Verzuiling en markt. Contrast tussen Luc Huyse en Mieke Vogels is groot
INTERVIEW LUC HUYSE KIJKT VOORBIJ DE DEMOCRATIE
‘De N-VA of de PS. Dat kan wel eens een valse keuze worden’
De Standaard 19/04/2014 | Jan-Frederik
Uittreksels:
'Ondertussen maak ik mij grote zorgen over de effecten van die vermarkting. Ze is aan een verregaande invasie bezig, in de richting van de staat.’
‘Dat is problematisch. In een uitgeklede staat kan een democratie namelijk niet overleven. De logica van de markt is immers niet gericht op het algemeen belang, voorziet niet in medebeheer door de bevolking, en is niet gericht op solidariteit. Je hebt dus een kritische hoeveelheid staat nodig om die drie zaken te beschermen.’
‘Er zijn gebieden waar een uitbesteding aan de commerciële sector zinvol kan zijn. Maar er zijn twee domeinen die daar absoluut niet voor in aanmerking komen, namelijk het geweldsmonopolie en sociale voorzieningen. Het eerste is niet voor discussie vatbaar, of je ontmant de staat. Wat het tweede betreft, weet je niet waar je aan begint. Daar waar de verzorgingsstaat al deels ontmanteld werd, zoals in Groot-Brittannië, stel je vast dat over het algemeen de kwaliteit verzwakt, de arbeidsomstandigheden verarmen en het niet altijd goedkoper wordt, integendeel. Want multinationals die erg actief zijn op die markt zijn niet vies van oligopolievorming (waarbij enkele spelers de markt controleren, nvdr.).’
‘Daarnaast ontstaat het overheidsbeslag op een zeer eenzijdige wijze. Men zoekt het geld niet waar het zit, maar waar men het kan vatten, bij het arbeidsinkomen. Er is een goudader die men nog niet ontgint: een vermogensbelasting.’
'Straks wordt het kiezen tussen het model van de N-VA en de PS. Maar dat kan wel eens een valse keuze zijn. Want kunnen ze dat nog wel, bakens verzetten, zonder te botsen op mondiale en Europese muren? Vooral het fiscale en budgettaire beleid is sterk uit de electorale arena gelicht. Daar zorgen de Europese Raad, het IMF, de Wereldbank, de ratingbureaus en de grootbanken voor.
Alleen mogen we de macht van de parlementen die we straks verkiezen niet overschatten. De manier waarop de verkiezingen in beeld worden gebracht is naïef. Moeder aller verkiezingen! Clash der titanen! Grootspraak en lawaaiwoorden, dat zijn het. Alsof het parlement vandaag nog de enige en echte commandokamer is van de politiek.’
‘Je kan niet straffeloos de staat jarenlang via privatisering en deregulering vermageren en dan verwachten dat regering en parlement nog beantwoorden aan het grondwettelijke ideaal. De houdbaarheidsdatum van de democratie in haar parlementaire versie lijkt af te lopen.’
‘Maar wat ik problematischer vind, is dat de N-VA de vele politieke problemen en uitdagingen die vanuit de wijde wereld op ons afkomen als het ware ‘verbinnenlandst’. Is het echt alleen de PS die ons verhindert om te groeien en te bloeien en ook nog eens verantwoordelijk is voor onze schulden? En wat met de verantwoordelijkheid van al die buitenlandse krachten die op ons inwerken? De grootbanken? De ratingbureaus? De technologische revoluties, zoals het internet, waarvan vooral de markten en niet de overheid profiteren? De e-commerce, zoals Uber en Airbnb die de overheid uitdagen? Nee, het is allemaal de PS. Dat is een karikaturale voorstelling van zaken.’
‘Pleiten voor zelfhulp is pleiten voor vermarkting. Mensen zijn bijvoorbeeld niet meer in staat om voor hun bejaarde ouders te zorgen, want soms zijn ze zelf al bejaard. Bovendien, de popular knowledge, de ervaring met de omgang met ouderen, met gehandicapten, enzovoort, is weg. De zorgverlening is gaandeweg geprofessionaliseerd.’
‘Denken dat je die taken nu zomaar kan teruggeven aan de bevolking, is fout. Kijk naar Groot-Brittannië en de projecten rond hun Big Society. 75 tot 80 procent van de initiatieven die de staat uit handen geeft, belanden uiteindelijk in handen van de markt.’
Ik krijg stilaan de indruk dat u na al die jaren bijna heimwee hebt naar de verzuiling, toen politiek voorspelbaar was en de banden met het middenveld strakker.
‘Heimwee? Nee, al zeker niet naar het levensbeschouwelijke isolement van toen. Maar het klopt dat mijn generatie zich in de strijd tegen de verzuiling schromelijk vergist heeft. We zagen niet in dat we een vacuüm aan het scheppen waren, dat je een stuk van het middenveld niet zomaar kan leeghalen zonder dat de markt de vrijgekomen ruimte koloniseert.’
‘Het resultaat: grote middenveldorganisaties hebben te sterke partijpolitieke banden ingeruild voor te veel marktlogica. Terwijl ze zich met beide niet zouden mogen inlaten. De levensbedreigende crisis in het ACW demonstreert perfect het probleem. Ze heeft het lot van de arbeidersbeweging achtereenvolgens veel te sterk gekoppeld aan één politieke partij en later aan de marktlogica.’
