Weer een bijzonder steriel debat toch over het al of niet aanschaffen
van 40 gevechtsvliegtuigen in dit landje. Sabelslijpers à la De Crem zijn pro,
links is tegen. Het tegendeel had ons verbaasd.

Ik geef toe, 4 miljard is veel geld, en al zeker als je krek
hetzelfde bedrag de dag erop ziet geciteerd worden door N-VA voor een
bijkomende (en trademark stupide) lastenverlaging
die vooral naar bedrijven zou gaan, om de ‘economie zuurstof te geven’.

Maar in het eerste debat, dat over globale veiligheid en de
rol die we daarin moeten/kunnen spelen, moeten we toch beter kunnen in dit
land. Een paar ballonnetjes alvast, die ongetwijfeld afzonderlijk allemaal te
doorprikken vallen. Maar de nogal vrijblijvende koppeling van globale
veiligheid en militaire slagkracht aan “ ’t
zijn crisistijden voor iedereen en we zouden ons geld veel beter kunnen
spenderen”, daar zou toch wat harder over gediscussieerd over moeten worden.

Laat ik maar beginnen met een open deur
intrappen, de internationale context is fundamenteel gewijzigd. De ‘Pax
Americana’ is niet meer, zoals Joschka Fisher vandaag aangeeft op Project Syndicate, en conflicten
nemen slag over slinger toe, het einde lijkt niet in zicht voorlopig. Schuilen
onder de Amerikaanse paraplu zal dus minder kunnen dan voorheen, nog los van de
– vaak terechte – oprispingen die we kunnen hebben bij die zogenaamde Pax
Americana uit het verleden. We gaan als Europeanen dus een tandje moeten
bijsteken bij het streven naar collectieve veiligheid, en hopelijk doen China,
Indië, en noem maar op, ook een toenemende duit in het zakje. Daarvoor hoeven
we maar in de geschiedenis te kijken – zie bv. wat gebeurde toen de Pax Romana het
begaf. Was geen prettige tijd voor nogal wat lieden.

Bij de toolbox van middelen die we kunnen
inzetten bij conflicten, kan België uiteraard inzetten op diplomatie, peacekeeping,
humanitaire hulp, en wat weet ik nog al meer. En dat moeten we uiteraard vooral
blijven doen. Maar een beetje militaire slagkracht, al of niet in de lucht, kan
geen kwaad, al moeten we telkens nagaan of de partners een en ander al niet
doen – Van der Maelen heeft gelijk dat investeringen gericht moeten zijn, en in
samenspraak met de partners. Maar toch, denk aan de film ‘Divergent’ – waarbij de impliciete boodschap ook is dat we er met
één of slechts een paar ‘virtues’ alleen niet komen als mensen. Beter is een
all-round persoonlijkheid, die intelligentie koppelt aan moed, eerlijkheid, etc.
I know, this is Hollywood, en voor individuele staten geldt zoiets misschien
niet meer, maar toch, zeker op Europees niveau zou iets gelijkaardigs moeten
gelden.  Je moet over de volledige
toolbox beschikken, daar geef ik zelfs Jonathan Holslag en Guy Verhofstadt gelijk
in. Anders gezegd: in deze fel gewijzigde internationale omgeving, ben ik pro
voldoende militaire slagkracht, op Europees niveau, liefst gecoördineerd met
het globale (VN) niveau. En België mag daar gerust zijn steentje toe bijdragen,
al of niet met fighter jets.

Echter, hoe zou die defensie gefinancierd moeten
worden, in crisistijden? Welaan, het lijkt me evident dat in eerste instantie de
‘winnaars van de globalisering’ daarvoor in de portemonnee moeten tasten. Waarom
dus globale veiligheidsmechanismen, eigenlijk een Global Public Good, niet in
toenemende mate laten financieren door de 0.01%, de top 500 multinationals, en
al zeker die multinationals die een rol blijven spelen bij Global Public Bads –
zoals oliemaatschappijen ?

Waarom net die lieden? Wel, links heeft overschot
van gelijk als het stelt dat veel van de globale en nationale en/of lokale crisissen
te wijten zijn aan de wel erg ongelijke verdeling van voordelen en nadelen van
globalisering. Aangezien de 0.01% vooralsnog weinig bereid lijkt te zijn om
aan die voedingsbodem – groteske sociale en economische ongelijkheid, gekoppeld
aan een weinig duurzaam economisch systeem, wat de druk nog doet toenemen in
bepaalde regio’s – wat te doen, en ze nu stilaan voor voldongen feiten lijken
te staan inzake de veiligheidsconsequenties van een en ander, lijkt het me niet
meer dan fair dat ze nu dan ook maar in de – welgevulde – portemonnee tasten. (Beter
dan pakweg in een voetbalspeeltje in de Premier League, lijkt het me). Zij zijn
(1) mee verantwoordelijk voor (de voedingsbodem voor) marginalisering van veel
mensen, én (2) ze hebben ook het meest te verliezen hebben bij een toenemende
chaos in de wereld – zie bv. hoe jammer de Duitse businesslobby het op dit
ogenblik vindt dat Angela het relatief hard speelt met Putin.

Een collectieve-veiligheidsbelasting zou dus bijvoorbeeld
kunnen geheven worden, bij die 0.01%, bv. door een multilateraal organisme (een
Global Fund for Security), en dat zou dan kunnen besluiten, liefst na uitgebreid
democratisch beraad, tot (1) het financieren van lokale groepen om het vuile
werk voor ons te doen of (2) multilaterale interventie (waarbij we dus bv. die
Belgische piloten zouden inzetten).  

Uiteraard blijft diplomatie altijd te verkiezen,
maar het mag duidelijk zijn: sommige van de huidige tegenstanders zijn zodanig ideologisch
rabiaat dat diplomatie voorlopig weinig kans maakt. Als zelfs de onversaagde Rudi
Vranckx al niet met de jongens van IS durft praten, en – volgens voorlopig onbevestigde
geruchten – de gekidnapte christelijke meisjes in Noord Nigeria onder meer ingezet
worden als zelfmoordbommen, dan vrees ik dat we voorlopig toch enig militair
arsenaal zullen moeten aanwenden in onze toolbox, de komende jaren, om met dit
soort dreigingen om te gaan.

Bijkomend voordeel: als we zélf militaire
slagkracht hebben, dan is dat mijns inziens nogal gratuite gezeik, waar vooral
(pacifistisch) links een patent op lijkt te hebben, over de rol die Amerika speelt/zou
moeten spelen bij nagenoeg elk conflict en burgeroorlog eindelijk van de baan: genre,
waar blijven ze nu toch? Waar is het hen écht om te doen? Weeral ‘mission creep’?…
‘Hun eigen belangen verdedigen onder mom van humanitaire doelen,’ … Etc … .  Vermoeiend, en af en toe nog weinig consequent
ook. In elk geval, als we zelf drones, gevechtsvliegtuigen, etc. hebben en
inzetten zullen onze discussies ineens wat minder vrijblijvend worden (of het
gaan betogen in Londen, annex bezoek aan trendy coffeeshops aldaar).

En nu we toch bezig zijn: waarom koppelen we,
zoals bij ‘aid effectiveness’, een en ander niet aan ‘targets’ of, godbetert,
aan  ‘minimale dienstverlening’? Als we
dan toch de neoliberale logica van de 0.01% doortrekken, als de fighter jets
aangekocht bij defensiebedrijven er niet in slagen om de ‘global security’ targets te halen die we voorop zouden
stellen na democratisch beraad (bv. militair uitschakelen van IS, of regime
change) – dan zouden we ze kunnen verplichten om een deel van die tuigen terug
te vergoeden.

Timing is belangrijk uiteraard. Uiteraard ben ik
pro het eerst uitputten van diplomatieke middelen, en het proberen aanpakken
van de voedingsbodem voor conflicten via een meer holistische aanpak. Maar als
je eenmaal achter de feiten begint aan te hollen, omdat je dat verzuimd hebt al
die jaren, en een vicieuze cirkel is ontstaan, waarbij je een vijand hebt
helpen creëren van het totalitaire en nogal intolerante soort die zweert bij
apocalyptische scenario’s, kun je niet gewoon ergens gaan schuilen en ‘inzetten
op jobs en sociale zekerheid’…  Sorry.  

Zoals gesteld, elk van die ballonnetjes kun je individueel doorprikken
– bv. er is nog geen global governance die dergelijke belasting zou kunnen
heffen en democratisch zou kunnen besluiten tot interventie (de Veiligheidsraad
komt niet echt in aanmerking, gezien de samenstelling ervan). En die
multinationals zouden misschien de belasting doorrekenen aan hun consumenten,
etc….  En zo kun je doorgaan. Een beetje
expert maakt hier brandhout van. Maar daar gaat het hier niet om.

Het principe zou voor mij buiten kijf moeten staan: we zouden
er op de een of andere manier in moeten slagen om de winnaars van globalisering
en zeker de ‘rogue elements’ in het financieel en energie-bevoorradings systeem
te laten betalen voor een en ander, zolang ze hun huidige – funeste – rol spelen
in de neoliberale & weinig duurzame globalisering die we elke dag waarnemen.

Da’s dus nog zeker voor een tijdje, vrees ik.