Groeiende ongelijkheid beroert het publieke én politieke debat steeds meer. Studie na rapport tonen aan dat de toenemende inkomensongelijkheid een bedreiging vormt voor de Westerse sociale en politieke stabiliteit.

De jaarlijkse Billionaire Census van het onderzoeksbureau WealthX en de Zwitserse bank UBS, levert eens te meer een bewijs van die groeiende ongelijkheid. Het aantal miljardairs heeft immers opnieuw een wereldrecord bereikt. Ze zijn vandaag wereldwijd met 2.325, een stijging van 7 procent ten opzichte van vorig jaar, toen ook een record werd opgetekend. Hun gezamenlijke rijkdom bedraagt 7,3 triljoen dollar, een stijging opnieuw met 12 procent. De analyse van de Billionaire Census heeft betrekking op personen die méér dan 1 miljard dollar bezitten, de zogenaamde Ultra High Net Worth (UHNW)-burgers.

Europa

Waar vorig jaar Noord-Amerika Europa nog overklaste in miljardairsrijkdom, is dat dit jaar omgekeerd en staan de Europese miljardairs aan de top met 2,37 triljoen dollar. Europa heeft ook het grootste aantal miljardairs, namelijk 775, waarvan er 8 in België wonen. Meer dan een derde van alle miljardairs op de planeet woont in Europa.

Europese miljardairs tref je vooral aan in Groot-Brittannië (130), dat dit jaar over Duitsland (123) sprong als lidstaat met het grootste aantal miljardairs. Net in Europa wordt de bevolking getroffen door een niets ontziende besparingswoede die knaagt aan de welvaart van de laagste inkomens én de middenklasse. Die zien hun koopkracht dalen en worden geconfronteerd met ‘Zweedse’ achterhoedegevechten over loonlasten en concurrentievermogen, zonder dat er ook maar iets gedaan wordt aan het herstel van die voor de algemene welvaart zo belangrijke middenklasse.

Lidstaten blijven elkaar beconcurreren met fiscale voordelen die bedrijven ten goede komen, maar waar de doorsnee bevolking weinig tot geen voordelen van ondervindt. Wel integendeel. Daarom kan enkel een Europese koersverandering soelaas brengen. 

Commissievoorzitter Juncker treedt straks aan met zijn nieuwe commissie en heeft in theorie de instrumenten in handen om een radicale fiscale ommekeer te initiëren, waarbij de sterkste schouders inderdaad de grootste lasten moeten dragen en een rechtvaardige herverdeling van rijkdom opnieuw prioriteit moet zijn.

Junk food

In een wereld waar groeiende ongelijkheid een van de allergrootste uitdagingen is, is de gestage groei van het aantal superrijken cynisch. Dat de kloof zal toenemen, wordt overigens bevestigd in de cijfers van de Billionaire Census. Tegen 2020 zal volgens het rapport het aantal miljardairs meer zijn dan 3800. In de meest ‘positieve vooruitzichten’ stijgt hun aantal zelfs tot 4100 –  bijna een verdubbeling. De meest conservatieve voorspellingen zien een stijging tot 3600 miljardairs.

De stijging heeft te maken met hun activiteiten in een aantal sectoren waarin grote groei wordt verwacht, zoals technologie. Maar de superrijken wordt ook aangeraden te investeren in ‘proteïne consumptie’, zeg maar voeding, omdat door de bevolkingsgroei meer voedsel zal moeten geproduceerd worden. De Voedsel- en Landbouw Organisatie van de VN waarschuwde al eerder voor toenemende voedselschaarste en stijgende voedselprijzen die aanleiding zullen geven tot meer competitie om grondstoffen.

Nu al waarschuwt het Wereld Economisch Forum voor het groeiende probleem dat grote groepen mensen, ook in ontwikkelde Westerse landen, geen toegang meer hebben tot gezonde voeding en zich moeten behelpen met junk food. Die problematiek dreigt alleen maar toe te nemen.

Groeiende ongelijkheid wordt een van de belangrijkste maatschappelijke breuklijnen die hele samenlevingen kunnen ontwrichten. Het wordt dus tijd voor een radicale ommekeer, en die is in Europa enkel te verwachten van de Europese Commissie die de lidstaten op één lijn kan krijgen als het gaat over eerlijke fiscaliteit en rechtvaardige herverdeling.

Dit stuk verscheen eerder op Knack.be