Theaterwereld alvast in strijdmodus

Theaterwereld alvast in strijdmodus

zaterdag 6 september 2014 09:33
Spread the love




Het was een bewogen moment, die openingsavond
van het Theaterfestival in De Singel. De
lucht trilde, de verzamelde sector stond op scherp. Want met de aangekondigde
besparingen (8 miljard in Vlaanderen op 5 jaar, en 17,3 miljard federaal
jaarlijks) wisten ze hoe laat het was: dit is oorlog. Niemand die hen nu nog
iets wijs kon maken met sussende praatjes over ‘afwachten’, ‘misschien opklaringen
na de sanering’, ‘het zal wel meevallen’, enzovoort.

Als mondige sector staan ze als partizanen klaar
om samen op te komen voor de studenten, de kinderverzorgsters, de
jeugdbewegingen, voor de kinderen, ouderen en alleenstaande moeders die in de
armoede gestort zullen worden. En ja, ook voor de kunstenaar die in de stilte
van de schaamte zijn of haar bestaansminimum creatief probeert te beheren. De
spanning was te snijden, en dat was eerlijk gezegd toch al even geleden.

Eerst was er die knallende speech van
theatermaker Freek Vielen, The State of the Youth. Na een mooie aanloop waardoor de zaal
stapsgewijs werd opgetild, volgde met jeugdige eenvoud een waarheid die zo waar
is dat ze nooit alleen komt, maar van een catharsis wordt vergezeld: laat de
consument toch niet beslissen over onze samenleving. Niet de consument. Wij,
allemaal samen, moeten beslissen over het algemeen belang. Dat lukt nooit
vanuit de logica van het eigenbelang.

Toen moest het hoogtepunt nog komen. Een immer
sympathieke Ann Olaerts verscheen op het podium en stelde met een ontwapende
directheid een verpletterend gebaar. ‘Dames
en heren. Wegens de besparingen is de State of The Union afgeschaft.’
–ze keek
even zwijgend op zoals alleen een slimme vrouw dat kan – ‘En omdat ook het stakingsrecht nu verboden is, gaan we in stilte over
naar een minimale dienstverlening.

Boenk. En toen viel het licht uit. Een cd van Helmut
Lotti werd opgelegd. Wat een dramaturgie. Een kwartier samen staren in het
zwart, even een momentje om de gevleugelde woorden van Freek te laten
binnenkomen: laat de consument in ons niet beslissen over onze samenleving. Niet
de consument, die kan dat niet aan, die wil zijn saucijzenbroodje, een
koffiekoek dus. De warme waarheid van het buikgevoel.

Zacht knipperde het licht terug aan. De
wakkere vrienden van de kunst wreven zich de ogen open. En daar stond hij dan,
minzaam lachend achter het sprekersgestoelte. Daar waar hij moet staan: onze
nieuwe Cultuurminister. Chokri Ben Chikha. De zaal schoot recht, vrouwen
dansten op hun stoel, oef, een traan rolde over twee wangen. ‘assalaamu alaykum, bonjour, joe – gegroet wij,
inclusieve Belgen.
’ Hij had geen tijd voor al de honneurs en stak meteen
van wal:

“Mijn fractie heeft mij gevraagd om jullie bij
deze opening van het theaterjaar op enkele puntjes te wijzen. Ik ga het kort en
zakelijk houden, zoals jullie dat van mij gewoon zijn. 5 puntjes, een hand vol.
Vrienden, bedaar. Ik weet het, zoals Bertolt Brecht al zei: wie strijdt kan
verliezen, maar wie niet strijdt heeft al verloren. Maar strategie is nodig.
Met name: tous ensemble, samen met
andere sectoren. Dus moeten we goed weten waar we aan toe zijn.

1. Er loopt nu iemand rond, een zekere Sven
Gatz, die ook beweert Cultuurminister te zijn. Bon. Ik ben tolerant, dus dat
mag, dan zijn we met twee: den blauwe en ik, het integratiecomplex. Maar laat u
niets wijsmaken. Den blauwe beweert dat er geen Grote Sanering komt. Bierboerenbedrog!
Een journalist vroeg onze Minister-President Bourgeois daags nadien om een
reactie, en weet je wat die zei? ‘Dat was
een beginnersfout. Ik heb de minister bij mij geroepen en die heeft zich al
verontschuldigd’. Ik herhaal: dat was een beginnersfout.

2. Nu pleit den blauwe voor een cultuuromslag
van publiek naar privé. Hoe? Tax Shelter
to the rescue! Morgenvroeg zegt hij dat op de radio en zijn interview met
de krant wordt gedrukt, terwijl u hier zit. Sprookjes uit het stripverhaal TINA!
Dat cultuurmanagementmirakel Cultuurinvest, dat ligt toch al lang op zijn gat? De
Raad van Cultuur in Nederland stelde recent dat hun intensief privatiseringsbeleid
na de kaalslag is gefaald. Geen extra centen. Wel wat subsidies omgeleid naar wat
ook daar ‘de creatieve industrie’ heet, die uiteindelijk bij noodlijdende
multinationals zoals Philips terechtkwam. Iemand moet daar eens een film over
maken: dat lijden van die multinationals, dat moet verschrikkelijk zijn.

3. Ook blauw Europa wil in alle lidstaten een
cultuurpolitiek waarbij publieke middelen zoveel mogelijk gerecupereerd worden
als dienstverlening voor private ontwikkelingen. De draaideur van publiek naar
privé. Naast de kaalslag hebben we dus ook de omslag, met een focus op markteconomie
en vrijhandel. Een ongeluk komt nooit alleen.

4. De cruciale misvatting: ondernemers willen helemaal
niet investeren omdat er sinds de crisis in 2008 een investeringsboycot loopt
om onze regeringen tot een soberheidsbeleid te dwingen. Want dat is goed voor
de financiële markten, waar winsten en aandelen groeien. Ik herhaal:
investeringsboycot. Honderden miljarden staan op de bankrekeningen van grote
bedrijven. Geen investeringen in Onderzoek en Ontwikkeling, dat moet de
overheid maar doen via budgetten onderwijs en cultuur bijvoorbeeld. Duizenden miljarden
winst worden sindsdien rechtstreeks uitbetaald aan aandeelhouders. Recordbedragen,
en dat in volle crisis!

5. Daardoor zitten we vandaag met een
langdurige recessie, als een balletje dat wat botst: een minimaal herstel na
wat overheidssteun en dan weer pats, tegen de grond. Nu de motor van de Duitse
economie stil valt, is dat balletje uitgebotst. Samen met het nieuwe
theaterseizoen staat de Grote Recessie voor de deur. Mijn visie: in afwachting
van een andere economische organisatie van onze maatschappij, hebben wij
sociale investeringen nodig. Dus ook in kunst en cultuur. Ik herhaal, in
afwachting van, om te overleven.

Voilà. Mijn fractie wou dat hier alvast onder
jullie aandacht brengen. Mijn vraag: wat gaan jullie nu doen? Eén tip. Zeg
categoriek tegen mijn regering: geen praatjes maar cijfers. In afwachting van: alle
deuren toe. Eerst een excelleke in jullie mailbox met de begroting, netjes per bestuursniveau
en waarvoor dat mag dienen. En doe dat meteen ook eens voor alle sociale
sectoren. We leven toch in een democratie, nietwaar? Het is toch ons geld?

Pas dan valt er te klappen. Ondertussen: laat
de kunst los op straat. Zoek de mensen op, maak ze blij en bewust. Laat mensen
dansen en feesten met een moslima. Ik garandeer u, zodra het volk niet langer
tegen elkaar opgezet wordt maar bruggen bouwt, is het paniek in de achterkamers
van de macht. Schaakmat, ik zeg het u. Bon, dat was het. Hou uw notities goed
bij. Wie schrijft er een verslagje?”

Overvallen door enthousiasme stak ik per
ongeluk mijn vinger op. Onvolledigheden zijn bijgevolg voor mijn rekening. De
Cultuurminister maakte nog een sierlijke buiging, zoals we dat van hem gewoon
zijn. Een lang staand en stampend applaus was zijn deel en het festival was
weer goed begonnen. Warm, wakker en naar waarheid.

take down
the paywall
steun ons nu!