de Al Azhar-universiteit en oprichter van de nationale coalitie Students Against the Coup, kon zijn arrestatie ontlopen. Afgelopen maandag 13 oktober om drie uur ‘s ochtends stormde de politie zijn ouderlijk huis in de stad Assiut binnen met een opsporingsbevel. Uiteindelijk werd zijn broer in de boeien geslagen.

Protestwet

Universiteiten behoren tot de laatste bolwerken van zichtbaar verzet tegen de militair gesteunde regering van president Abdel Fattah el-Sisi. Campussen zijn broedplaatsen geweest van islamitische en links-activistische groepen die sterk hebben bijgedragen aan de val van oud-president Hosni Moebarak in 2011. Twintig universiteiten hebben deelgenomen aan wijdverspreide protesten. 

Nadat Morsi in juli 2013 door het leger werd afgezet, bleven de studentenprotesten aanhouden – zelfs toen burgerprotesten op straat bruut door het leger neergeslagen werden. Minstens veertien studenten kwamen toentertijd om het leven. Duizenden werden gearresteerd en meer dan 900 studenten zaten langer dan een jaar in de gevangenis vast.

In november 2013 is een protestwet van kracht geworden. Deze wet verbiedt demonstraties waarvan de politie niet op de hoogte is gesteld. Mensenrechtengroepen hebben de wet veroordeeld, omdat deze de vrijheden van de sympathisanten van de Moslimbroederschap zou inperken. Inmiddels heeft Egypte minstens 20.000 politieke gevangenen die op volslagen willekeurige wijze schuldig zijn bevonden aan het deelnemen aan illegale demonstraties.

Metaaldetectors

Als reactie op de studentenprotesten heeft president El-Sisi aan zichzelf de bevoegdheid gegeven om universiteitsrectoren en de hoofden van departementen te benoemen. El-Sisi gaf aan hen weer nieuwe bevoegdheden om studenten te schorsen en hun de toegang tot de faculteit definitief te ontzeggen. 

Studentenhuisvesting valt onder een strikt toezicht van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Elke ochtend worden studenten door veiligheidstroepen met metaaldetectors ontvangen. De troepen hebben vrije toegang tot de campussen. Volgens een studente van Al-Azhar is de universiteit een gevangenis geworden.

Twaalf universiteiten hebben het beveiligingsbedrijf Falcon in dienst genomen. Volgens studenten heeft Falcon veel meer weg van een militiegroep die voor de regering studenten hardhandig in het gareel houdt – soms met dodelijke gevolgen. Tijdens de laatste politieconfrontaties heeft Falcon zich van enkele universiteitsterrein teruggetrokken.

In videoboodschappen veroordelen Students Against the Coup de arrestaties van studenten, de vernieuwde strenge veiligheidsmaatregelen en de herhaalde inbreuk op de academische vrijheid.

Anticoupcoalitie

Nog steeds breken er in het land nieuwe studentenprotesten uit. “Met de dag zullen de protesten krachtiger worden, als meer studenten zich voegen bij de campusdemonstraties tegen de militaire coup”, zei Diaa Sawy, plaatsvervangend hoofd van Youth Against the Coup. Deze studenten- en jongerenbeweging werd opgericht nadat het leger Morsi had afgezet. De beweging vertegenwoordigt studenten uit tien universiteiten die over het land verspreid zijn. 

Sinds juli 2013 organiseert Youth Against the Coup protesten op universiteitscampussen. Volgens Sawy zijn de meeste Egyptische studenten- en jongerengroepen opgenomen in een anticoupcoalitie met politieke partijen die het hardhandig optreden van El-Sisi en minister van Binnenlandse Zaken Mohamed Ibrahim veroordelen. 

Onverbiddelijk heeft de minister voor Hoger Onderwijs, Al Sayed Abdul-Khaliq, ervoor gewaarschuwd dat hij studenten of universiteitsmedewerkers onmiddellijk definitief zal schorsen als blijkt dat zij aan protesten deelnemen of hebben deelgenomen.