Kinderen met autisme hebben doorgaans weinig of geen verbeelding, maar binnen het hele “spectrum” is er inderdaad een groep die in verbeelding en magisch denken zijn toevlucht neemt en er zich in opsluit.  Anders dan de andere groep
zijn deze kinderen vaak wel bereikbaar met psychotherapie en kunnen
zij een evolutie doormaken.

De schrijfster legt
de vinger op verschillende open wonden: de etikettenindustrie, de
wachtlijsten, het onderscheid normaal en “gestoord”. Maar ook:
het samenleven, het geduld (dat ontbreekt), de tijd voor het kind
(die zoek is), de perfectienormen, het kind als medaille van de
ouders op Facebook, het maakbare kind….

Mevrouw Fraihi is
een aangrijpende woordvoerdster van haar zoontje en stelt zich
tegelijk kwetsbaar op. We kunnen ons toch terecht de vraag stellen
welke verantwoordelijkheid de samenleving draagt voor de “epidemie”
van autisme”¹.

Wat me in dit stukje
intrigeerde, was de verwijzing naar de “snelheid”. De schrijfster
en moeder heeft dit goed geobserveerd. Sinds een tijd denkt men dat
autistische mensen namelijk autistischer worden als de informatie
die hen bereikt te snel verloopt: “autistische kinderen hebben een
afkeer van visuele prikkels die te snel gaan en wenden er zich er van
af.”²

Of omgekeerd: als men ervoor zorgt dat de informatie hun langzamer
wordt aangeboden, reageren ze minder autistisch. Laat men hun een
instructie zien op een computerscherm in het gewone tempo, dan
reageren ze niet of met stereotypieën. Zien ze hetzelfde filmpje
twee keer vertraagd, dan is er geen probleem. Eerst dacht men dat het
enkel zou gaan over (het vertragen van) het visuele beeld. Nieuwe
experimenten verbreden dit echter: het vertragen van handelingen en
van gesproken taal zou gunstig zijn en autistische reacties
verminderen.

Ik kan er mij iets
bij voorstellen. Intussen ruim volwassen en niet uitgesproken
autistisch, heb ik soms de neiging de blik of mijn interesse af te
wenden als het drukke decor van Terzake over het scherm begint te
draaien en te wentelen, in- of uit te zoomen, verschillende
beelden en kleuren naast of achter elkaar te zien geeft. Ik betrap er
me soms op dat ik een boek ter hand neem en ondertussen toch naar de
berichten luister. Het kan te veel zijn voor een mens.

Een oefening. Een
kind gaat naar school en er wordt tijd genomen om langzaam, op zijn
tempo en ritme, met de nodige aandacht voor de volgorde, voor zijn
eigen “regie” zijn pyjamaatje uit- en zijn kleertjes aan te
(laten) doen; om op het gemak, met aandacht voor het kiezen (choco of
kaas), kauwen en slikken, te ontbijten met een mama of papa die de
koffie klaarmaakt (lekkere geuren!), een liedje zingt (oh sirene!),
de boterhammetjes klaarmaakt (reminder aan thuis midden op de dag!).
Tanden poetsen, drolletje draaien, jas aan en na een zorgvuldig
afscheid van het huis, het speelgoed, de meubels, het licht uit, de
drempel en de deur die sluit, de trapjes af, “tot vanavond huis,
niet verdrietig zijn zonder ons”, de auto in, de weg naar school
aangevat… Wie neemt – of maakt – nog tijd voor het evidente,
behalve in cursussen Mindfullness?

Overgangen maken is
iets wat autistische kinderen oh zo moeilijk kunnen. Afscheid nemen
wordt dan afgescheiden worden en leidt al te vaak tot crisissen en
gedragsproblemen.

De tijdsproblemen
zijn wellicht geen oorzaak van autisme, maar maken het er voor
“autismegevoelige” kinderen niet makkelijker op.

Hoe kunnen we de
snelheid van ons volwassen leven rijmen met de nood aan traagheid van
elk klein kind. En met de nood aan dubbele vertraging van elk
autistisch kind?

Mileen Janssens is psycholoog-psychotherapeut (gespecialiseerd in autisme)

1
Eyal, Gil (en 5 andere sociologen). The autism matrix, 2013

2
http://www.larecherche.fr/savoirs/neuropsychologie/monde-va-trop-vite-enfant-autiste-01-12-2009-89278