In de Vlaamse gemeenschap is een kwart van de verpleegstudenten een werkloze of werkende volwassene: 40% bij HBO5, 11% bij Bachelors. Van de 17.292 verpleegstudenten in de Vlaamse gemeenschap zijn er
3.548 werklozen geactiveerd in een opleiding verpleegkunde.

Het totaal verpleegstudenten stijgt in de Vlaamse
gemeenschap met 813 of +4,9% tot 17.292 in 2014, in de Franse gemeenschap met 602 of +4,1% tot 15.443 in 2013, voor beide gemeenschappen de hoogste aantallen ooit.

 

      Na 2006 is de aantrek verpleegstudies bij ‘gewone studenten’, dus
zonder volwassenen, zichtbaar stijgend in de Vlaamse gemeenschap
en dit in vergelijking met de evolutie van het aantal achttienjarigen.
Vooral de performante arbeids- en loonvoorwaarden, de eindeloop-
baanregeling en tewerkstellingszekerheid is beslissend in de keuze.
 

Tabel: Verpleegstudenten Vlaamse gemeenschap 1980-2014

Tabel: Verpleegstudenten Franse gemeenschap 1980-2013

Bronnen: Zowel voor de Vlaamse als Franse gemeenschap betreft het de
officiële cijfers: 17.292 in de Vlaamse gemeenschap in 2014 en 15.433 in
de Franse gemeenschap in 2013. De Franse gemeenschap is een jaar
later in het vrijgeven van z’n cijfers. De bachelors in Vlaanderen worden niet
meer per jaar opgegeven, en sinds een jaar ook met de brugstudenten
inbegrepen. De opdeling per jaar gebeurt volgens het % slagen in de
voorgaande jaren zodat de tijdsvergelijking per jaar mogelijk blijft. de
brugstudenten van A2 naar A1 niveau worden buiten de cijfers gehouden in
dezelfde verhouding als ze vroeger konden onderscheiden worden. Zij worden
niet meegeteld omdat het al verpleegkundigen zijn die enkel van niveau
verhogen. Project 600 betreft werkenden uit gezondheidssectoren
die verpleegkundigen willen worden of hun onderbroken studie willen
afmaken. Over de publieke sector zijn de  laatste jaren geen gegevens
per leerjaar beschikbaar maar dezelfde verhouding tav de private sector
van de gekende jaren wordt ook hier toegepast. En de VDAB levert vlot de
gegevens over de 3.548 werklozen in Vlaanderen die verpleegkunde studeren
in het kader van hun activering.

1. Basistabellen 1980-2014

Dit unieke overzicht werd aangevat in 1992 en met terugwerkende kracht op
basis van de verslagboeken op de ministeries zelf vervolledigd vanaf 1980. Na 1992 werd jaar op jaar deze
statistiek bijgehouden en na 2005 ook publiek ter beschikking gesteld. Het
is het enige overzicht waar ook de evolutie in de Vlaamse en Franse
gemeenschap wordt opgevolgd, de Duitstalige school in Sankt Vith wordt bij
de Franse gemeenschap meegeteld. Wie neemt deze gegevensverzameling en
publicatie eens over?

2. Aandeel Franse en Nederlandse studenten in de scholen in België

Een onderzoek van de Fod Volksgezondheid in
2011 laat zien in welke mate studenten met een domicilie in het buitenland
verpleegstudies volgen in België. Voor de Vlaamse gemeenschap is dat
Nederland en hun aandeel is minimaal, nog geen 2%. In de Franse gemeenschap, in
hoofdzaak Frankrijk, zijn er bijna 30% studenten met domicilie in een
ander land..

2,43% van de inwoners in België hebben een Franse migratieachtergrond. Na
de Italianen (3,94%) en de Maarokannen (3,72%) zijn zij de
3de meest aanwezigen met migratieachtergrond.
Het % met Franse migratieachtergrond in elke gemeente in België geeft
volgend beeld – De kleuren evolueren van groen (laagst %) tot
rood (hoogst % op de bevolking).
   

 
Inwoners met Nederlandse migratieachtergrond zijn met 1, 92%
aanwezig in België. Naast de drie voormelde landen moeten zij de 2,10%
inwoners met Turkse migratieachtergrond nog laten voorgaan.
Het beeld van het % met Nederlandse
migratieachtergrond in elke Belgische gemeente geeft vooral aan dat de
Nederlanders de Ardennen aan het overnemen zijn, als dat geen nieuws is?
Maar dus weinig Nederlanders’ in Vlaamse scholen, ook niet in de school in Sankt Vith,
waar trouwens geen enkele niet in Blegië gedomicilieerde de studies volgt,
ook geen Duitsers.

3. Evolutie verpleegstudenten 1ste jaars en totaal
1980-2014

Voor het eerst sinds 1992 ligt de Vlaamse instroom verpleegstudies hoger
dan de Franstalige die, zoals gezegd, een aanzienlijk aantal studenten met
domicilie in Frankrijk herbergt.
 

 
In de Vlaamse gemeenschap stijgt het aantal 1ste jaars
met 9,6%, bijna uitsluitend het gevolg van de stijging bij de HBO5
(+13,8%). In de Franse gemeenschap is er een beperktere stijging
van 1ste jaars, +1,4%, met het hoofdaandeel van gebrevetteerd
verpleegkundigen, zoals de HBO5 daar nog heet.

Het totaal aantal verpleegstudenten stijgt in de Vlaamse gemeenschap met
813 of +4,9% tot 17.292 in 2014, in de Franse
gemeenschap met 602 of +4,1% tot 15.443 in 2013, voor
beide gemeenschappen de hoogste aantallen ooit.

Deze evolutie is des te opmerkelijker omdat ze
gebeurt in een periode van afname van het aantal 18-jarigen, die nu al
gestabiliseerd is maar pas binnen 10 jaar een fikse groei zal kennen. Deze
grafiek houdt evenwel nog geen rekening met het bijstellen van de
demografische vooruitzichten die weliswaar een lagere immigratie
verrekenen maar een verhoging van de jongere leeftijdsbevolking het
komende decennium.
   

  
4. Aandeel A2/HBO5 in het geheel verpleegstudenten per
gemeenschap

Wie zou denken dat in de Franse gemeenschap het aandeel Bachelors
wezenlijk hoger zou liggen dan in  de Nederlandstalige gemeenschap komt
bedrogen uit. Hun aandeel en belang is in elke gemeenschap even groot ook
al zijn in de Franse gemeenschap de ‘Fransen’ meegerekend die allicht meer
aanwezig zijn in de ‘A2’. Maar hier wordt nog eens duidelijk gemaakt dat
wie een beroepscategorie wil opdoeken die 40% van de eigen beroepsgroep
omvat een publiek gevaar voor de volksgezondheid vertegenwoordigd.
  

5. Evolutie verpleegstudenten per niveau in de Vlaamse
gemeenschap

Na 2000 wordt de ineenstorting van de Bachelors (A1) opgevangen door het interprofessionele
akkoord met eindeloopbaanregeling 45,50,55+, de brugregeling
A2-A1 en het project 600. Na een nieuwe
destabilisering door het in vraag stellen van de gediplomeerd
verpleegkundige wordt deze hernoemd als HB05 en zit deze opnieuw constant
in de lift, ondermeer door de groeiende instroom van werklozen. De
Bachelors blijven evenwel het zichzelf geregeld moeilijk maken en moeten nu op de
blaren zitten met de Europese eis om 1.100 bijkomende stageuren. Maar goed
dat de ‘A2’ nog goed en wel bestaat.

6.
Aandeel ‘gewone’ studenten in het verpleegonderwijs in Vlaanderen

De aantrek van verpleegstudies moet afgemeten worden aan
het aantal dat voor verpleegkunde kiest na z’n humaniorastudies of als tweede
keuze na in een andere richting niet geslaagd te zijn. De andere studenten
noemen we de ‘volwassenen’, komend van de werkloosheid met erkenning door
de VDAB of als werkende in het project 600. Dit overzicht met het
onderscheid in deze drie categorieën wordt enkel voor
de 1ste jaars, de instroom dus, opgemaakt.

Na een inzinking in 2010/2011(de korte heropleving na de crisis en vermindering
werkloosheid) is de werkloosheid aangegroeid en werd de vijver terug
groter om voor de activering in te vissen.

Het % werklozen is 39,6% van de HBO5, 10,8% van de
Bachelors, het project 600 levert wisselend werkenden tussen 7% en
3% de
laatste jaren, voor de Bachelors ligt dit aantal onder de 1%.

54% van alle 1ste jaarstudenten zijn bachelorstudenten, bij
de gewone studenten is dat in het schooljaar 2013/2014 64%, bij de werklozen,
24% en de werkenden 21%. Een liquidatie van de toegang
tot het
verpleegkundig beroep op HBO5 niveau zou een ravage betekenen in
de mogelijkheid voor volwassenen, werklozen en werkenden, om hun
kwalificatie te verwerven en te verhogen die hen uitzicht geeft op

werk en de sector blijvend kan voorzien van de noodwendige
instroom. Maar
deze saga is nog niet aan z’n eind. 

Voor alle tabellen en grafieken, zie BuG
229 on-line    

Jan Hertogen, socioloog