1,3 miljoen vrijwilligers en 65.000
verenigingen zijn er in Vlaanderen en Brussel. Noodlijdend kan je het
middenveld dus niet noemen. Toch hangen er enkele donkere wolken
boven de nabije toekomst. Ook het middenveld is niet helemaal
gerust over het post-25 mei-tijdperk.
Enkele tendenzen die nu al zichtbaar
zijn, zouden – afhankelijk van de coalitie die aan de macht komt –
wel eens kunnen versterkt worden. De afgelopen maanden en jaren wordt
steeds vaker het strafrecht ingezet tegen protest. “De grens tussen
burgerlijke ongehoorzaamheid en beschuldigingen van terrorisme is dun
geworden”, zegt Danny Jacobs, voorzitter van de Verenigde
Verenigingen, het samenwerkingsverband dat de Lentetop
organiseerde. “Zwaaien met GAS-boetes en aanklachten wegens
bendevorming helpen burgers de straat niet op. Dezelfde politici die
actief burgerschap penaliseren, moedigen protesten aan ver van huis”,
zei Lander Piccart, voorzitter van de Vlaamse Jeugdraad die zeer
actief was in de strijd tegen de GAS-boetes.
Marktdenken
Tweede bedreiging van het
verenigingsleven is de opmars van het marktdenken. Die marktlogica
kan op verschillende manieren binnensluipen, meent professor Luc
Huyse, die net het boek De democratie voorbij publiceerde. “In
landen als Nederland en Groot-Brittannië maar ook bij ons klinkt het
dat er minder overheid moet zijn en meer liefdadigheid. Maar
vrijwilligerswerk alleen kan de klus niet klaren en dan liggen
commerciële firma’s op de loer.”
Volgens Huyse kunnen besparingen
verenigingen ook dwingen om nieuwe formules te zoeken, bijvoorbeeld
door commerciële sponsors in te schakelen.
Regelneverij
Derde grote
verzuchting van het middenveld is de overdaad aan regels.
“Regelneverij is zelfs de grootste bedreiging”, zegt Mieke Van
Hecke, directeur-generaal van het katholiek onderwijs. “We leven in
een samenleving die alle risico’s wil uitschakelen en die niet meer
bereid is verantwoordelijkheid op te nemen.”
Luc Huyse noemt het ‘juridische
diarree’. “We hebben het vaak over het gebrek aan vertrouwen in de
politiek, maar hoe zit het met het vertrouwen van politici in het
middenveld?”, aldus Huyse.
Het middenveld keek ook in eigen
boezem. “We moeten meer onze nek durven uitsteken tegen
vooroordelen”, zegt Bogdan Vadenberghe, directeur van 11.11.11.
Volgens Vandenberge moet het middenveld ingaan tegen het idee dat
vluchtelingen in Syrië onze solidariteit niet verdienen of tegen het
foute oordeel dat sociale fraude onze sociale zekerheid bedreigt.
Het middenveld liet aan de aanwezige politici ook weten dat
ze niet willen dat vrijwilligerswerk kan opgelegd worden aan
leefloners. “Dat is eerder dwangarbeid dan vrijwilligerswerk”,
klonk het. Gwendolyn Rutten (Open Vld) en Ben Weyts (N-VA) bleven
dat voorstel verdedigen.