Het trieste palmares van Sodexo

In 1966 richtte de Fransman Pierre Bellon de Société d'Exploitation Hotelière op. Zoals de naam doet vermoeden focust het bedrijf zich aanvankelijk op de verzorging van catering voor hotels. Vrij snel schuiven ook scholen, restaurants en ziekenhuizen aan om door Bellon's Société d'Exploitation Hotelière te worden bediend. De naam werd ingekort Sodexho (en later tot Sodexo).

Nauwelijks een vijftal jaar na de oprichting, waagt Sodexo zich buiten de Franse grenzen. Sodexo landt eerst in buurland België, maar werpt zich ook op het Midden-Oosten, Afrika en de rest van Europa. Na de beursgang in 1983 groeit het bedrijf uit tot een echte multinational. Ook in Noord- en Zuid Amerika, Rusland, Zuid-Afrika en Japan weerklinkt voortaan de naam van Sodexo.

In de jaren 1980 verlegt Sodexo niet alleen zijn geografisch actieterrein. Het ging de dienstverlening zelf ook steeds meer diversifiëren. Zo kwamen  gevangenissen, asielcentra en het leger eveneens in het vizier als commerciële wingebieden. Het resulteerde enkel in een verdere, spectaculaire groei van het bedrijf.

Tegenwoordig is Sodexo één van de grootste multinationals ter wereld. Actief in ongeveer tachtig landen en met 428.000 werknemers onder de vleugels, haalde het in 2013 nog een omzet van 14,2 miljard euro.

Maar niet alles is rozengeur en maneschijn bij Sodexo. Wie de moeite neemt om in de internetarchieven te duiken, merkt algauw dat achter het succesverhaal van Sodexo meerdere schandalen schuilgaan.

Besparingen en opstanden

Op 28 maart van dit jaar viel in Britse kranten te lezen dat een gewelddadige gevangenisopstand was uitgebroken in de gevangenis van Northumberland. Een zestigtal gedetineerden weigerde terug te keren naar de cellen en bezette de noordoostelijke vleugel van de gevangenis.

Enkele maanden daarvoor was de gevangenis in handen gekomen van Sodexo. Eén van de eerste maatregelen die de multinational trof was het afdanken van 200 personeelsleden. De Britse vakbonden wijzen erop dat er een rechtstreeks verband bestaat tussen de besparingen van Sodexo en de opstand.i

De feiten lijken de vakbonden gelijk te geven. Northumberland is verre van een alleenstaand geval. In vele van detentiecentra die beheerd worden door Sodexo doken er veiligheidsproblemen op. Het meest beruchte geval in deze is Harmondsworth Detention Center. Dit detentiecentrum, speciaal ingericht voor mensen zonder papieren, opende zijn deuren in oktober 2001. UK Detention Services, een dochteraanneming van Sodexo, kreeg van de Britse staat het beheer over het centrum toegewezen. Maar dat beheer liep niet bepaald van een leien dakje.

Wanneer Harmondsworth Dention Center twee jaar na opening de inspectie over de vloer krijgt, rapporteert die dat de situatie in het centrum fundamenteel onveilig is voor zowel bewoners als personeel. Een conclusie met een zekere voorspellende kracht. Want wanneer in 2004 één van de bewoners van het centrum zich verhangt, breken er zware rellen uit.

Enkele vernietigende rapporten later, grijpt de Britse staat in. In 2009 verliest Sodexo uiteindelijk de licentie om het beheer op zich te nemen van het Harmondsworth Detention Center. Een andere private groep, GEO, neemt het voortaan over van Sodexo.

Gedetineerden slachtoffer

Niet alleen de algemene veiligheid laat te wensen over in de door Sodexo beheerde detentiecentra. Er zijn indicaties dat Sodexo ook de meest elementaire rechten van gedetineerden niet weet te waarborgen. In de Briste vrouwengevangenis van HMP Bronzefield, bijvoorbeeld, werd bij een inspectie een vrouw aangetroffen die reeds zes jaar in afzondering van medegevangenen werd vastgehouden. Haar cel was smerig en onverzorgd. De inspecteurs kwalificeerden de wijze waarop ze werd vastgehouden als een vorm van foltering.ii

Nog schrijnender was het geval van de door Sodexo geleide gevangenis van Peterborough. Eén van de vrouwelijke gevangenen had een miskraam in haar cel. In plaats van hulp in te roepen dwongen bewakers haar om haar eigen embryo op te kuisen, zo stelt de advocaat van de vrouw. Het ging om een drugsverslaafde vrouw die elf maanden vastzat voor een winkeldiefstal ter waarde van 16,5 euro.iii

De door Sodexo geleidde strafinstellingen lijken dermate geplaagd te worden door incidenten dat er van toeval moeilijk sprake kan zijn. Eerder hebben we te maken met een bedrijf dat, gedreven door winstmaximalisatie, bespaart op de meest elementaire benodigdheden binnen detentiecentra.

Duur betaalde maaltijden

Eenzelfde patroon zien we terugkeren wanneer Sodexo de rol van cateraar op zich neemt. Zowel in de VS als in Europa was Sodexo reeds betrokken bij verschillende voedselschandalen. In meerdere scholen waarin Sodexo verantwoordelijk was voor de schoolmaaltijden zijn kinderen en personeel slachtoffer geworden van collectieve voedselvergiftigingen.iv

De grootste van die collectieve voedselvergiftigingen vond plaats in 2012. Ongeveer 11.200 Duitse schoolkinderen, verspreid over 500 scholen en verzorgingscentra, werden toen ziek na het eten van door Sodexo geleverde diepgevroren frambozen.v

Niet alleen nam Sodexo het in het verleden niet zo nauw met voedselveiligheid, in de VS verkocht het bedrijf ook schoolmaaltijden aan veel te hoge prijzen. Kortingen die Sodexo verkreeg bij leveranciers werden systematisch niet doorgerekend in de verkoopprijs van de schoolmaaltijden. In New York leidde dit tot een rechtszaak tegen Sodexo.vi

Een senaatscommissie in de VS die het beleid van Sodexo onder de loep nam, besloot dat Sodexo als bedrijf een algemeen gebrek aan transparantie vertoonde en steevast probeerde om kortingen niet door te rekenen in de verkoopprijs.vii Jarenlang hebben duizenden schoolkinderen zo veel te veel betaald voor hun schoolmaaltijden. Maaltijden die qua veiligheids- en gezondheidsvereisten sowieso al ondermaats scoorden.

Union buster

Niet alleen de dienstverlening naar de klanten toe loopt soms mis bij Sodexo. Ook de manier waarop de eigen werknemers worden behandeld roept ernstige vragen op. Zo staat Sodexo in de VS bekend als een union buster.

In 2010 schreef Human Rights Watch in een kritisch rapport dat Sodexo de fundamentele rechten van haar werknemers niet respecteert. Ondanks goed uitgekiende mediacampagnes die het tegendeel moesten bewijzen aan de buitenwereld, boycotte Sodexo in de VS op heel actieve wijze vormen van collectief loonoverleg en vakbondswerking.

Dergelijke praktijken blijven niet beperkt tot de VS. Het lijkt er sterk op dat Sodexo waar mogelijk sociale rechten omzeilt. In een rapport van de mensenrechtenvereniging TransAfrica (2011) werden getuigenissen verzameld van Sodexo-werknemers uit onder meer de VS, de Dominicaanse Republiek, Guinea, Marokko en Colombia. Uit deze getuigenissen bleek wederom dat Sodexo het niet nauw nam met werknemersrechten.

Ondertussen in België

Ook in eigen land is Sodexo niet volledig onbesproken. Vorige week kreeg CD&V-kamerlid Stefaan Vercamer de gerechtsdeurwaarder over de vloer. Reden? Het kamerlid had een kritisch artikel over het omruilbeleid van Sodexo-dienstencheques op zijn persoonlijke website geplaatst. Sodexo eiste een schadevergoeding van 10.000 euro en dreigde met een dwangsom van 1000 euro per dag wanneer het artikel niet offline werd gehaald.

Vercamer: “Ik kan dit niet anders interpreteren dan pure intimidatie van Sodexo om mij de mond te snoeren. Wel, ik laat mij niet intimideren. Ik beschouw het als mijn plicht om de weinig transparante manier van werken van Sodexo aan de kaak te stellen in een poging om te vermijden dat dienstencheques zouden verloren gaan voor de mensen en ze hun geld niet zouden terugkrijgen.”

Noten

ihttp://www.chroniclelive.co.uk/news/north-east-news/union-hits-out-job-cuts-6894491

iihttp://www.mirror.co.uk/news/uk-news/hmp-bronzefield-female-prisoner-kept-2202861

iiihttp://multinationales.org/Public-outcry-over-alleged

ivhttp://abcnews.go.com/Health/story?id=117869&page=1 en http://www.statesmanjournal.com/viewart/20120603/NEWS/306030031/Is-your-child-s-school-meal-safe-eat-

vhttp://www.dw.de/blame-falls-on-strawberries-in-german-mass-food-poisoning/a-16288862-1

vi Associated Press, Sodexo to pay $20M for overcharging NY schools, Boston.com, July 21, 2010. Ed Bruske, Sodexo to pay New York $20 million for school-meal rebate fraud, Grist, July 22, 2010.

viihttp://www.hsgac.senate.gov/subcommittees/contracting-oversight/majority-media/chairman-mccaskill-asks-omb-to-address-rebates-and-discounts-in-food-service-contracts