Obama’s vrijhandelspolitiek wankelt in Azië

Obama’s vrijhandelspolitiek wankelt in Azië

De regering van de Amerikaanse president Barack Obama werkt er hard aan haar strategische invloed in Azië te vergroten, nu de economische macht van China groeit. Het TPP-vrijhandelsakkoord dat de VS in Azië van de grond willen krijgen, lijkt echter gedoemd te mislukken.?

dinsdag 17 juni 2014 14:43
Spread the love

DeWereldMorgen.be

Sinds
2009 richt Washington zijn strategische focus op Azië en de Stille
Oceaan, een regio die geleidelijk steeds belangrijker wordt in
economisch en geopolitiek opzicht. Het beleid rust op een economische
en militaire pijler. De hoeksteen van het economische beleid is het
voorgestelde vrjhandelsakkoord Trans-Pacific Partnership (TPP), een
handelsakkoord zonder China maar met twaalf andere landen aan de
Stille Oceaan. Samen zijn deze landen in Noord-Amerika, Zuid-Amerika
en Azië, goed voor veertig procent van de wereldeconomie.

Uit
Obama’s laatste reis naar Azië sprak echter het onvermogen van
Washington om de economische en geopolitieke initiatieven in de regio
verwezenlijkt te krijgen. Hoewel het Obama lukte een aantal nieuwe
strategische akkoorden te sluiten met belangrijke Zuidoost-Aziatische
landen, zoals Maleisië en de Filipijnen, en de militaire allianties
met Japan en Zuid-Korea te versterken, werd er geen vooruitgang
geboekt in de TPP-onderhandelingen.

Japan,
de derde economie van de wereld met een bruto binnenlands product van
4,4 miljard euro, heeft de sleutel in handen om de
TPP-onderhandelingen te laten slagen. De Japanse premier Shinzo Abe
ging echter niet verder dan de belofte om de gesprekken “wilskrachtig
en serieus” voort te zetten.

Verschil
van mening was er aanvankelijk over de Japanse handelsbelemmeringen
op het gebied van landbouwimport. De VS richten zich nu steeds meer
op de Japanse restricties op de import van rundvlees, varkensvlees en
het openen van de Japanse automobielmarkt voor Amerikaanse
fabrikanten.

Obama
probeerde Japan gunstig te stemmen met de verzekering van volledige
Amerikaanse steun, mocht er een oorlog uitbreken tussen Tokio en
Peking over de betwiste Senkaku-eilanden in de Oost-Chinese Zee. De
spanningen over deze eilanden lopen immers al enige tijd op.

In
Maleisië was Obama aanwezig bij de formalisering van een bilateraal
“alomvattend partnerschap” dat het einde markeerde van
decennia ijzige relaties. Tijdens Obama’s bezoek aan de Filipijnen
werd een nieuw veiligheidspact ondertekend dat het Amerikaanse leger
tien jaar lang toegang geeft tot vijf belangrijke militaire bases.

Farmaceutische
industrie

Op
het economische front stuit Obama echter op sterke weerstand, zowel
thuis als in Azië. Het TPP, dat lang in nevelen was gehuld, krijgt
steeds meer kritiek van bedrijven, bezorgde burgers en
maatschappelijke organisaties. Zij noemen het voorgestelde akkoord
een onevenwichtig vrijhandelsakkoord dat multinationals te veel macht
geeft over openbare diensten zoals gezondheidszorg en internet.

In
Oost-Azië zijn vooral Maleisië en Vietnam bang voor de potentiële
impact van het TPP op de productie van goedkope, generieke
medicijnen. Internationale farmaceutische bedrijven zouden onder het
TPP meer mogelijkheden krijgen hun intellectuele eigendomsrechten te
beschermen, een praktijk die ertoe heeft geleid dat wereldwijd
exorbitante prijzen betaald moeten worden voor broodnodige
conventionele medicijnen.

In
de geïndustrialiseerde wereld, vooral in de VS, maken vakbonden en
grote bedrijven zich zorgen over het afbouwen van protectionistische
maatregelen, vooral in de auto-industrie. Exportlanden zoals Japan
zouden daardoor Amerikaanse fabrikanten uit de markt kunnen drukken.
Japan wil bovendien zijn landbouw blijven beschermen en Vietnam
weigert mee te werken aan de voorgestelde privatisering van
textielbedrijven die in handen van de overheid zijn.

Eind
2013 lekten via Wikileaks details uit over de draconische regels in
het TPP op het gebied van intellectueel eigendom, die de oppositie
tegen het akkoord nog meer versterkte. De omstreden bepalingen staan
onder meer multinationals toe om soevereine regeringen aan te klagen
voor internationale rechtbanken en binnenlandse wetgeving te negeren.
Het TPP staat ook intensievere controle van internet toe en
versoepeling van de milieuregels.

Chinese ontwikkelingshulp

“Het
Japanse belang is in eerste instantie geopolitiek, dat wil zeggen:
het in bedwang houden van China”, zegt Walden Bello, expert in
handelszaken en medeoprichter van Focus on the Global South. “Ik
betwijfel of Japan de economische consequenties van het TPP echt
doordacht heeft.” Als het plan een goede economische motivering
mist, is het volgens hem “gedoemd te mislukken.”

Intussen
is China erin geslaagd de VS in steeds meer schaduw te zetten, als
het gaat om handel en investeringen. China stuurt aan op een
alternatieve vrijhandelszone van Azië en de Pacific (Free Trade
Agreement of Asia and the Pacific/FTAAP), een initiatief dat steeds
meer beschouwd wordt als een levensvatbaar alternatief voor het TPP.

“China
hoeft alleen maar rustig af te wachten tot het TPP uiteenvalt”,
zegt Bello. Het TPP is volgens hem een ineffectieve poging om de
groeiende Chinese economische invloed in Azië tegen te gaan. Behalve
dat China van bijna alle landen in Oost-Azië de belangrijkste
handelspartner is, gaf het de afgelopen jaren ook veel geld uit aan
ontwikkelingshulp en zachte leningen.

Gezien
de voortgaande economische expansie van China, zal de
ontwikkelingshulp aan buurlanden waarschijnlijk blijven groeien. Het
land werkt momenteel aan de oprichting van een Aziatische
Investeringsbank voor Infrastructuur, die naar verwachting directe
concurrentie zal vormen voor de door Japan gedomineerde Aziatische
Ontwikkelingsbank (ADB).

De
slechte vooruitzichten voor het TPP onderstrepen de zwakker wordende
Amerikaanse economische invloed in Azië. De regering-Obama moet het
vooral hebben van het verstevigen van de militaire invloed in de
regio.

Obama’s Free Trade Strategy Falters in Asia

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!