Naar verluidt gaat België een ‘hete herfst’ tegemoet. Het zou
formateur en CD&V-voorman Kris Peeters geweest zijn die de
uitdrukking voor het eerst gebruikte, na de verkiezingen. Sindsdien
gaan er allerlei mensen mee aan de haal, die er volgens mij grimmiger
bedoelingen mee hebben.

‘Hete herfst’: ineens besef ik weer waarom mijn
liefde voor de alliteratie nooit heel groot geweest is. Maar goed, de
term voegt zich – naadloos, wilde ik bijna schrijven – bij vele
en vele andere. Ze willen iets duidelijk maken door middel van een
afwijkende formulering, zodat de toehoorder aan het denken worden
gezet. Ostranenie, noemde Viktor Sjklovski
dat namens de
Russische formalisten.

Alleen is
‘hete herfst’ het conformisme ten top. De
uitdrukking bevestigt
flink taalgebruik zoals zich dat in
de postideologie aan het ontwikkelen is.
Uit de mond van mensen die geen woorden willen maar daden. Bij hen
staat de klok permanent op ‘vijf voor twaalf’. Zulke versteende
beeldspraak, de ene nog
prangender of grappiger dan de andere,
doet vooral een
appel op het incassingsvermogen.

Misschien wordt het tijd
voor een slow metaphor-beweging.
Daarvan kan, nu paus Franciscus over de
hele wereld zoveel lof oogst, de begeleidende muziek komen van zijn
naamgever Franciscus van Assisi. Ten minste voor de duur van een
couplet, en uiteraard in de Engelse versie:

Where there is discord, may we bring harmony.

Where there is error, may we bring truth.

Where there is doubt, may we bring faith.

And where there is despair, may we bring hope.

Ik zal maar meteen opbiechten dat ik dit liedje niet
zelf heb gevonden, maar van iemand citeer die ik zelf niet direct met
ontspannenheid
zou verbinden. En
om helemaal eerlijk te
zijn was het de bioscoopfilm over
haar, Iron
Lady, die mij
wist bij te
brengen dat
Margaret Thatcher op
4 mei 1979, niet
echt in de herfst dus, deze woorden had
gesproken bij haar aantreden als
minister-president, vlak voor Downing Street nummer 10.

Niet gemakkelijk, zo’n stroom van woorden, en op
de historische beelden valt te zien dat ze, hoe vertederend,
halverwege een snelle blik werpt op een spiekbriefje.

Allemansvriend Wikipedia
weet het
natuurlijk weer beter. Hij vertelt
dat Thatcher niet Franciscus heeft
geciteerd, maar de vertaling van een Franse quote uit 1912 die in
1927 aan de vogelheilige
toegeschreven werd.
Dat had Meryl Streep er wel even bij kunnen
zeggen (dat kan tegenwoordig).

Auteur, imitator, plagiator of wat dan ook, voor
de industrie maakt het niet uit. De strofe is terechtgekomen in een
hit,
om
niet te zeggen een anthem,
“Make
Me A Channel of Your Peace”, zowel gecoverd door Sinéad
O’Connor als, erg
mooi, door
Sarah
McLachlan.

O
ja, de ‘hete herfst’ beperkte zich in de jaren
zeventig niet tot beeldspraak. In haar meest indringende periode, die
kan worden opgevat als hoogte- én dieptepunt, had de Rote Armee
Fraktion er aanspraak op gemaakt. Variant: ‘Duitse herfst’. Dat was
in 1977, en er vielen twee doden aan burger- en drie aan
activistenzijde.