Ringland: "Onze grootste angst? Doodgeknuffeld worden"

Sven Augusteyns is stedenbouwkundige van opleiding en werkt bij het Antwerpse studiebureau Stramien, één van de drijvende krachten achter Ringland. Wanneer we Sven vragen naar het het geheim achter het succes van Ringland, antwoordt hij wat weifelend. De blitzkrieg die Ringland de afgelopen maanden voerde, blijkt geen werk van korte adem geweest te zijn:

"Weinig mensen weten dat we eigenlijk al twee jaar bestaan. Twee jaar geleden hebben we in Bibliotheek Permeke reeds een publiek moment georganiseerd om te pleiten voor de overkapping van de ring. Zowel burgers, pers als beleidsmensen waren toen aanwezig. Maar we hadden weinig media-exposure. Welgeteld één artikel in de Gazet van Antwerpen. Toen heetten we ook nog niet Ringland. 'Uit de ban van de ring' was de naam (lacht)."

"Het idee voor een overkapping is er dus al een tijdje. Maar na dat eerste persmoment leek het een stille dood te sterven. Voor ons was dat een goeie leerschool. We beseften dat er erg veel potentieel in ons voorstel zat, maar het werd een zoektocht om dat potentieel eruit te halen."

"Uiteindelijk hebben we in februari, kort na het Valentijnsakkoord, beslist om de campagne opnieuw op gang te trekken. Dat ging met de nodige twijfels gepaard. We wisten echt niet hoe het ging lopen. Maar toen we onze Facebookpagina opstartten, zagen we meteen dat de teller van fans begon te lopen, zelfs zonder dat we echt communiceerden. Dat was toch een teken aan de wand."

"Ik denk dat we bij de tweede lancering in februari van dit jaar gewoon ons momentum hadden. Dat had natuurlijk alles te maken met het milieu-effectenrapport. Veel mensen zaten te wachten op dat rapport. Toen bleek dat de beslissing gunstig uitdraaide voor de Oosterweelverbinding, voelden velen zich machteloos en ontgoocheld. Ringland was de boei die voorbijkwam."

"We boden een verhaal van hoop op een moment dat een enorme teleurstelling heerste. Dat is denk ik één van de voornaamste redenen voor ons plotse succes. Ook de media-aandacht die we kregen, was een grote katalysator voor ons succes. Vrijwel iedere boodschap die we brachten, werd meteen opgepikt. Dat scheelt heel wat. Bij dezen, dank aan de media (lacht)."

Jullie zijn natuurlijk lang niet de enige spelers in het protest tegen Oosterweel. Hoe is jullie relatie met andere actiegroepen, zoals Ademloos en stRraten-generaal?

"Voor we Ringland lanceerden, hebben we uiteraard veel samengezeten met Ademloos en stRaten-generaal. We hebben hetzelfde doel voor ogen: een betere mobiliteit en leefbaarheid voor de stad en haar bewoners. Maar we zijn er altijd van uitgegaan dat we een ander verhaal moesten brengen dan de reeds bestaande actiegroepen."

"Ons verhaal is er één van hoop en samenwerking. We willen mensen laten kennismaken met een heel concreet en haalbaar plan. We zijn niet tegen iets, maar voor iets: voor een nieuw stuk land boven op de ring. We hebben dat ook doorgesproken met de bestaande actiegroepen en hebben daardoor een erg goede verstandhouding. Zo delen we informatie met elkaar en overleggen we op regelmatige basis."

Budget overschreden

Wat me opviel ten opzichte van de andere actiegroepen: Ringland lijkt veel meer op een familiebedrijf. De spil in heel het verhaal is de familie Vermeulen.

"Het idee dat Ringland een soort familie-initiatief is, is vooral een perceptie die door de pers werd gecreëerd. Omdat men een goed verhaal wou hebben. Maar laat me duidelijk zijn: Ringland is veel meer dan een familie-initiatief. Ikzelf behoor bijvoorbeeld niet tot de familie Vermeulen (lacht). Ringland is de gezamelijke inspanning van een hele grote groep mensen."

"Maar ere wie ere toekomt, het is Peter Vermeulen, de vennoot van Stramien, die met het idee voor Ringland is gekomen. Hij heeft de mensen binnen studiebureau Stramien gemotiveerd om hun schouders onder Ringland te zetten. Daarnaast heeft hij zijn eigen familie gemotiveerd. Op een familiefeest heeft hij het idee gelanceerd en gevraagd wie wou meedoen."

"Die twee teams – Stramien en de familie Vermeulen – zijn samengekomen. We vormen een groep van meer dan tien mensen die reeds sinds de start bouwen aan Ringland. Er is een oudere garde die zich bezighoudt met het administratieve, zoals de uitbouw van de vzw, en er is een jongere garde die meer met de creatieve ideeën komt aandraven."

"Ringland is begonnen rond de studiegroep. Dat was de basis. Daarna is er een communicatietak bijgekomen. Dat communicatiewerk moest heel professioneel gebeuren omdat de lat erg hoog gelegd werd. We moesten echt bewijzen dat we er stonden. Het zorgde ervoor dat we op den duur fulltime met Ringland bezig waren en niet meer aan ons reguliere werk toekwamen."

Dus Ringland draait op vrijwilligers?

"Wel, de medewerkers aan het studieteam zijn mensen die verbonden zijn met studiebureau Stramien. Zij worden dus betaald. In dat studiewerk kruipt dan ook erg veel tijd. Binnen Stramien hebben we altijd een budget dat we vrijhouden voor een bepaald doel dat als relevant of maatschappelijk nuttig wordt aanzien, zonder dat het meteen commercieel interessant is. Het is van dat budget dat Ringland gedeeltelijk gebruikmaakt. Maar ondertussen is dat budget al meermaals overschreden (lacht)."

"Daarnaast hebben we gelukkig nog inkomsten uit onze campagnes: de vierkante meters van Ringland die we verkochten, de T-shirts en de festiviteiten, die hebben ons ook toch wat opgeleverd. Daar zijn we ontzettend dankbaar voor. Want bijvoorbeeld de communicatie is evengoed een dagelijkse taak. Daar moet iemand voor aangesteld worden die ook betaald wordt."

Doodknuffelen

Had je verwacht dat het initiatief zoveel politieke weerklank ging krijgen tijdens de campagne??

"Oosterweel was natuurlijk al een erg politiek dossier. Maar door er een nieuw element aan toe te voegen, hebben we het opnieuw op de politieke agenda geplaatst. We vermoedden wel dat er een groot draagvlak voor onze plannen zou zijn, maar het was moeilijk om op voorhand in te schatten hoe groot dat precies zou zijn. Nu, we zijn heel blij dat de politiek zoveel aandacht voor ons heeft, want we hebben de politiek absoluut nodig in dit dossier."

Alle politici lijken voor Ringland te zijn. Zelfs Rudi Thomaes van BAM is fan. Waar ligt het breekpunt dan?

"Wat wij naar voor schuiven, is een visie: een leefbare stad met een goede mobiliteit. Daar kan je inderdaad moeilijk tegen zijn. Het Oosterweel-project dat nu voorligt, vertrekt echter niet van die leefbare stad. De Oosterweelknoop bijvoorbeeld of het Hollands complex laten duidelijk zien dat er nog steeds enkel vanuit een autogerichte oplossing wordt gedacht en niet aan de verbetering van de leefbaarheid voor de stad. Terwijl die wel hand in hand zouden moeten gaan."

"Het is ondertussen bewezen dat de bevolking van Antwerpen Oosterweel gewoon geen goed plan vindt. Het enige argument voor de Oosterweelverbinding op dit moment is: de spade moet in de grond. Daar hebben ze volledig gelijk in, er moet iets gedaan worden aan het fileleed, maar dat kan niet het enige argument zijn. Zeker voor een project dat bijna vier miljard euro kost."

"Voor Ringland zijn er ieder geval een pak meer argumenten aan te brengen. We hopen dat politici en beleidsmakers die boodschap oppikken en serieus nemen. Het mag geen packagedeal worden. Wij willen eerst en vooral een overkapping zien en een Scheldekruising veel verder van de stad. Dat willen we naar voor schuiven als prioriteit. En we oefenen druk uit op politici om de overkapping als prioriteit aan te nemen."

Maar denk je niet dat jullie je op termijn veel politieker zullen moeten manifesteren als jullie dit willen bereiken? Met politieker bedoel ik: de confrontatie aangaan met bepaalde politieke partijen?

"Dat is inderdaad een heel belangrijke vraag. Een vraag waar wij ook dag in dag uit mee worstelen. Ons startpunt was en is dat we in zekere mate politiek maagdelijk willen blijven. We willen een verhaal van hoop brengen dat mensen verenigt in plaats van verdeelt. Een verhaal dat boven partijgrenzen heen kan uitstijgen."

"In de praktijk is dat natuurlijk niet zo gemakkelijk, omdat je vrij snel geframed wordt aan de hand van partijpolitieke tegenstellingen. Ook in de toekomst zal dit probleem zich blijven voordoen: als er politieke beslissingen zullen genomen worden die niet stroken met ons verhaal, zullen we daarop moeten reageren."

"Maar het is de manier waarop je reageert die bepaalt of het constructief en verenigend werkt. Daarom denken we altijd heel goed na vooraleer we iets zeggen. We hopen in ieder geval om voor iedere partij een goede partner te zijn. We willen onze stijl vooral constructief houden. Dat zijn we ook verplicht aan al de mensen die Ringland steunen."

Ondubbelzinnig

"Een zekere politieke neutraliteit is ook noodzakelijk voor de realisatie van Ringland zelf. Als we een logische en goeddoordachte oplossing willen voor het Antwerps mobiliteitsprobleem, dan moeten we met alle partijen rond de tafel kunnen zitten."

Maar baart het je geen zorgen dat geen enkele politicus zich tégen Ringland uitspreekt. Dan denk ik snel: hier klopt iets niet.??

"Het grootste gevaar is dat we doodgeknuffeld worden. Dat de urgentie wegvalt en dat we in de berm worden gereden. Of dat het Oosterweeltraject wordt aangelegd en dat er uiteindelijk geen budget meer blijkt te zijn voor de overkapping. We willen die urgentie hooghouden door te pleiten voor de onmiddellijke overkapping van de ring. Dat moet de prioriteit zijn. Nogmaals: de overkapping moet voor de eventuele aanleg van de derde Scheldekruising komen. Als we die boodschap kunnen verspreid krijgen, zullen we ook de urgentie kunnen hooghouden. We zullen geen blad voor de mond nemen. Nu niet en in de toekomst zeker niet."

Hoe is het contact met de politiek tot hiertoe verlopen?

"Vanaf het begin hebben we gelobbyd. We hebben een redelijk grote groep om ons heen die bestaat uit een evenemententeam, een communicateam en een studieteam. In het studieteam zitten de mensen die contact onderhouden met politici. We moeten natuurlijk afwachten wat die gesprekken ons zullen opleveren."

"Tijdens de verkiezingen hebben we met heel wat politieke partijen samengezeten. Alle politieke partijen zijn op de hoogte van onze plannen. Ze hebben ook allemaal een ja- of nee-antwoord gegeven op ons memorandum. Zo weten we wie voor ons stappenplan is. Groen, PVDA+ en Open-VLD zijn ondubbelzinnig voorstander van Ringland. Sp.a is ook voorstander, maar bepleitte tijdens de campagne het Oosterweel-traject."

"Na de verkiezingen zijn de kaarten geschud in het voordeel van N-VA en CD&V. Het wordt uitkijken naar wat ze gaan doen in de nieuw te vormen Vlaamse Regering. We staan nog steeds klaar voor een gesprek. Want wat we weten, is dat de overkapping een realistisch project is voor elke regering. Ook CD&V en N-VA kunnen zich, als de wil er is, achter het concept van Ringland scharen."

Geen weg terug

Jullie hebben een festival, massabijeenkomsten, infomomenten en consultaties met politici gehad. Wat wordt jullie volgende stap?

"Deze zomer willen we ons vooral concentreren op het uitbouwen van onze werking. Er zijn nu heel veel mensen die in Ringland geloven, maar we moeten die mensen ook het gevoel geven dat ze iets kunnen bijdragen aan de werking van Ringland. Die stem geven aan onze sympathisanten is waar we ons deze zomer willen op concentreren. Daartoe hebben we onder meer onze site vernieuwd."

"We hopen dat mensen zich zullen opgeven om vrijwilliger te worden voor Ringland. Want onze acties vragen ook steeds meer mankracht om georganiseerd te worden. Niet enkel het aantal vrijwilligers is belangrijk, ook de verzamelde expertise is van cruciaal belang. Ringland verenigt een heel groot sociaal potentieel. Dat sociaal potentieel moeten we zien te botvieren. We hopen nu onze werking zodanig uit te bouwen dat we dat ook zullen kunnen doen."

"De bedoeling is eigenlijk dat Ringland een soort open platform wordt dat mensen samenbrengt. Dat moet natuurlijk wel gecoördineerd worden. Dat laatste vergt dan weer een goede werking en organisatie van de kerngroep rond Ringland. Daar zijn we nu ook mee bezig."

Een kritieken die wel eens te beluisteren valt, is dat bewegingen als Ringland te blank zijn en te veel gericht zijn op de middenklasse. Terwijl net de meest gekleurde en kansarme groepen het dichtst bij de grote verkeersaders leven. Denk maar aan Merksem, Luchtbal, Linkeroever, Hoboken of Deurne. Deel je die kritiek?

"We zijn ons van dat probleem bewust en proberen ook op een heel actieve wijze om zoveel mogelijk mensen mee te krijgen. We doen inspanningen om iedere actie zo breed mogelijk open te trekken, zodat niemand zich uitgesloten weet. Bovendien is het natuurlijk zo, dat we net door onze acties steeds meer mensen bereiken die we anders niet kunnen bereiken. Maar het komt er ook op aan om betere manieren te vinden teneinde specifieke doelgroepen te bereiken. Ook daar willen we ons sterk op toeleggen in de toekomst."

Sommigen beschouwen actiegroepen als Ringland, Ademloos of stRaten-Generaal als een belangrijke vorm van democratische vernieuwing. Het lijkt er inderdaad op dat er een nieuw middenveld geschapen wordt dat behoorlijk autonoom functioneert ten opzichte van bestaande politieke en sociale krachten.

"Democratie is meer dan alleen maar verkiezingen. Het gaat vooral om wat burgers tussen twee verkiezingen in doen. Ik denk inderdaad dat initiatieven als Ringland nieuwe, hedendaagse manieren zijn waarop mensen hun stem kunnen uiten. Dat is mede mogelijk door de komst van sociale media en de media tout court. Maar toch willen we vooral bescheiden blijven. Er is nog een grote weg af te leggen. We weten ook nog niet waarnaar dit alles ons zal leiden.

"Ik denk dat het in ieder geval een erg boeiende oefening is voor zowel politici als burgers. Wijlen Jean-Luc Dehaene zei ooit dat stedelingen de barometer zullen worden van politieke innovaties. Ik denk dat we, door de actiegroepen hier in Antwerpen, wel degelijk een innovatie zien. We zijn een bepaalde richting ingeslaan en er is geen weg meer terug."

"Maar het blijft onduidelijk waarheen die weg ons zal leiden. Die beweging is tot op de dag van vandaag groeiende. De grote uitdaging is om de hoop die we gecreëerd hebben ook effectief om te zetten in een beleid. Pas dan zullen we zien of dit een nieuwe, effectieve vorm van politiek en democratie is."