Het
besluit, dat maandag 16 juni bekendgemaakt werd, is een klap in het
gezicht van Argentinië. Dat land voert al jaren strijd met twee
Amerikaanse hefboomfondsen in een poging een grote herstructurering
van schulden te verkrijgen. De afwijzing van de rechtbank heeft ook
gevolgen voor andere landen die naar schuldverlichting zoeken.
“Ik
ben nog steeds duizelig van dit nieuws”, zegt Eric LeCompte,
directeur van Jubilee USA, een overkoepelende organisatie van
religieuze anti-armoedegroepen. “Het gedrag van de
hefboomfondsen wordt niet alleen goedgekeurd, het wordt zelfs
aangemoedigd. Nu hebben ze juridische instrumenten in handen om ook
landen als Ivoorkust en Zambia snel op de knieën te krijgen.”
Met
de afwijzing van het beroep houdt het Hooggerechtshof een uitspraak
van een lagere rechter in stand. Die besliste dat Argentinië 1,5
miljard dollar moet betalen aan schuldeisers. Een tweede besluit van
het Hooggerechtshof geeft obligatiehouders bovendien de macht om
banken wereldwijd te dwingen mee te werken aan het traceren van
Argentijnse tegoeden.
Geld voor ontwikkeling opeisen
Op
het spel staat de strategie van een aantal hefboomfondsen die vooral
in de VS gevestigd zijn. Zij kopen ver onder de nominale waarde
schulden op van arme landen, waarvan de kans klein is dat ze
afbetaald worden. Vervolgens proberen ze via de rechter in de VS af
te dwingen dat de betrokken regeringen alsnog de volledige schulden
met rente terugbetalen. Op die manier kunnen ze beslag leggen op
overheidsinkomsten en internationaal ontwikkelingsgeld.
Deze
fondsen gaan door met hun juridische strijd, zelfs als andere
investeerders instemmen met schuldverlichting en genoegen nemen met
een lager rendement, zodat het land in kwestie kan beginnen aan
economisch herstel. Eén investeerder of aasgierfonds kan zo op
zichzelf voorkomen dat een schuldherstructureringsplan voor een land
wordt uitgevoerd, want juridisch gezien kan zo’n overeenkomst alleen
uitgevoerd worden met toestemming van alle betrokken schuldeisers
samen.
Argentinië
belandde in 2001 in een economische crisis en bleek niet meer in
staat uitstaande staatsobligaties af te lossen. In de tien jaar
daarna probeerde Argentinië twee keer deze schuld af te waarderen.
Hoewel 93 procent van de schuldeisers daar uiteindelijk mee akkoord
ging, weigerden twee Amerikaanse hefboomfondsen, NML Capital en
Aurelius. Zij stapten naar de rechter.
Extreme
winsten garanderen
Critici
vrezen dat het besluit van het Hooggerechtshof, dat de strategie van
aasgierfondsen legitimeert, meer investeerders zal aanmoedigen
dergelijke constructies op te zetten. “Dit gedrag leverde al de
hoogste rendementen in de wereld op en dit besluit maakt het
acceptabel en nog winstgevender. Investeerders hoeven nu geen
kostbare rechtszaken meer te voeren”, zegt LeCompte van Jubilee
USA.
“Het
is moeilijk te zeggen hoeveel investeerders hier in zullen stappen.
We kunnen echter aannemen dat ze geïnteresseerd zijn in acties die
én wettelijk toegestaan zijn, én extreme winsten opleveren.”
Sommige
analisten beweren dat het NML en Aurelius niet zozeer te doen was om
het geld van Argentinië, als wel om het legitimeren van hun
strategie op lange termijn. De potentiële negatieve gevolgen kunnen
divers zijn. Tegoeden van arme landen en internationaal
ontwikkelingsgeld kunnen het doelwit worden van roofzuchtige
investeerders.
De
activiteiten van multilaterale geldleners zoals het Internationaal
Monetair Fonds (IMF) of de Club van Parijs, die schuldverlichting
voor negentig landen heeft gefaciliteerd, kunnen hier ernstig door
bemoeilijkt worden. Investeerders zullen vanaf nu waarschijnlijk
tegen herstructurering van schulden zijn, omdat hun rendementen
daarmee in het geding komen.
Internationaal
lopen er diverse initiatieven om aasgierfondsen tegen te werken en
een formeel internationaal arbitragesysteem in te stellen voor
overheidsschulden. Onder meer het IMF en verschillende VN-organen
zijn hiermee bezig. Ook het Amerikaanse Congres werkt aan wetgeving
op dit terrein. Eerdere pogingen van het Congres mislukten om de activiteiten
van de hefboomfondsen te reguleren.