Maar
komen de kruiden, dadels en aardappelen die je koopt in jouw
supermarkt uit Israël? Dan is het mogelijk dat ze verbouwd werden in
de illegale Israëlische nederzettingen. Ze zijn de vruchten van de
Israëlische agro-industrie, een gesloten wereldje dat volop
profiteert van de Israëlische militaire controle over water en land
in de bezette Palestijnse gebieden.
Waar
een dadel of avocado met het label ‘Made in Israel’ nu precies
vandaan komt, is een moeilijke vraag. Vredesactie trok afgelopen
jaren naar de Belgische supermarkten en vroegmarkten om het uit te
zoeken. Vrijwilligers inventariseerden welke producten wanneer worden
aangeboden en hoe ze gelabeld zijn. De informatie gaven we door aan
Who Profits, een Israëlisch onderzoekscentrum. Het integreerde het Belgische
veldwerk in het uitgebreide rapport Made in Israël. In
dit rapport brengt Who Profts de Israëlische kant van de keten in
kaart.
Label
Israël
produceert een enorme variëteit aan landbouwproducten. Het gaat
zowel om groenten (tomaten, aardappelen, zoete aardappelen, wortelen,
paprika’s) als fruit (avocado, citrusvruchten, druiven, kiwi,
dadels) en verse kruiden (munt, basilicum, oregano,
bieslook). Veel van deze producten worden verbouwd in de illegale
Israëlische nederzettingen in de bezette gebieden (de Westelijke
Jordaanoever, Oost-Jeruzalem en de Golanhoogte). De landbouwindustrie
in de illegale nederzettingen legt beslag op de meest vruchtbare
velden en een groot deel van de beschikbare watervoorraden.
De uitvoer
van landbouwgoederen is één van de meest winstgevende sectoren van
de Israëlische markt. Volgens het Israëlisch instituut voor Export
was uitvoer van groenten en fruit in 2012 goed voor 1 miljard dollar.
Eén derde van de uitgevoerde goederen wordt verbouwd in de
illegale nederzettingen. Van de totale uitvoer is 65 procent bestemd voor de
Europese markt.
Het aandeel van verse groenten en fruit naar de
Europese markt is goed voor 32 procent van alle naar Europa uitgevoerde
Israëlische producten. Op de Europese markt worden de meeste van
deze producten aangeboden onder het label ‘made in Israël’. Nochtans
erkent de internationale gemeenschap de bezette gebieden niet als een
deel van Israël en werden de Israëlische nederzettingen meermaals
veroordeeld.
Zicht
krijgen op de keten
Onderzoekers
van Who Profits baseerden zich voor dit rapport op uitgebreid
veldonderzoek in de nederzettingen, op marktonderzoek in Israël zelf
en op marktonderzoek dat gebeurde in verschillende Europese landen,
waaronder België.
Israëlische exportbedrijven houden de keten zo lang mogelijk in
eigen beheer. Vaak is er geen
informatie terug te vinden over de verschillende tussenstappen in de
keten.
De mechanismen die in de landbouwsector gebruikt worden om
producten langs de hele keten te kunnen volgen – van op het veld tot
in de supermarkt – lopen vaak dood op pakhuizen in Israël zelf. Hier
komen alle groenten en fruit van de verschillende velden toe en
worden ze ingepakt in uniforme dozen met opschrift ‘made in Israël’.
Zelfs Belgische importeurs en supermarkten weten zelden met zekerheid
te zeggen waar hun aangekochte Israëlische pompelmoezen of avocado’s
juist vandaan komen. Met Made in Israël
krijgen we een beter overzicht dan ooit tevoren op de Israëlische
kant van de keten. Het rapport inventariseert per nederzetting welke
Israëlische bedrijven er activiteiten hebben, wat er verbouwd wordt
en naar welke landen de producten worden geexporteerd.
Belgische
verantwoordelijkheid
De
Belgische en Europese overheden veroordelen regelmatig de Israëlische
plannen om de nederzettingen verder uit te breiden, maar voegen geen
daden bij hun woorden. De illegale handel met de nederzettingen werd
tot nu toe niet stopgezet. De agro-industrie in de bezette gebieden
is voor Israël een effectieve manier om grote stukken land onder
Israëlische controle te plaatsen.
Het meest vruchtbare deel van de
Westelijke Jordaanoever, de Jordaanvallei, is in de praktijk bijna
ontoegankelijk voor de Palestijnse bevolking. Waar geen
landbouwplantages zijn – zelf vaak omgord met metershoge hekken
onder stroom, soms met landmijnen – worden ‘militaire zones’
geïnstalleerd. De Palestijnse bevolking word de toegang ontzegd tot
land en watervoorraden.
Dit zijn
feiten die ontegensprekelijk in strijd zijn met het internationaal
humanitair recht. Dit is het Israëlische beleid dat de Belgische en
Europese overheden veroordelen. Tegelijkertijd blijven de producten
die in de nederzettingen geproduceerd worden en die de illegale
situatie mee in stand houden probleemloos de weg naar onze
supermarkten vinden.
Made in
Illegality
Begin dit
jaar bundelden 25 Belgische organisaties, waaronder Vredesactie, de
krachten in het platform ‘Made in illegality’. Op basis van een
uitgebreide studie die de verantwoordelijkheid van de Belgische
overheid onder het internationaal humanitair recht toelicht, eisen we
dat onze overheid alle invoer van producten uit de nederzettingen de
toegang tot de Belgische markt ontzegt. Daarnaast moet er werk
gemaakt worden van een Belgisch buitenlands- en handelsbeleid dat
naast economische overwegingen ook aandacht heeft voor het
internationaal recht. Daarom moet de Belgische overheid op zijn minst
de nederzettingen uitsluiten uit alle billaterale akkoorden met
Israël. Ten slotte moet de overheid een duidelijke positie innemen
ten aanzien van het Belgische bedrijfsleven: investeren in de
illegale Israëlische nederzettingen kan niet.
Meer
info
‘Made in
Israel’ – Who Profits
Belgisch
platform Made in Illegality
Petitie
Made in Illegality: vraag de Belgische overheid de handel met de
illegale Israëlische nederzettingen stop te zetten