Leven in de hel van fijn stof

Ik tref Michel in café Minerva. Dit legendarisch café langsheen de wandeldijk van Sint-Anneke op Linkeroever is één van de laatste plekken in het Antwerpse waar je – als je in de juiste richting kijkt – de combinatie van een zekere weidsheid en groen aantreft, waar je – als de wind goed staat – niet het geraas van een snelweg hoort. Voorlopig toch nog. Want zoals de plannen van BAM er nu uitzien, komt op de rechteroever een gigantische werf. Op Linkeroever komt de snelweg terug bovengronds ter hoogte van het Sint-Annabos, dat in het verlengde van de wandeldijk ligt. Het bos zal voor drie vierde gekapt worden en plaatsmaken voor een slibstort. Michel slaakt een diepe zucht wanneer ik hem erover aanspreek:

“Ach, als je de folder van BAM bekijkt, dan lijkt het alsof het een paradijs wordt op Linkeroever. Maar dat is propaganda. De realiteit is dat het verkeer hier verder zal toenemen. Er komen bijvoorbeeld nieuwe parallelle wegen met op- en afritten langsheen een verbrede verbinding van de E34 met de E17. We zullen nog meer fijn stof hebben dan nu. En het is nu al niet te doen.”

“Ik woon op het vijfde verdiep van de Europabuilding, die ligt langsheen het kruispunt van de Blancefloerlaan en de Halewijcklaan. Dat zijn twee heel drukke invalswegen hier op Linkeroever. Het gevolg is dat er letterlijk duizenden wagens per dag langsheen mijn appartement denderen. Je moet je goed realiseren wat dat betekent. Mijn vrouw, mijn dochter en ik leven constant met lawaaioverlast. We kunnen niet slapen zonder oordopjes en als we het raam openzetten horen we de televisie niet meer. Iedereen in onze blok kent dat probleem. En ik kan je verzekeren, die constante geluidsoverlast werkt heel stresserend.”

Rokerslongen

Toch is het lawaai nog het minst van Michel z'n zorgen. Zeven jaar geleden verhuisde hij van Wilrijk naar de Europabuilding. Na drie jaar op Linkeroever begonnen de klachten:

“Ik heb een chronische allergische rhinitis ontwikkeld. In mijn neus worden constant slijmen geproduceerd. Daardoor praat ik erg nasaal en heb ik het gevoel dat mijn neus onafgebroken verstopt zit. Maar wat nog vervelender is: de slijmen vanuit mijn neus zakken verder naar mijn keel. Het zorgt ervoor dat ik erg vaak moet slikken, wat op zijn beurt problemen geeft tijdens het slapen. Om de slijmproductie tegen te gaan, verstuif ik verschillende keren per dag een mix van cortisone en water.”

“Daarnaast heb ik last van een verminderde longcapaciteit. Dat voelt aan alsof je niet diep meer kan inademen. Het is iets waar rokers normaal last van hebben. Alleen, ik heb nooit gerookt. Integendeel, ik heb veel gesport. Die verminderde longcapaciteit kan niet anders dan door luchtvervuiling komen. Dat is ook wat de dokters me zeggen. Maar dat valt nooit zwart op wit aan te tonen natuurlijk.”

“Het kan geen toeval zijn, als je 't mij vraagt. Want niet alleen ik heb gezondheidsproblemen. Mijn partner en mijn dochter hebben er evenzeer last van. Mijn vriendin heeft de diagnose van COPD gekregen. COPD staat voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease. Het is een aandoening waarbij de longblaasjes zwellen en er een kleinere longcapaciteit ontstaat. Hierdoor heeft ze vaak last van ernstige longinfecties. Ook mijn dochter ontsnapt er niet aan. Zij is nu tien jaar. Sinds haar drie jaar – de tijd dat we hier op Linkeroever kwamen wonen – heeft ze last van overgevoelige luchtwegen. Zij zit net als m'n partner en ik aan de puffers."

Ongezonde geest in ongezond lichaam

“Die longaandoeningen, dat weegt op het gemoed. Je levenskwaliteit neemt drastisch af. Dat wordt vaak onderschat. Om een voorbeeld te geven: wij besteden als gezin ongeveer 700 à 800 euro per maand aan medische kosten. Ik ben op dit moment werkzoekend en mijn vriendin heeft een bescheiden loon. Dat is dus een heel serieuze hap uit ons budget. Het betekent dat wij ons geen extra's kunnen veroorloven. Naar vakanties kunnen we fluiten. Je moet je dan eens inbeelden hoe alleenstaanden met kinderen in gelijkaardige situaties het moeten bolwerken. Dat is ondoenbaar.”

Foto: het aantal puffers dat dagelijks door het gezin Maes wordt gebruikt

“Ik ga ook graag fietsen. Ik ben een sporter. Maar dokters raden me dat ten zeerste af. Door het fijn stof dat in deze buurt hangt, komen kleine partikels de longen en de bloedbaan binnen. Dat verhoogt onder meer de kans op hartinfarcten. De dokters raden me aan om de auto te nemen, zodat ik twintig kilometer verder kan sporten. Maar dat is toch echt absurd?”

“Ik merk het trouwens ook hier in de buurt: de levenskwaliteit gaat erop achteruit. Mensen zijn ongelukkig. In de Europabuilding wonen veel bejaarden. Maar die komen steeds minder buiten omdat ze kampen met ademhalingsproblemen. Het is gezonder om binnen te zitten dan om buiten te wandelen.”

Verpaupering

“Vele mensen in deze wijk denken aan verhuizen. Maar het probleem is dat je de huizen ver onder de marktprijs moet verkopen. Iedereen beseft dat de plannen van de BAM op Linkeroever voor nog meer gezondheidsproblemen zullen zorgen. Ook potentiële kopers dus. Niemand wil hier komen wonen. Het gevolg is dat de wijk zienderogen verarmt. Er bestaat een duidelijke link tussen de wijken die getroffen worden door luchtvervuiling en armoede. Maar die link wordt vaak niet gelegd.”

“Ach, niemand ligt wakker van het verkeer en de vervuiling langsheen de Halewynlaan. Het zijn haast allemaal sociale woningen. Hetzelfde geldt voor de Chicagoblok. Daarin wonen ongeveer 1300 mensen, maar geen kat die er naar omkijkt. Het lijkt wel alsof we politiek gezien niet bestaan. En dat terwijl Linkeroever een district is waarin ongeveer 15000 man woont. Dat is de grootte van een doorsnee Vlaamse provinciestad.”

“De mensen zijn vooral hun geloof kwijt in de socialisten. Vroeger werd er door linkse partijen geluisterd naar de mensen. Ze kenden de wijk en de bewoners. Er was contact en daardoor een vorm van basisdemocratie. Dat is nu allemaal weg. Dat is de oorsprong van de verrechtsing hier. Mensen kiezen voor een sterke leider en zoeken de extremen op. De socialisten dragen een enorme schuld hiervoor.”

“Er heerst een trieste gelatenheid in deze wijk. Er is veel vuil, veel armoede. Het protest tegen het BAM en voor de overkapping, dat leeft in Borgerhout en Zurenborg. Maar Mariake hier op het eerste verdiep van de Europabuilding, die ziet die protestacties enkel op het nieuws. Er is nog veel werk nodig om de mensen hier bewust te maken.”