In november stapt Van Besien op als voorzitter van Groen.
Zijn voorzitterschap wordt door velen bejubeld. Volgens velen heeft zijn visie
de groene partij terug op de kaart gezet en de nodige geloofwaardigheid
bezorgd. Eindelijk wist de partij een breder publiek aan te spreken dan langharige,
vegetarische marihuanarokers. Bakfiets en geitenwollen sokken werden door hem
gekaderd in een concreet sociaaleconomisch kader. Hoewel de groene voorstellen
en visie een heel stuk concreter zijn geworden en de politieke optredens van
Van Besien op zijn minst sympathiek te noemen zijn, vraag ik mij af of zijn
bewind werkelijk de grote sprong voorwaarts was zoals velen beweren.

Ondanks de derde verkiezingsoverwinning op rij, slaagt de
groene partij er niet in een regeringsdeelname te forceren. Begrijpelijk, want
de partij blijft het minste gewicht hebben in het halfrond en ‘rechts’ leidt de
dans. Deze oppositiekuur kan dus niet op het conto van wie dan ook van Groen geschreven
worden.  Dit betekent echter wel dat
Groen zich de komende vijf jaar zal moeten profileren als verzetspartij, wat ze
nu al meer lijken te doen dan de grotere sp.a. Het staat mijn inziens dan ook
buiten kijf dat de groenen een stevig stel hard werkende parlementariërs in hun
rangen hebben en ook op lokaal niveau zijn er veel Groen-leden die met brille en
werklust hun job uitvoeren. Toch kan men zich afvragen of Groen wel geheel
zijn electoraal vermogen heeft aangesproken.

Ik betwijfel of het de meest strategische zet was om Groen
volledig naar de linkse kant van het politieke spectrum over te laten slaan.
Door het oorspronkelijke standpunt van de ecologie uit te breiden met sociale
rechtvaardigheid en pacifisme – vage termen die elke politieke partij
in België wel zal onderschrijven – heeft men ongetwijfeld een deel van de
mogelijke kiezers niet aangesproken. Met ecologie had men volgens mij een
strijdpunt in handen dat minstens even wervend is als de Vlaamse zaak van de
N-VA. Interessant lijkt mij de vraag wat er van de groene partij had geworden
als men op sociaaleconomische thema’s meer naar het centrum was opgeschoven. Als
we zien dat bijna alle partijen zich – op het economische thema na – eerder
links bevinden, waarom dan die extreem linkse standpunten van Groen? [1]

Groen is
immers big business. Meer dan
een politieke visie, is groen een marketingterm en levensovertuiging. Niet
alleen is een groot deel van de Vlamingen enthousiast voor een ecologische
ommezwaai, maar ook veel bedrijven zetten in op groene industrieën of een
ecologisch imago. Zo is het niet zomaar dat McDonalds – een bedrijf dat de
invloed hiervan ongetwijfeld tot in de puntjes kon voorspellen – haar logo
heeft vergroend. Ook ligt de toekomst van de groene beweging waarschijnlijk
eerder in bedrijven  die economisch
rendabel zijn, dan in subsidies (zoals pakweg van zonnepanelen). 

Dat Groen moet meestappen in de neoliberale markteconomie,
is voor groene bedrijfsleiders al lang een vast gegeven. Ongetwijfeld is er een
grote toekomst weggelegd voor alternatieve groene bedrijven: zo is er
de bioraffinage uit distels in Sardinië en Sicilië. Men heeft een
teveel aan braakliggend land met vervelend onkruid en plots komt men op het
idee dat men deze nutteloze ‘grondstof’ kan benutten.[2]
Een bedrijf als New Holland Tractors ontwikkelt een disteloogstmachine en gaat
de distelolie binnenkort zelf gebruiken in industriële toepassingen. Gevolg?
Extra werkgelegenheid, alternatieve energie en een rendabel bedrijf (door de
goedkope oogst van distels). Ook het bedrijf dat CO2 uit de lucht
wil halen om te verkopen, zal de bedenkers geen windeieren leggen.[3]
Het protest tegen de denkpiste van het langer openhouden van kerncentrales,
bewijst bovendien dat het groene ideeëngoed verder reikt dan linkse
natuuractivisten. Dat er slechts één Belgisch bedrijf (Electrawinds) in de
CleanTech top 100 staat, betekent wat mij betreft dat er nog veel plaats is op
de groene markt in België. Ik vraag me oprecht af waarom geen enkele andere
partij expliciet stelling inneemt in ecologische standpunten, het zelfs nalaat een
degelijke toekomstgerichte visie te ontwikkelen over energiebeleid.

Misschien zit het in het groene DNA om solidariteit met
mens, dier en natuur te preken, wat zou verklaren waarom alle Europese groene
partijen zo dicht bij elkaar liggen. Maar waarom zou een groene partij het niet
eens over een andere boeg gooien? Wat zou men zeggen als de basisstelling van
Groen zou zijn om een toekomstgerichte visie te ontwikkelen in samenspraak met de bedrijfs- en academische wereld? Feit is dat Groen vandaag de dag
nauwelijks op steun kan rekenen uit de hoek waar ze die het meest kan gebruiken,
zoals de bedrijven, landbouwers en de internationale politiek.

Ook op andere thema’s zou Groen met een vooruitstrevende
blik kunnen scoren. In plaats van te vergelijken wat men met de kosten van veertig
straaljagers allemaal zou kunnen doen aan armoedebestrijding, kan men beter
hameren op thema’s die hiermee wel direct verband houden. In het communiqué van
federaal fractieleider Calvo wordt gezegd dat dergelijke aankopen in overleg
moeten gebeuren met Europa, goed wetend dat er vooralsnog geen geïntegreerd
Europees beleid voor Defensie is. [4]
Het enige van zijn argumenten dat hout snijdt, is dat de aankopen met de nodige
transparantie moeten gebeuren – en laat dat nu juist een argument over visie
zijn (lees hierover ook de opinie van Jens Franssen in DM 2/09). Een ander
argument had kunnen zijn dat de aankoop moest passen in een visie van
buitenlands beleid, op welk vlak de Belgische diplomatie nogal eens durft
bricoleren – alweer visie! [5]

Ook op andere vlakken lijkt Groen mij de geknipte partij om
eens wat ijs te breken. Waarom zou het Groen niet kunnen zijn die een prijsplafonnering
in de gezondheidszorg voorstelt, om aldus hierop te besparen. Is er geen moment
waarop we onze geliefden moeten kunnen laten gaan, natuur én mens respecterend?
Zeven op de tien Nederlandse artsen – ja, u leest dat goed – kunnen zich
hierachter scharen.[6]
Ook op andere thema’s valt er nog te scoren op visie: waarom de staatstructuren
niet eens aanpassen aan de 21ste eeuw en meer inspraak van burgers en burgerinitiatieven
durven vragen? Waarom onze politieke structuren niet meer democratiseren (lees:
de macht in handen van het volk leggen) om de impact van lobbygroepen – zoals
de fossiele energielobby – te verminderen? [7] Andere
voorstellen zouden kunnen zijn om academici te stimuleren om open source te publiceren om
kennisverspreiding te stimuleren of een steekhoudende visie op privacybescherming,
hot items waar partijen hun handen niet aan willen verbranden omdat er oude
belangengroepen achter schuilen. 

Hoewel Groen de afgelopen jaren steeds meer stemmen binnenrijfde, heeft men volgens mij nog groeipotentieel. Van Besien heeft sympathie
en respect weten op te wekken bij een groot deel van de Vlaamse bevolking, maar
mijn vraag is of men op zijn eenzijdige linkse parcours moet verder gaan. Waarom
eens niet de kaart trekken van toekomstgericht bestuur waarbij verschillende
aspecten van de maatschappij worden herdacht en opnieuw vormgegeven. Hoe
verder we vorderen in de 21ste eeuw, hoe meer ik het gevoel krijg dat wetgeving
en politiek te weinig zijn aangepast aan de mogelijkheden van deze tijd.
Aangezien Groen de minste historische verplichtingen heeft – en dus de minste
‘heilige huisjes’ – lijkt die partij mij de meest geschikte om een voortrekkersrol
te spelen in vernieuwing, te meer daar ecologie een belangrijk thema hierbij
zal zijn. Wie ook de volgende voorzitter zal zijn, ik wens hem of haar hierbij veel
succes.

[1]
http://www.demorgen.be/dm/nl/17103/Verkiezingen/article/detail/1876422/2014/05/06/Van-sp-a-tot-N-VA-iedereen-zit-links-van-het-centrum.dhtml.

[2]
http://www.biobasedpress.eu/nl/2014/01/bioraffinage-van-distels-gaat-de-economie-van-sardinie-versterken/

[3]
http://www.demorgen.be/dm/nl/5378/Global-Warming/article/detail/2024572/2014/09/02/Nieuwe-technologie-kan-broeikasgas-uit-de-lucht-halen-en-er-stevig-aan-verdienen.dhtml.

[4]
http://www.kristofcalvo.be/index.php?page=archief&id=313.

[5]
http://www.standaard.be/cnt/dmf20140831_01243259.

[6]
https://decorrespondent.nl/1638/Juist-de-SP-zou-op-de-zorg-moeten-bezuinigen/44807324562-8a111989.

[7]
https://decorrespondent.nl/538/het-kan-een-totaal-andere-inrichting-van-onze-democratie/34236559126-6d7929ef