Jarenlang was België een land zonder sterke beweging links van de sociaal-democratie en de groenen. In de ons omringende landen zagen we dat er wel degelijk ‘een markt’ is hiervoor. Maar mede door het ontbreken van sterke trekkende figuren, het te stijf ideologische en de verdeeldheid binnen klein links maakten van ons een beweging die weinig serieus werd genomen. Er werd zelfs lacherig gedaan omtrent radicaal-links.  

We konden niet anders dan in eigen boezem kijken en onszelf heruitvinden. Hierin slaagde PVDA het beste en zij kunnen zichzelf uitroepen tot de winnaars van de battle van klein links. Die battle uitte zich onder andere in het aan de mouwen trekken van jongeren die zich aangetrokken voelen tot het linkse verhaal. Hiervan kan ik zelf meespreken. Toen wij als jonge gasten van een jaar of 15-16 naar de toenmalige antiglobalistische betogingen trokken probeerden zowel SAP, LSP als PVDA ons in te lijven en elkaar zwart te maken. En dan waren er nog de anarchisten. Hoe gaat het nu, bijna 15 jaar later, met deze toenmalige splintergroeperingen?

PVDA, de donkere jaren zijn voorbij

PVDA wist de donkere jaren te overleven dankzij hun dokters voor het volk denk ik. Te lang bleef men trouw aan idealen die al lang verraden waren. Toen men partijen als ‘die linke’ of ‘SP’ fors zag groeien in Duitsland en Nederland ging men toch meer open, meer modern en meer van onderuit werken. Dit in combinatie met de crisis, waardoor er weer werd geluisterd naar zij die een alternatief aanbieden voor het huidige systeem en enkele sterke figuren, bood de PVDA de gelegenheid uit het diepe dal van de jaren ’80, ’90 en ’00 te kruipen. Dit is de verdienste van PVDA zelf, getuige hiervan dat andere linkse partijen bleven trappelen waar ze stonden.

De nieuwe generatie opkomende mensen heeft een meer open geest en heeft meer oog voor ecologie. Doch zijn er nog puntjes die voor verbetering vatbaar zijn. Zo is PVDA in theorie nog steeds marxistisch. Ik pleit dat PVDA de partij wordt voor iedereen links van de sp.a en Groen. Zowel marxisten als linkse sociaal-democraten, revolutionaire ecologisten als libertaire socialisten. Op dat vlak kan het nog opener. 

De partij heeft, net als de andere radicaal-linkse partijen, een beperkt budget. Hierdoor moet ze beroep doen op haar leden en sympathisanten om zaken gedaan te krijgen. Dit weegt voor sommigen onder hen echter zwaar door. Een meer vrijblijvende houding naar haar leden toe kan sommige twijfelaars waarschijnlijk de stap doen zetten naar het lidmaatschap.  

In haar voordeel pleit dat PVDA een erg diverse, gezellige familie is. Ze heeft banden met de vredesbeweging en solidariteitsbewegingen met het Zuiden, tevens veel militanten uit de vakbonden en uit het studentenmilieu. Bij PVDA zit een lesbienne naast een dame met hoofddoek met daar naast een nonchalant geklede student met ché t-shirt.  

De jaloezie bij zulke diversiteit onder de andere (centrum-) linkse partijen en bewegingen moet ongetwijfeld bestaande zijn.

LSP, geef het op

Al jarenlang roept de Links Socialistische Partij op tot het bouwen aan een partij links van de sp.a. ‘We zijn nu nog klein maar als het kapitalisme binnenkort in crisis verkeerd gaan we groeien’ is het relaas van de partijtop. Die partijtop bestaat al jaren uit dezelfde mensen. Er is wel instroom van jongeren via de studentenvereniging Actief Linkse Studenten, maar de meeste jongeren verlaten de beweging na verloop van tijd weer. De aangroei onder het werkvolk is marginaal.

Voor de laatste verkiezingen in mei slaagde de partij er niet in lijsten in te dienen. Alleen in Brussel kwam de partij plaatselijk in coalitie op. Ver boven de 1% raakte men echter niet. De voorgaande verkiezingen haalde de partij vaak niet meer dan 0,2% van de stemmen en deed ze niet beter dan fop partijen alla Banaan of Nee. Enkele keren werd een nieuwe, veelbelovende start genomen maar zowel het CAP project als het ROOD project slaagden niet. Het lijkt wel of alles waarin de LSP zich mengt gedoemd is om te falen.

De LSP heeft zich niet weten aanpassen aan de 21ste eeuw. Ze lijken daar wel in 1917 te zijn blijven hangen. Als alternatief op de ‘stalinistische’ PVDA heeft de partij haar hoogdagen gehad. Het eeuwige verhaaltje;  ‘de PVDA is een stalinistische partij’ is uitverteld. Een nieuw verhaal hebben ze nog niet kunnen verzinnen. Ik vermoed dat het binnenkort iets zal zijn alla ‘de PVDA is een reformistische partij, wij zijn de echte revolutionairen’. 

Op het manifiesta festival stonden ze voor de ingang krantjes te verkopen. Zowel moedig als zielig. Wie weet stromen er wel enkele van de 11.000 aanwezigen door naar hun partij. ‘Krantenverkoop op Manifiesta groot succes, 24 krantjes verkocht en drie mensen vroegen om extra informatie’ zou er wel eens in hun interne nieuwsbrief kunnen staan.

Al moet het gezegd, de bedoelingen zijn goed,  het doorzettingsvermogen van de harde kern is opmerkelijk en met beperkte middelen laat LSP toch van zich spreken. Maar beste mensen van LSP, het zal niet van jullie komen. 

SAP, klein maar dapper

De Socialistische Arbeiders Partij heeft zich weten aanpassen aan de hedendaagse realiteit. Met hun eco-socialisme gingen ze eerder en ook radicaler de groene kant op dan de PVDA. Naast ecologisch profileert SAP zich ook als feministisch. 

Te klein alleen is men bereidt toegevingen te doen om in coalitie naar de kiezer te stappen. Zo stapte ze mee in het ROOD verhaal en stonden er kandidaten van SAP op PVDA lijsten de laatste verkiezingen. Met enkele degelijke resultaten. Zo heeft PVDA haar tweede federale zetel mee te danken aan de 2500 voorkeurstemmen die LCR (franstaligde SAP) haalde in Henegouwen. Twee of één verkozenen maakt echt wel een verschil. Samenwerking loont. 

Vraag is of de partij in Vlaanderen kan blijven bestaan in de verre toekomst. Ze heeft sinds enkele jaren geen studentenvereniging meer (in Gent) en er is bijgevolg weinig instroom. 

In haar voordeel pleit wel de banden met de feministische beweging en het gat in de markt dat de partij invult als radicaal antikapitalistisch, ecologisch-socialistische partij. Zeker moest PVDA meer naar het centrum opschuiven, zoals de SP in Nederland, kan de SAP haar profiel als revolutionair goed van pas komen.

Anarchisten en autonomen, tussen subcultuur en politiek

De anarchistische beweging is op zoek naar zichzelf. Zonder efficiënte organisatie en daar er meer anarchisten zich (gedeeltelijk) terugtrekken dan er aangroei is heeft de anti-autoritaire beweging het moeilijk een stempel te drukken op het politieke leven. De beweging slaagt er tevens niet in een deel van de mensen met anti-autoritaire ideeën te bereiken. Een reden hiervoor is het subcultuur gehalte die het anarchisme uitstraalt. Op (te) veel evenementen met een anarchistische agenda is de kledingstijl monotoon zwart. Hierbij moet wel worden vermeld dat je niet scheef wordt bekeken met andere kledij dan de ‘dresscode’ aan.  

De anarchistische beweging overlapt met een deel van de veganisten en dierenbevrijding-activisten, queer’s (holebi’s, transgenders en iedereen die anders denkt over seksualiteit), het kraakmilieu en de crust-muziek (muziekstijl verwant aan punk en metal). Dit is meteen ook een deel van haar zwakte. Ze heeft totaal geen banden in het arbeidersmilieu. 

Doch is deze beweging niet dood, zo organiseerden autonome activisten in 2010 een opmerkelijk no border camp in Brussel met honderden activisten uit heel Europa. 

Voor de rest gaat het eerder van de hak op de tak. Collectiefjes, krantjes en ‘sociale ruimten’ worden opgestart en verdwijnen weer. De volkskeukens zien, alvast in Gent, het aantal aanwezigen dalen tot een vaste groep mensen. De laatste 1mei was het zoeken naar een rood-zwarte vlag. Enkele jaren geleden maakte anarchistische graffiti slogans nog deel uit van het Gentse straatbeeld, deze duiken vandaag veel minder op.  In Leuven is het met het verdwijnen van het legendarische kraakpand Skwattus Dei, met enkele mensen die verhuist of minder actief zijn, en een te kleine aangroei, niet meer hetzelfde dan een decennia geleden. 

Doordat de beweging slecht georganiseerd is, er veel onderlinge onenigheden zijn, er de overlapping met de subcultuur is en er totaal geen steun is van An met de pet is het onmogelijk te wegen op het politieke debat. Doch is er zeker een markt voor autonome en anti-autoritaire activisten. Zij zullen elkaar blijven ontmoeten en hun ding blijven doen. 

Tot binnen 10 jaar, voor een nieuwe evaluatie.