Deze tekst is gebaseerd op een artikel dat verscheen in De Morgen, waarin de resultaten van een recente studie beschreven worden. Er wordt vermeld dat de Club van Rome wel eens gelijk zou kunnen hebben. Dit clubje voorspelde in 1972 dat de beschaving voor het jaar 2100 ineen zou stuiken. Doemdenkers of niet, we zijn alleszins op de goede weg.
De draagkracht van onze aarde is niet oneindig. Ook het leven van individuen is niet oneindig. Dat geldt zelfs voor gezonde en gelovige mensen, die fysiek en mentaal het einde trachten uit te stellen. Zal er dan eerst een einde komen aan de mensheid omdat het zijn eigen gecreëerde omgeving niet meer leefbaar heeft gemaakt, of zal de planeet vergaan waardoor wij het niet meer uitzingen? Ik gok op het eerste. Alleszins, we moeten begrijpen dat er een einde komt. Als we zo voortdoen, uiteraard.
Dit hoeft dus niet noodzakelijk het geval te zijn. We zijn nu bezig met vooruitgang en groei. Een land is pas gezond als het economisch groeit. Dit wordt gemeten met het bbp, wat de binnenlandse productie van consumptiegoederen en investeringen aanduidt. Door de focus op deze groei geraken natuurlijke hulpbronnen uitgeput, wordt er vervuild, blijft de ongelijkheid stijgen en danst het overgrote deel van de bevolking als poppetjes naar de wensen van enkelingen. De overbevolking maakt het er niet gemakkelijker op. Paradoxaal genoeg luidt de imaginaire oneindige groei het einde in. Als extreem rechts en conservatieve principes het dan nog eens winnen van solidariteit en progressieve ideeën, of als men kiest om terug te schroeven op onderwijs en de gezondheidszorg en tegelijk wil investeren in destructieve vliegende moordwapens, dan zijn er weinig redenen tot optimisme. Ik word er alleen maar boos en droevig van.
Maar men moet toch groeien om competitief te blijven op wereldniveau? Ja, maar globalisatie wordt te vaak als natuurlijk gegeven en onomkeerbaar voorgesteld. Het is een gevolg van de kapitalistische economie, waarbij men op zoek gaat naar een comparatief voordeel en schaalvoordelen. Met zelfvoorziening en een lokaal verankerde economie is niets mis, integendeel. Het kan jobs en zelfvoldoening creëren, en de controle over de natuurlijke hulpbronnen is groter. De grote competitie, ten koste van zogezegd externaliteiten, kan dan verminderen. Of misschien zal er bij het einde van “meer meer meer” en van de economische groei een verandering komen van de zucht naar kwantiteit, naar een duurzame en kwaliteitsvolle samenleving omdat het niet anders meer kan.
Nu zoekt men vaak het kortstondige geluk in de consumptie. Dat iedereen daarbij gemanipuleerd wordt, lijkt niemand te storen. De illusie van het handelen uit vrije wil wordt behouden, en kritische denkers worden beschouwd als zure appels. Het is jammer dat een status en goed gevoel voort moet vloeien uit een operante conditionering die zich steeds moet herhalen, want duurzaam is het niet. Ik respecteer degenen het geluk vinden bij het geluk van anderen, en zich hiervoor inzetten, niet degenen die beloning en status zoeken bij een constante materiële distinctie van anderen. Goede daden, ideeën, vrienden, liefde en herinneringen heb je voor het leven. We zijn met veel in de samenleving, wat een gemeenschappelijke organisatie vergt. Samenleven hoort meer naast elkaar, niet vechtend onder of boven elkaar.
