Normaal gaat het zo. De koning stelt een formateur aan en die nodigt in die eerste week na de verkiezingen werkgeversorganisaties en vakbonden uit voor een consultatieronde. Daar kan mee gespeeld worden. Didier Reynders bijvoorbeeld nodigde in 2007 bijna iedereen uit.
Nooit eerder werd er echt afgeweken van die traditie. Bart De Wever doet het wel. Dat is opmerkelijk, want in 2010 hield hij zich netjes aan die geplogendheden. “Drie weken na zijn aanstelling heeft informateur Bart De Wever nog geen enkel contact gezocht met de sociale gesprekspartners. Gelet op de sociaaleconomische en budgettaire context is dit onbegrijpelijk”, reageerden de drie vakbonden ABVV, ACV en ACLVB zondag in een gezamenlijk persbericht.
Invulling van democratie
In De Tijd kwam er al een smalende commentaar op het standpunt van de vakbonden. “Als er in dit land een politieke meerderheid is voor bepaalde maatregelen, ook al zijn die niet naar hun zin, moeten ze zich daarbij kunnen neerleggen”, aldus Stefaan Michielsen van De Tijd.
De werkgeversgezinde krant raakt daarmee meteen de kern van de zaak. Dat De Wever breekt met een traditie, is meer dan symbolisch. N-VA heeft altijd al duidelijk gemaakt dat het lak heeft aan het Belgische sociale model. Dat is een model waarin vakbonden en werkgeversorganisaties, en bij uitbreiding het hele middenveld, een belangrijke rol spelen. Niet alleen om te consulteren en te bekritiseren, maar ook in de uitvoering van het beleid. Werkgevers, mutualiteiten en vakbonden beheren bijvoorbeeld mee de sociale zekerheid.
Dat burgers en de organisaties waarin ze zich verenigen na de verkiezingen hun mond moeten houden, is een heel beperkte invulling van democratie.
Verlanglijstje
Opvallend: in het verlanglijstje dat de vakbonden dan maar in een persbericht bekendmaakten, zitten weinig nieuwe eisen. De drie vakbonden trekken eerder strepen in het zand en maken duidelijk waar voor hen de grens ligt bij het verwachte besparingsbeleid. Zo mag er niet geraakt worden aan de index en het loonoverleg, aan de werkloosheidsuitkeringen of aan de gelijkgestelde periodes bij de berekening van het pensioen.
De vakbonden vragen ook om enkele asociale maatregelen uit het verleden ongedaan te maken, zoals de degressiviteit van de uitkeringen en de korte opzegtermijnen voor bouwvakkers.
Eén grote hervorming moet er volgens hen wel absoluut komen en dat is de verschuiving in de fiscaliteit richting grote vermogens.
Bij de vakbonden groeit het besef dat het met de regeringen die mogelijk uit deze formatie komen wel eens menens zou kunnen worden.
