De Vlaamse regering is nog maar net van start gegaan en de federale
regering nog maar net gevormd. Toch is al duidelijk dat deze
regeerperiode een zware beproeving zal worden voor de CD&V. Het
middenveld reageert keihard op het Vlaams regeerakkoord waarvan de
impact, zowel direct als indirect, begint duidelijk te worden. Nu is die
reactie nog relatief ongeorganiseerd, maar het is duidelijk dat dit niet
zo zal blijven en dat de tegenbeweging nog sterk aan kracht zal winnen
en het hierbij niet zal laten.

Dat ook de verenigingen die tot de
traditionele zuil van CD&V behoren voluit meegaan in deze beweging, toont aan hoe diep het ongenoegen zit. Dat op het Unizo na zowat de hele
achterban van de CD&V zich op dit moment keert tegen het nieuwe
beleid van de Vlaamse en federale regering is voor die partij zeer
oncomfortabel, ook al uitte het zich op het congres slechts in enkele
tegenstemmen. Het toont ook aan hoe sterk de CD&V vervreemd lijkt te
zijn van deze belangrijke poot.

De eigen CD&V-ministers hebben dan
wel belangrijke departementen geclaimd (zeker op Vlaams niveau) die
grotendeels gevrijwaard blijven van zware besparingen, maar dat zal hen niet
redden. Iedereen beseft dat CD&V de sleutel in handen had. CD&V
heeft het pad geëffend voor het harde rechtse beleid dat gevoerd zal worden
en is daarmee de objectieve partner en wegbereider voor wat er nu op ons
afkomt.

Twee tegen één

En CD&V belandt van de drup. Dat Open VLD op het laatste moment nog
aan boord gehesen diende te worden, maakte het er nog erger op. In de
Vlaamse regering staat de CD&V nu tegenover twee harde rechtse
partijen. Dat is bij toekomstige onderhandelingen over dossiers binnen de
Vlaamse regering een grote stap achteruit. Er zijn de afspraken in het
regeerakkoord, maar nadien volgen er nog heel wat onvoorziene dossiers,
en daar zal de CD&V dus in het defensief komen tegenover twee
rechtse partijen.

Het natuurlijke beleid van deze Vlaamse regering zal
de komende jaren dus steeds verder naar rechts neigen en de CD&V
wordt als enige actor gezien om dit af te remmen. Een rampzalig scenario
voor de CD&V. De N-VA-ministers in de Vlaamse regering zijn dan nog
meer gematigd; de N-VA’ers in de federale regering zijn, op Elke Sleurs
na, echt zéér rechts. Ik ga er maar niet verder op in. Het rechts
karakter van de regering zal zich niet alleen uiten in de inhoud, de
grote lijnen van het regeerakkoord, maar zeer zeker ook in de
dagdagelijkse praktijk en stijl. Dat zal ongetwijfeld leiden tot
incidenten.

CD&V op de rand van het bed

De CD&V gedijt het best als zij in het midden van het bed liggen:
met een partij (liefst partijtje) links en een partijtje rechts van hen.
De partij links (de SP.a en/of Groen) krijgt het steevast moeilijk om
op te tornen tegen de centrumpartij en de rechtse partij (Open VLD en
tegenwoordig N-VA). De partij rechts krijgt met hetzelfde fenomeen te
maken. Het betekent voor links en rechts compromissen sluiten en
verdedigen naar de achterban dat het zonder hen nog slechter geweest zou
zijn. Want die achterban krijgt al snel de neiging om het gevoerde
beleid een onvoldoende te geven. Zie maar hoe SP.a en Open VLD zich
dienden te verdedigen tegenover hun achterban en Open VLD zich zelf ging
excuseren voor het gevoerde beleid.

Nu de CD&V niet meer in het midden zit maar aan de rand van het
ideologisch spectrum van de regering, komt de partij in dezelfde
moeilijke positie terecht. Maar voor een centrumpartij is het nog veel
erger dan voor een uitgesproken linkse of rechtse partij. Die laatsten
dreigen vooral de meer linksere kiezer (voor de linkse partij) of
rechtsere kiezer (voor de rechtse partij) te verliezen. CD&V dreigt
echter zowel links als rechts te verliezen!

Het einde van een brede volkspartij?

Zoals het er nu naar uitziet, zal de meer progressieve achterban van de
CD&V harde klappen moeten incasseren. Tenzij er een mirakel volgt,  zal de ontevredenheid groot zijn bij de zuilorganisaties van de CD&V
en nog meer bij de progressieve kiezer die zijn stem gaf aan de
CD&V. Die kiezer zal wel drie keer nadenken voor hij zijn stem ooit
nogmaals aan de CD&V geeft. De rechtervleugel van de partij kan op
het eerste zicht wel tevreden zijn. Maar hoelang?

Als CD&V nu en ook
de komende jaren steeds nadrukkelijker tegengas zal geven tegen de te
rechtse plannen van de N-VA en Open VLD, gedreven door een opspelende
progressieve vleugel, zal de rechtervleugel en ook die groep kiezers dat
wellicht niet kunnen appreciëren. Waarom zouden ze voor een partij
stemmen die een rechts beleid steeds nadrukkelijker afremt en zouden ze
hun stem de volgende keer niet geven aan de N-VA en Open VLD? Dus wat
moet de CD&V doen? Beide partijen tevreden houden of kiezen wat de facto het
einde betekent van de centrum-volkspartij?

CD&V dreigt dus niet te verliezen op één uiteinde, maar zowel links
als rechts. En in 2018 zijn er al gemeenteraadsverkiezingen. De campagne
daarvoor begint al binnen drie jaar. Een slechte passage kan betekenen dat
de CD&V ook in heel wat steden en gemeenten haar machtsbasissen
verliest. Ze kunnen dan nu wel al akkoorden gesloten hebben om het samen
te doen in allerlei steden (en de socialisten ook daar weg te vegen),
wat betekent dat voor de CD&V als zij overal maar de kneusjes meer
zijn in die lokale besturen?

Quid CD&V?

Hoe kan CD&V versterkt uit deze passage komen? Een regeling voor de
ARCO-coöperanten kan de schade beperken. Maar zelfs een degelijke
regeling voor de ARCO-coöperanten lijkt hun niet gegund te worden door
de coalitiepartners. En bovendien lijkt de uitgedokterde regeling weer
geen rechtszekerheid te bieden waardoor dit dossier mogelijk nog jaren
als een zwaard boven het hoofd van CD&V blijft hangen. Op lange
termijn houden zij de departementen Onderwijs en Welzijn in handen en
kunnen daar hun belangen en electoraat afschermen. Maar de CD&V moet
ook beseffen dat dat onvoldoende is. Wat kan ervoor zorgen dat de
partij bij de volgende verkiezingen niet verschrompelt door (nog eens) 3
tot 4 procent van haar electoraat te verliezen? Ik zie het niet.

De partijtop heeft nu gegokt en ingezet op deze regering. Maar binnen anderhalf tot twee jaar zal de partij, als het inderdaad loopt zoals hier
geschetst, mogelijk geconfronteerd worden met een vraag van
(over)levensbelang: de stekker eruit of niet. Het kan nog de enige
uitweg zijn om het eigen vel te redden … Meer nog dan voor de MR, dat
geen concurrentie heeft op rechts, zal het akkoord voor de CD&V
een uitdaging zijn, opdat de regering die zij in het zadel hielp geen
kamikaze zal betekenen. Elke dag was het een ongelooflijk schouwspel hoe
de CD&V zich meer in de nesten leek te werken. Ik begrijp het niet
en ik kan natuurlijk ook verkeerd zijn.

Maar als ik dit dan lees in een artikel dat op De Morgen verscheen: “Volgens een afzonderlijke peiling van de krant Het Laatste Nieuws,
afgenomen na het regeerakkoord, wordt CD&V echter veel zwaarder
afgestraft door de kiezers. Als er nu verkiezingen zouden zijn, zou de
partij nog maar 14 procent halen, schrijft de krant. Sp.a boekt 4
procent winst en wordt daardoor de tweede partij van Vlaanderen.
CD&V zat gedurende de hele regeringsvorming gekneld tussen de
(centrum)rechtse coalitie en haar eigen linkse achterban. Uit de peiling
blijkt dat die vooral de verhoging van de pensioenleeftijd tot 67 jaar
niet pikt. Ook de indexsprong is voor de christendemocratische kiezers
moeilijk te verteren.”

De blog van Nick Mouton.