Die macht neemt stilaan mytische vormen aan. “Kris Peeters mag premier worden zolang het ACW maar de lakens mag uitdelen”, fulmineerde Guy Van Hengel (Open Vld).
Vorige week schreven De Tijd en De Morgen dat een centrumrechtse regering met N-VA plots toch mogelijk wordt omdat “het ACW de deur heeft opengezet”.
Bij de koepel van christelijke werknemersorganisaties lezen ze dat soort berichten met stijgende verbazing. Het ACW beslist dit weekend op een congres om van een koepel te vervellen tot een netwerk. Die minder zware structuur was nodig, aangezien de beweging het voortaan met 120 werknemers moet doen in plaats van de 300 enkele jaren geleden. Het ACW is sinds het Arco-debacle een bedrijf in herstructurering.
Er is natuurlijk een tijd geweest dat een vakbondsleider de top van de toenmalige CVP kon overhalen om een gedoodverfde coalitiepartner te laten vallen. Dat was in 1987, toen de legendarische Jef Houthuys premier Wilfried Martens overtuigde om niet meer met “da joenk” Verhofstadt in zee te gaan. De liberalen konden beginnen aan een oppositiekuur van elf jaar.
Maar dat is dus een kwarteeuw geleden. Sindsdien is de Belgische samenleving grondig veranderd. Om maar iets te zeggen: in 1987 kreeg de CVP een oplawaai en strandde op … 31,4 procent. De Vlaamse socialisten haalden toen nog makkelijk 24 procent.
Niet dat die christelijke werknemersorganisaties geen invloed meer hebben, maar die is veel diffuser geworden. Het ACW speelt zeker nog een rol binnen CD&V, maar het is niet het ACW dat de lakens uitdeelt.
Jean-Marie Dedecker
Het ACW heeft bijvoorbeeld het kartel nooit kunnen tegenhouden. Een luid njet laten horen tegen de komst van Jean-Marie Dedecker, dat ging nog. Opmerkelijk is dat een aantal figuren binnen CD&V na de verkiezingen een kans zien om het kartel te herstellen. “Altijd gedacht dat het kartel even moest sterven om te kunnen verrijzen”, tweette Vlaams parlementslid Michel Dooms nadat bekend raakte dat CD&V en N-VA de handen in elkaar slaan voor een Vlaamse centrumrechtse coalitie.
Kris Peeters deed tijdens de campagne moeite om de linkerflank af te dekken en de manier waarop hij de werkzoekenden verdedigde en opriep om geen winst te maken op de kap van geïnterneerden was aandoenlijk. Het deed even vermoeden dat het water diep was tussen CD&V en N-VA, maar na 25 mei werd de knop snel weer omgedraaid.
Ook die nieuwe toenadering zal het ACW niet kunnen verhinderen. “Het ACW zit officieel niet in de positie om veto's inzake regeringssamenstellingen te kunnen uitspreken, hoe goed dit mogelijk ook voor de werknemersbelangen zou zijn, schreef Ferre Wyckmans van de christelijke bediendebond deze week in De Morgen.
De politieke beïnvloeding gebeurde de afgelopen jaren op andere manieren. Zeker de organisaties binnen het ACW die voor de realisatie van hun programma vaak kort op de bal moeten spelen, zijn pragmatischer geworden. “Laurette Onkelinx is onze laatste ACW-minister”, klonk het vorig jaar nog bij een hooggeplaatste ACV'er.
Zonder Onkelinx
Met een CD&V-N-VA-regering in Vlaanderen en een heel rechtse coalitie in de steigers op federaal vlak zal de christelijke vakbond het zonder Onkelinx moeten doen. Het mag duidelijk zijn dat ze bij het ACV niet staan te springen voor die regering. "Er wordt gezegd en geschreven dat ACW één en ander zal kunnen rechthouden omdat er drie ACW'ers mee aan tafel zitten. Welnu, er zal weinig recht worden gehouden en er zal sociaal stevig gehakt worden. Of die ACW'ers nu mee aan tafel zitten of niet", vertelde Ferre Wyckmans ons aan de telefoon.
Welke punten van haar sociaal-economisch programma N-VA zal proberen te verzilveren in een federale regering, is nog onduidelijk. Het ziet er wel naar uit dat N-VA haar plannen om de Belgische staat te vertimmeren, zal moeten opbergen. Dat zou N-VA er wel toe kunnen verleiden om die staat op een andere manier te hervormen.
België, dat is niet alleen het samengaan van Franstaligen en Nederlandstaligen maar ook een fijnmazig – zij het aan hevige erosie onderhevig – sociaal model waarin het middenveld een belangrijke rol speelt (denk aan de mutualiteiten, het beheer van de sociale zekerheid, de uitbetaling van werkloosheidsuitkeringen, ...).
De hardnekkigheid waarmee N-VA de afgelopen jaren inhakte op het ACW maar ruimer ook op de vakbonden, heeft daarmee te maken. Wie het programma van N-VA leest, weet dat de partij dat model op de schop wil.
Het wordt daarom uitkijken op welke manier N-VA dat zal proberen te realiseren en hoe groot de weerstand zal zijn bij CD&V. Als er een regering met N-VA komt natuurlijk, want dat is nog lang niet zeker.
