Bomen aan de oever van de Rivier Blanco worden geveld om plaats te maken voor een energiecentrale in de zuidoostelijke deelstaat Veracruz in Mexico. Dergelijke projecten bedreigen de levenswijze van de lokale autochtone gemeenschappen (foto Comité de Defensa Libre)

Energieprojecten Mexico bedreigen inheemse volkeren

Met een hervorming van de energiesector wil de Mexicaanse regering grote privé-investeerders aantrekken. Wie de aangeboden concessies op de kaart bekijkt, ziet dat die overlappen met de gronden van autochtone gemeenschappen. De Mexicaanse overheid houdt daar geen rekening mee. Waarnemers vrezen voor conflicten.

dinsdag 16 september 2014 12:10
Spread the love

Sinds
januari 2014 houden dorpelingen aan de rivier Los Pescados (‘de vissen’) de bouw
van een stuwdam tegen. Verschillende burgerorganisaties hebben er een
collectieve rechtszaak tegen hun regering gestart. De Mexicaanse
overheid had tussen 2009 en 2013 het licht op groen gezet voor twaalf
waterkrachtcentrales op rivieren die uitmonden in de zuidoostelijke deelstaat Veracruz aan de Atlantische Oceaan, maar de eerste spade voor de
eerste dam van dit project is nog niet in de grond gestoken.

“Hoe
zit het met ons recht om te beslissen waar en hoe we willen leven en
om vooraf geïnformeerd en geconsulteerd te worden?”, zegt
Gabriela Maciel, een activiste bij Pueblos Unidos de la Cuenca
Antigua por Ríos Libres
 (PUCARL – ‘verenigde volkeren voor vrije rivieren van Oud-Cuenca’).

De
stuwdam op de rivier Los Pescados zou een bekken van 130 miljoen
kubieke meter hebben en een oppervlakte van 4,13 vierkante
kilometer. De kostprijs bedraagt meer dan 308 miljoen euro. Het is
maar één van de honderd dammen die de federale regering en de
deelstaatregeringen hebben gepland en die allen op verzet stoten van
lokale gemeenschappen.

Opflakkering
conflicten gevreesd

Er
staan nog andere infrastructuurwerken op stapel in Mexico, als
onderdeel van een ingrijpende hervorming van de energiesector. Sinds vorige maand
is er namelijk een wettelijke kader om onder andere de productie en
verkoop van elektriciteit, en de ontginning van olie en gas open te
stellen voor binnen- en buitenlandse investeerders.

De
Mexicaanse Federale Elektriciteitscommissie (CFE) kondigde
begin augustus 2014 zestien investeringsprojecten ter
waarde van 3,8 miljard euro aan. Binnen het Nationale
Infrastructuurprogramma 2014-2018 plant de CFE nog 138 projecten,
voor in totaal 36 miljard euro. Het gaat om centrales voor
waterkracht, windenergie, zonne-energie en geothermie, maar ook
infrastructuur om stroom te vervoeren en verdelen. Mariana
González, onderzoeker van het Centro de Análisis Fundar, vreest
voor een opflakkering van sociale en ecologische conflicten.

“Dit is
een stap terug. De milieuwetgeving wordt uitgehold om investeringen
aan te trekken, terwijl de wetten die rechten van de bevolking moeten
garanderen, werden afgezwakt.”

Olie
en gas

Het
petroleumoverheidsbedrijf Petróleos Mexicanos (Pemex) wil binnen
datzelfde Infrastructuurprogramma 124 projecten uitvoeren, goed voor
meer dan 196 miljard euro aan investeringen. De meeste investeringen
zullen gebeuren in de zuidoostelijke deelstaat Campeche, waar 33
miljard euro wordt uitgetrokken voor de ontginning en het onderhoud
van vier nieuwe olievelden in zee.

Het
energieministerie bepaalde in augustus 2014 dat Pemex aanspraak maakt op
120 olievelden. Dat betekent concreet dat 71 procent van de nationale
olieproductie in staatshanden blijft. Pemex kreeg ook 73 procent van
de nationale gasproductie toegewezen.

Het energieministerie biedt
daarnaast aan privé-investeerders 109 concessies voor olie- en
gasexploratie en 60 concessies voor productie aan. De overheidsregulator Nationale
Brandstofcommissie bereidt de voorwaarden van deze
concessies voor. De contracten zullen worden toegewezen tussen mei en
september 2015.

Overlap van gronden

Manuel
Llano van de organisatie Conservación Humana, ging al eens deze
concessiegebieden vergelijken met beschermde natuurreservaten en
territoria waar inheemse volkeren leven. Volgens hem gaat het voor Pemex over 48.000 vierkante kilometer in 142 gemeenten en 11 staten.
De toewijzingen aan privé-investeerders zijn goed voor 11.000
vierkante kilometer in 68 gemeenten en 8 staten.

Volgens Llano
overlappen deze concessies met de toegekende gronden van 2570 van de 32.000 erkende landbouwgemeenschappen in Mexico. Enkele van de getroffen
autochtone gemeenschappen zijn de Chontal, Totonac, Popoluca,
Huastec, Nahuatl en Totonac.

Zonering van concessies

“Het
valt moeilijk te zeggen welke plaatsen het hardst getroffen zullen
worden. Er kan zeer veel schade aan een erg klein gebied worden
toegebracht. Dat hangt af van de specifieke situatie”, meent
Llano. Onder de nieuwe wetgeving hebben landeigenaars geen andere
optie dan een overeenkomst te sluiten met Pemex of met een
privémaatschappij. Als ze het niet eens geraken, moeten ze zich
schikken naar het oordeel van de rechter.

“De
overheidsinstellingen hebben hun huiswerk niet gedaan. We weten hoe
het overheidsapparaat alles in het werk stelt om te krijgen wat het
wil. We zullen ons verzetten tegen de goedkeuring van concessies. We
zijn trouwens niet alleen; ook andere mensen hebben dezelfde
problemen”, verklaart Maciel van Pucarl.

“Fossiele
brandstoffen zouden geen voorrang mogen krijgen op een gezond leefmilieu.
Er moet waar mogelijk duidelijke afbakening van zones gebeuren, om de plaatsen voor
ontginning te bepalen en grenzen te trekken”, besluit Llano van
Conservación Humana.

A
Flood of Energy Projects Clash with Mexican Communities

take down
the paywall
steun ons nu!