Een door de wet verplichte minimale dienstverlening zou ingaan tegen de aanpak van de afgelopen jaren, een aanpak waarover een consensus bestond. Minimale dienstverlening wordt in het recente voorstel voorgesteld als dé oplossing voor problemen en dat is fout.

We zouden het hier voor de zoveelste keer kunnen hebben over het feit dat staken een universeel mensenrecht is, vastgelegd in conventies van de Internationale Arbeidsorganisatie en het Europees Sociaal Handvest en dat deze internationale regels zijn overgenomen in Belgische wetgeving. We zouden hier ook kunnen vermelden dat staken het ultieme redmiddel is om de rechten van werknemers te beschermen. Maar, dat weet iedereen al, toch?

Het belang van sociaal overleg

Met het instrument van een staking moet voorzichtig worden omgegaan. Daar zijn wij heel hard van overtuigd. Vakbondsacties vallen echter niet zomaar uit de lucht. Ze zijn het gevolg van sluimerende problemen die niet worden aangepakt. Denk aan de veiligheidsproblemen in gevangenissen of de structurele onderbezetting in asielcentra. Het zijn stuk voor stuk problemen die al jarenlang aangekaart worden tijdens het sociaal overleg, maar die niet serieus worden aangepakt.

Dat overleg is voor ons, verdedigers van de werknemers, nochtans het belangrijkste middel om de werknemer te beschermen. De overheid zou daar best op een meer geloofwaardige manier mee omgaan. Zo is in het voorjaar 2014 bij het ministerie van Justitie een maandenlang voorbereide bemiddeling door een sociaal bemiddelaar mislukt, gewoon omdat de Directeur-generaal voor het gevangeniswezen niet kwam opdagen.

Overleg krijgt enkel een kans als de werkgever of overheid de problemen niet onder de mat schuift. Wil men met minimale dienstverlening aan overheidsmanagers en politici een vrijbrief geven om geen rekening meer te houden met de gewettigde problemen van het personeel?

Stakingsdagen sterk verminderd

Met een minimale dienstverlening wil men via politieke weg de actiekracht van vakbonden afbreken. Dat gaat volledig in tegen de sociale consensus van de voorbije jaren: sinds 2010 geldt tussen vakbonden en overheid een akkoord over sociaal overleg, sociale bemiddeling en de aankondiging van stakingsacties.

In 2013 werd dit akkoord nog zeer positief geëvalueerd door de betrokken overheden. Op geen enkel moment was er sprake van verplichte minimale dienstverlening. Integendeel, er werd vastgesteld dat met dit sociaal akkoord veel sociale conflicten werden voorkomen. Het aantal stakingsdagen in de openbare sector is de laatste jaren dan ook sterk verminderd.

In de meeste sectoren en ondernemingen zijn procedures – waaronder de stakingsaanzegging – uitgewerkt die gerespecteerd worden. Daar waar noodzakelijk (veiligheidsdiensten zoals brandweer, nutsvoorzieningen, zorgsector,…) worden ook lokale afspraken gemaakt tussen werkgevers en vakbonden. Hierdoor geeft de uitoefening van het stakingsrecht in België weinig aanleiding tot incidenten.

Waar vakbonden de afgelopen jaren hun verantwoordelijkheid hebben opgenomen, krijgen ze nu blijkbaar eenzijdig het deksel op de neus. Is het op die manier dat men het sociaal overleg wil valoriseren?

Een verplichte minimale dienstverlening kan trouwens zelf de oorzaak zijn van grote chaos. Wat als dit zou worden ingevoerd bij De Lijn of de MIVB? Hoe gaan pendelaars weten welke bussen of trams er rijden en welke niet? Hoe weten ze wanneer er wordt gereden en wanneer niet? En hoeveel van deze pendelaars zullen überhaupt een plaatsje bemachtigen? Dit wordt een chaos die de veiligheid van reizigers en personeel bedreigt. 

Symbooldossier

De kwestie van minimale dienstverlening is al jaren een symbooldossier waarmee de politiek de syndicale slagkracht aan banden wil leggen. ACV-Openbare Diensten verzet zich tegen een dergelijke aanpak.

Wij blijven pleiten voor een verantwoordelijke benadering van problemen en conflicten. Een verantwoordelijkheid die zich uit in de manier waarop omgegaan wordt met sociaal overleg. 

Luc Hamelinck is voorzitter ACV-Openbare Diensten