Pillay waarschuwt
dat massasurveillance wereldwijd eerder “een gevaarlijke
gewoonte wordt dan een uitzonderlijke maatregel.” De staat mag
dat soort maatregelen alleen inzetten als ze “noodzakelijk en
proportioneel zijn” en “een legitiem doel dienen”. Het rapport
bekritiseert courante praktijken en de rechtvaardiging die de VS,
Groot-Brittannië en andere regeringen daar voor aanvoeren.
Het bewaren van
digitale gegevens kan een bedreiging vormen voor de privacy, los van
de vraag of de informatie daadwerkelijk bekeken of gebruikt wordt,
stelt Pillay. Ze pleit daarom voor betere bescherming van
‘metadata’1.
Daarnaast moeten overheden transparanter worden en verantwoording
afleggen over hun digitale surveillancepraktijken.
Ook
technologiebedrijven hebben op dit gebied een verantwoordelijkheid,
staat in het rapport. Als zij zonder goede privacywaarborgen
meewerken met overheden aan digitale spionagepraktijken, lopen zij
het risico zich “medeschuldig te maken aan
mensenrechtenschendingen.”
Recht op privacy
“Dit rapport
is een belangrijke stap op weg naar een stevige, wettelijke basis
voor privacy in het digitale tijdperk”, zegt Cynthia Wong,
internetonderzoeker bij mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch
(HRW). “Alle regeringen zouden direct moeten beginnen met het
doorlichten van hun digitale spionagepraktijken en ze in
overeenstemming moeten brengen met de internationale
rechtsstandaarden.”
Het rapport wijst
op de verplichting van staten om het recht op privacy te beschermen
in het digitale tijdperk en constateert dat landen wat dit betreft
ernstig in gebreke blijven. HRW zegt dat de VS en Groot-Brittannië
in het bijzonder werk moeten maken van het hervormen van hun
surveillancewetgeving en spionagepraktijken.
“De VS hebben
praktisch niets ondernomen om de schaal, waarop hun
veiligheidsdiensten communicatiegegevens verzamelen over burgers
buiten de Amerikaanse grenzen, te beperken”, stelt HRW. De
Britse regering hulde zich grotendeels in stilzwijgen over deze
kwestie, totdat er deze week een nieuwe wet werd doorgedrukt waardoor
veiligheidsdiensten de mogelijkheid behouden via internet-
telecombedrijven communicatiegegevens van alle Britten in te zien,
ook als ze nergens van verdacht worden.
“De VN hebben
duidelijk bevestigd dat massasurveillance in strijd is met het recht
op privacy en dat bedrijven en overheden meer moeten doen om dat
recht te beschermen”, zegt Wong. “Overheden kunnen niet
onbeperkt burgers bespioneren, gewoon omdat het kan.” De
conclusies en aanbevelingen uit het rapport zullen naar verwachting
later in 2014 besproken worden tijdens de VN-Mensenrechtenraad en de
Algemene Vergadering van de VN.
UN rights chief warns if ‘disturbing lack of transparency for digital mass surveillance’
1 Metadata
zijn ‘data over data’, gegevens over gegevens. Van een
telefoongesprek, een e-mail, een brief zijn dat datum en uur, naam
van de betrokken personen, plaats van de communicatie, gebruikte
server, lengte van de gesprekken, aantal letters van de e-mail,
persoon en bankrekening die de communicatie betaalt; kortom, alle
gegevens behalve de communicatie zelf.
