Opinie -

Welkom in repressief liberaal Vlaanderen

Wie wil weten wat Vlaanderen te wachten staat, werpt best een blik op onze Noorderburen. Daar is een centrumrechtse regering al enige tijd bezig met een beleid van afpakken en doorschuiven.

vrijdag 1 augustus 2014 13:25
Spread the love

Afpakken

Nederland was tot voor tien jaar een land met een opvallende
generositeit voor bevolkingsgroepen zonder onmiddellijk economisch
nut, zoals kunstenaars en studenten. De cultuursector kreeg een
royale ondersteuning en kunstenaars een basisinkomen. En ook jongeren
konden al studerend starten aan hun eigen leven, moesten nog niet
overleven in een marktomgeving. De generositeit is echter verdampt en
de ondersteuning grotendeels geschrapt.

Afgepakt van hen die toch
niet bijdragen.
Want dat is de ondertoon van het neoliberaal
beleid dat Europa in haar greep houdt, en nu ook domineert in het
zuidelijk deel van de Lage Landen. De boodschap is duidelijk: enkel
wie hard werkt zal gewaardeerd worden. Het is, hoe paradoxaal, de
seculiere versie van het bijbelse adagium ‘in het zweet des
aanschijns zult gij uw brood verdienen’. Wie niet economisch
bijdraagt is meteen maatschappelijk verdacht. Voor wat hoort wat, en
wie niet bijdraagt hoort er niet meer bij.

Terwijl in Nederland
kunstinstellingen de deuren sluiten is ook recent de basisbeurs voor
studenten geschrapt en vervangen door een studielening. Zodat
studenten na hun studie al in de greep zitten van onze
schuldmaatschappij, een andere keuze dan hard werken is er niet omdat
de banken hun geld terugeisen.

Ook in Vlaanderen zal een hoger
inschrijvingsgeld leiden tot meer studenten die noodgedwongen moeten
gaan lenen. Niet toevallig staat het voorstel van studielening in het
programma van N-VA. Want het is blijkbaar de bedoeling dat je als
student naast kenniskapitaal nu ook studieschuld opbouwt. Tenzij je
tot de elite behoort natuurlijk.

Doorschuiven

De Nederlandse politiek is kampioen in doorschuiven van
verantwoordelijkheden: naar de gemeenten voor het zorgbeleid, naar de
burger voor zowat alles. En dat leidt tot het volgende perfide maar
binnenkort herkenbaar beeld: omwille van de bezuinigingen op
regeringsniveau moeten de gemeenten besparen, wat ze dan vermommen
onder het mom van zich verbinden met de burger. De trek-je-plan
samenleving onder de vlag van de participatiesamenleving. Men bazelt
veel over samenhorigheid maar bedoelt vooral zelfredzaamheid.

En kijk: wat stelt
de Vlaamse Regering voor: de universiteiten krijgen minder geld maar
mogen wel zorgen voor meer inkomsten. En over De Lijn de veelzeggende
zin in het regeerakkoord: “We passen de beheersovereenkomst van De
Lijn aan om de tarieven in grotere vrijheid te bepalen.” De Lijn
zal ook meer inkomsten uit reclame mogen halen, terwijl trams
nu al rijdende reclameborden zijn.

En ook de forse afslanking van de
Vlaamse overheid zal leiden tot een hogere druk op gemeenten zonder
dat daar middelen tegenover staan. En de provincies verdwijnen maar
we krijgen geen stadsgewesten of een oplossing voor de wirwar van
intercommunales. Ook dat is afpakken en trek-je-plan besturen.

De cultuursocioloog
Pascal Gielen omschrijft het Nederlandse cultuurbeleid, als voorbeeld
van het heersende neoliberale beleid in Europa, als ‘repressief
liberalisme’. De vrijheid van het individu wordt omarmd net als het
vrij ondernemerschap, de staat moet kleiner en minder regels de norm.
Tegelijkertijd neemt echter op het terrein de controle toe, door de
overheid en semi-private auditbureaus.

En zo krijgen in
Vlaanderen bijvoorbeeld de universiteiten en De Lijn de vrijheid om
zelf meer inkomsten te gaan zoeken. Niet de minister heeft de moed om
het inschrijvingsgeld zelf te verhogen (of personeel te ontslaan).
Maar die vrijheid is beperkt: vanuit het Vlaams Parlement liet de
N-VA al weten dat het inschrijvingsgeld niet meer dan 1.000 euro mag
zijn. Of hoe populisten van twee walletjes proberen te eten: ze
verplichten anderen te saneren, maar tonen begrip als er protest
opsteekt over die sanering.

Over de vrijheid van
de zwakkeren in de samenleving vernemen we weinig, daar duikt eerder
het woord repressie op. Denk bijvoorbeeld aan de werklozen, waarover
het regeerakkoord aan duidelijk niets te wensen overlaat: “We
scherpen de opvolging en controle van de beschikbaarheid van de
werklozen aan.”

Net als mensen die op een zucht van hun
pensioenleeftijd de zoektocht naar een job staken omdat geen enkel
bedrijf hen nog wil: “De activering van oudere werkzoekenden
breiden we uit tot de leeftijd van 65 jaar”.

Een cruciale vraag
voor onze democratie is hoe de nieuwe Vlaamse Regering zal omgaan met
kritiek uit de samenleving. Want daarover valt het regeerakkoord iets
bijzonders te lezen: het vertrouwen in de burger (vrijheid) is
blijkbaar voorwaardelijk (repressie).

De zinsnede “we geven meer
vertrouwen door minder regeltjes zodat verenigingen zich meer kunnen
bezighouden met hun werking,“ wordt meteen gevolgd door “Meteen
nemen we datzelfde verenigingsleven ook mee in onze ambitie om te
verbinden, om mee het draagvlak te cree?ren voor ons
toekomsttraject”.

Wat gebeurt er met
verenigingen die werken aan verbinding, maar juist vinden dat het
regeerakkoord leidt tot een staat van ontbinding van het
maatschappelijk weefsel?

En die eerder werken
aan draagvlakcreatie voor bijvoorbeeld Ringland dan Bourgeoisland?
Het wegvagen van kritische diensten zoals de Vlaamse Bouwmeester wekt
alvast weinig vertrouwen voor blijvende steun van de Vlaamse Regering
voor het onafhankelijk middenveld. Het wordt een stevige test voor
het democratisch gehalte van deze nieuwe regering.

Dirk Holemans is coördinator van Oikos, Denktank voor sociaalecologische verandering

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!