Opinie -

“Overkapping Antwerpse Ring kan levens redden”

Enkele gerenommeerde artsen waarschuwen in een open brief voor de gezondheidsrisico's die verbonden zijn aan de Oosterweelverbinding. Zij pleiten voor een volledige overkapping van de Antwerpse Ring.

zondag 4 mei 2014 09:46
Spread the love

Soms wordt er geopperd dat de effecten van luchtverontreiniging
beperkt zijn in vergelijking met de bekende schadelijke
lifestyle-factoren – roken, ongezonde voeding en gebrek aan beweging.
Dat is echter kort door de bocht.

Milieuvervuiling is in Vlaanderen
verantwoordelijk voor 8 procent van de ziektelast, waarvan driekwart
door verkeersgerelateerde luchtvervuiling. Door luchtvervuiling
vermindert de gemiddelde levensverwachting in ons land met dertien
maanden.

Hoewel slechts een derde van het alom bekende fijn stof uit eigen
land afkomstig is, loopt in stedelijke gebieden de lokale bijdrage van
de kleinste fractie ‘zwevend stof’ veel hoger op, dit door toedoen van
het verkeer. Juist deze allerfijnste stofdeeltjes brengen een aantal
toxische componenten binnen in het lichaam.

De grote Europese ESCAPE-studie uit 2013 bewees een lineair verband
tussen fijn stof en longkanker, maar ook ‘vroegsterfte’ in het algemeen.
Hoe hoger de concentraties, hoe meer voortijdige overlijdens. Zeer
alarmerend is het feit dat ook zeer kleine hoeveelheden fijn stof, zelfs
onder de Europese norm, nog steeds schadelijk blijven.

Een volledig overkapte ring biedt de mogelijkheid om 94 tot 99
procent van de meest schadelijke fijnstofdeeltjes te capteren. Naast
fijnstoffilters wordt ook gefocust op reductie van stikstofdioxide. Zo
is Madrid een van de steden waar de overdekte snelweg uitgerust is met
fijnstoffilters én stikstofbehandelingssystemen.

Geluid

Geluid is een miskende ‘vervuiler’ en schaadt de gezondheid. De
gevolgen van geluidsoverlast zijn sluipend: slaapverstoring, hart- en
vaatziekten, leerstoornissen… De door de Wereldgezondheidsorganisatie
en EU voorgeschreven aanvaardbare geluidsniveaus voor stedelingen worden
in Antwerpen nergens binnen de kilometer van de ring gehaald.

Geluidschermen zijn binnen de stad géén aanvaardbare oplossing. Ze
dempen het geluid onvoldoende en verspreiden fijn stof mogelijks nog
verder stadinwaarts. Door het gebruik van absorberende materialen in
tunnelwanden bij een totale overkapping is ook geluidsoverlast echter op
eenvoudige manier op te lossen.

Afstand

Verkeersgerelateerde vervuiling is zeer complexe materie. Meten welke
polluenten net welke gezondheidseffecten veroorzaken, is erg moeilijk.
Het is zinvoller en belangrijker om te bekijken wat de ‘harde
eindpunten’ zijn, namelijk de effectieve gevolgen van leven dicht bij
een autosnelweg. Een wetenschappelijke maar eenvoudige parameter om de
geïntegreerde impact van verkeersverontreiniging op de gezondheid te
meten, is de afstand tot drukke verkeersaders.

De algemene mortaliteit ligt tot 18 procent hoger bij mensen die
binnen de honderd meter van een verkeersas wonen. De hartlongsterfte
verdubbelt er zelfs. Binnen 300 meter van een snelweg worden meer
hart- en vaatproblemen vastgesteld. Binnen 500 meter zijn nog steeds
meer slaapproblemen, angst, depressies enzovoort. Zelfs tot op 1500 meter zijn er belangrijke waarneembare effecten op de gezondheid.

Een totale overkapping, zoals wordt vooropgesteld door Ringland,
creëert ook mogelijkheden voor de aanleg van een enorme hoeveelheid
groene openbare ruimte, die levensbelangrijk is. De recente
Kaunas-studie toonde immers aan dat meer dan 350 meter van groene ruimte
wonen het aantal hartinfarcten met 20 procent verhoogt. Meer dan 630
meter van een park of bos wonen zorgde zelfs voor een toename van 36
procent. Dit is geen verhaal van groenen, dit is wetenschap.

Kinderen en kwetsbaren

Kinderen van moeders blootgesteld aan fijn stof, worden geboren met
een lager geboortegewicht, met alle gevolgen van dien. Het risico op
ziektes en sterfgevallen verhoogt verder disproportioneel bij kwetsbare
groepen – kinderen, zieken en ouderen.

In een grote Amerikaanse cohortstudie in de Lancet van 2007
werd bij kinderen tussen 10 en 18 jaar oud, die binnen 500 meter van
een snelweg wonen, een duidelijk verminderde longcapaciteit vastgesteld
ten opzichte van kinderen die er minstens 1500 meter vandaan wonen.

Er werden tevens verbanden vastgesteld tussen blootstelling aan
verkeersgerelateerde luchtvervuiling en het ontwikkelen van
luchtweginfecties of astma tijdens de eerste levensjaren. Het aantal
puffers dat wordt voorgeschreven in grootstedelijke milieus neemt ook
exponentieel toe.

In Antwerpen bevinden zich 12 scholen en 75 kinderkribbes in de zone
waar de gemiddelde concentraties fijn stof de Europese norm
overschrijden. ‘Childproof’, een netwerk van vijftien maatschappelijke
verenigingen (waaronder Bond Beter Leefmilieu en de Vlaamse Liga tegen
Kanker), eiste onlangs nog dat de ambitieuzere aanbevelingen van de WHO
het streefdoel zouden moeten zijn om gezonde lucht voor kinderen te
vrijwaren.

Kostenplaatje

Gezondheidseconomische studies, o.a. door het European Environment
Agency, hebben aangetoond dat de directe en indirecte gezondheidskosten
van luchtvervuiling voor België kunnen oplopen tot 5 miljard euro per
jaar. De grootste luchtvervuiler in België blijkt verkeer en transport.
Zulke waanzinnig hoge cijfers drukken uit welke enorme winst een
volledige overkapping ook op economisch vlak zou kunnen betekenen. Voor
elke euro besteed aan een gezondere leefomgeving, worden op termijn vele
euro’s bespaard.

Conclusie

Gezien de nefaste effecten van lucht- en geluidsvervuiling op de
volksgezondheid, is een drastische mentaliteitsomslag nodig. De
prioriteiten moeten worden omgekeerd. In plaats van voorrang te verlenen
aan een capaciteitsuitbreiding en een paar luttele minuten tijdswinst,
moeten we gezondheid en leefbaarheid weer op de eerste plaats zetten.

Dat kan enkel door verkeer (en dan vooral vracht- en dieselverkeer)
te beperken, te vertragen en te sturen. Uit de medische literatuur
blijkt dat een oplossing die én geluid én vuile lucht uit de urbane
omgeving bant, strikt noodzakelijk is. Hiervoor lijkt het overkappen van
álle snelwegen door de stad bijna onoverkomelijk. Indien er een
oplossing bestaat die tegelijk gezondmakende groene ruimte dichter bij
de stadsbewoners brengt, kan men niet anders dan hiervoor opteren.

Het pleidooi van Ringland voor een volledige overkapping van de
Antwerpse ring, geïntegreerd in een mobiliteitsoplossing, die (volgens
de experten ter zake) ook op vlak van milieu en stadsontwikkeling zeer
sterk scoort, lijkt ons dan ook op medisch vlak van levensbelang. Maar
dan letterlijk.

Dr. Daan Van Brusselen, kindergeneeskunde, Antwerpen; Dr. Wouter Arrazola de Oñate, directeur Vlaamse Vereniging Respiratoire Gezondheidszorg; Prof. Dr. Benoit Nemery, hoogleraar toxicologie en arbeidsgeneeskunde, K.U. Leuven; Prof. Dr. Tim Nawrot, hoofddocent milieu-epidemiologie, Universiteit Hasselt en K.U. Leuven; Dr. Marc Goethals, cardiologie, Aalst

(werd oorspronkelijk gepubliceerd in Het NIeuwsblad)

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!