Oekraïne: de visie van de modale burger

Graag deel ik mijn gedachten over de huidige situatie in Oekraïne. Het is erg moeilijk om objectief weer te geven wat er hier echt aan het gebeuren is, maar één ding is duidelijk. Op straat en in de hoofden van mensen heerst vooral chaos en wanorde. Zo is het nu al een hele tijd. Het enige verschil met voorheen is dat mensen vroeger stil bleven en de realiteit niet durfden aanzien.

Die passieve houding gaat terug naar de tijd dat de Sovjet-Unie nog een grootmacht was. De eigen identiteit en cultuur van de in deze unie samengevoegde naties werden onderdrukt, tot de Sovjet-Unie ineenstortte en deze naties hun onafhankelijkheid verkregen. Oekraïne en Rusland zijn echter zo gelijkaardig op vlak van afkomst en cultuur dat Oekraïne tot voor kort “ergens dichtbij Rusland” betekende[1].

De Oekraïense taal en tradities werden na de onafhankelijkheid behouden in de westerse delen van het land, terwijl de rest van het land Russisch bleef spreken. De centrale overheid begon pas enkele jaren geleden een campagne om de Oekraïense taal en geschiedenis terug overal in te voeren. Voor de meeste mensen was het dus nieuw om Oekraïens te horen op tv en tijdens reclames of op school en in de officiële kranten. De twee talen zijn zeer gelijkaardig. Het is niet zo moeilijk om elkaar te verstaan, zelfs wanneer je nooit eerder Oekraïens geleerd hebt.

De kwestie van taal blijft echter een belangrijk en gevoelig onderwerp voor heel wat mensen. Voor Belgen is het niet zo moeilijk om te vatten hoe bijzonder en interessant het kan zijn om te leven in een land waar mensen andere talen spreken. Echter, ondanks alle verschillen in gewoontes en gedrag, vechten de Belgen niet tegen elkaar. Wij wilden dat ook niet. We leefden in een grote multiculturele familie waar we wel onze disputen hadden, maar daar wou niemand over gaan vechten.

Nu eist men van ons te kiezen tussen aansluiting bij de EU of bij de douane-unie met Rusland. Onze regeringsleiders plunderden ondertussen onze grondstoffen jaar na jaar. Al het geld dat naar het algemeen belang hoorde te gaan of geïnvesteerd kon worden in de industrie, verdween in de zakken van een handvol mensen.

Deze mensen hebben economische partners nodig en een vooruitzicht op mogelijke toekomstige investeringen. Zij denken er helemaal niet aan om onze economie verder uit te bouwen of de welvaart van de natie te verhogen. Zowel de (vorige) regering als de oppositie vond het dus gemakkelijker om onze interne verschillen te gaan benadrukken en ons een keuze op te dringen: pro-EU of pro-douane-unie, Oekraïens of Russisch, west of oost, voor of tegen Maidan.

Ik wil een beeld schetsen van hoe onze maatschappij was voor de revolutie. Ik stel daarom voor om te beginnen met een terugkeer naar de tijd van de Sovjet-Unie, vanuit het oogpunt van het gewone volk. Alle naties waren in de Unie gelijk, er waren geen grenzen of douane, het was één groot land. Afgestudeerde studenten kregen meestal werk in een ander deel van de Sovjet-Unie, zodat er geen dominantie van culturele of nationale meerderheden binnen de Sovjet-Unie was.

Russisch was de universele taal in heel de Unie. Kan je je voorstellen hoe het was dat de bevolking van zo’n immens territorium als de voormalige Sovjet-Unie overal dezelfde taal met elkaar kon spreken? Kleine regionale dialectverschillen bemoeilijkten de communicatie nooit. In België heeft bijvoorbeeld zelfs elke stad in Vlaanderen haar eigen dialect.

Het doet er niet echt toe of de Sovjet-Unie een goed of slecht experiment was. Wat nu telt, is dat er ten tijde van de Sovjet-Unie een grote middenklasse was die de meerderheid van de bevolking uitmaakte. Dat betekende concreet dat mensen werk hadden, sociale bescherming  en plannen voor de toekomst, mogelijkheden om te reizen enzovoort. Mensen maakten zich dan ook niet druk over politiek of economie. Ze hadden hoop, dromen, familie, vrienden, jobs en hobby’s.

Toen de Unie in elkaar stortte begon heel dat systeem te wankelen. De werkende klasse hielde zich met die veranderingen niet bezig. Ze wilden enkel hard blijven werken en goed leven. Een beperkte groep die in die eerste periode de macht verwierf en geen last hadden van morele bezwaren zag echter veel kansen.

Dit waren individuen die de Sovjet-propaganda over eerlijke arbeid, wederzijds respect, beleefdheid, hoop en gelijke rechten verwierpen. Zij kregen nu al de vrijheid die ze wilden. Dat leidde onder meer tot hun transformatie van bullebakken naar bandieten, gangsters, maffiosi, ‘businessmen’ en oligarchen.  Dat konden zij door te teren op het harde werk van de middenklasse die niet gaf om dit soort rijkdom en macht. Op een paar jaar tijd konden zij zo met de regeringsmacht in handen de overheid plunderen en de macht en invloed verdelen onder hun ‘families’.

De meeste gewone mensen ondergingen dit stilzwijgend en werkten door tot er uiteindelijk geen middenklasse meer over was, alleen nog rijk en arm. Corruptie en straffeloosheid in het land liepen uiteindelijk zo uit de hand dat het mogelijk was om alles te kopen terwijl een menselijk leven geen enkele waarde meer had. Je kon officiële documenten verkrijgen en er eender welke datum voor ‘kopen’ die je wilde.

Ook liefde werd een verkoopproduct. Oekraïense meisjes staan er wereldwijd voor bekend. Je kon een diploma kopen aan gelijk welke universiteit, een rijbewijs, een cv met ‘werkervaring’ en ten slotte ook het leven van een ander kopen. Familie en vrienden bleven over als de enige dingen van waarde die niet verkoopbaar waren.

Onze hedendaagse sociale zekerheid en onze pensioen zijn zo pover geworden, dat het onmogelijk is nog te overleven zonder de hulp en steun van anderen. Om het ondertussen mogelijk te maken dat een minderheid straffeloos kon stelen, roven en uitzuigen werd de Oekraïense bevolking massaal misleid naar valse idealen.

Luiheid en onbeschoftheid wordt gekoesterd, samen met alcoholisme en drugsverslaving. Wodka en tabak zijn nauwelijks duurder dan brood. Zonder het nodige smeergeld is het onmogelijk om aan medische zorg of onderwijs te geraken. Assertiviteit en arrogantie helpen je vooruit, terwijl werk en eerlijkheid je alleen maar dieper doen wegzakken. Er is ook nog een andere machtige methode om een verdeelde massa te controleren: een gemeenschappelijke vijand in het leven roepen.

De VS hebben hun terroristen en de EU zijn immigranten. In Oekraïne zijn dat de ‘bidlo’. Een gepaste Engelse vertaling is waarschijnlijk zoiets als ‘redneck’. Oorspronkelijk bedoelde men met ‘bidlo’ het vee op het land, later verschoof de betekenis naar mentaal minder begaafde personen. Samen met de verontwaardiging, boosheid, jaloezie en frustratie, ging ook het aantal ‘bidlo’ in de maatschappij omhoog.

Terwijl immigranten specifieke kenmerken hebben zoals een eigen taal, om hen gemakkelijk te identificeren, is ‘bidlo’ een meer algemeen label, een grof woord dat je tegen eender wie kan zeggen. Mensen begonnen elkaar dus ‘bidlo’ te noemen voor eender welke kleine misdraging of zelfs alleen maar omwille van iemands goedkope klederdracht. Op die manier kan nu zowat iedereen voor iemand een ‘bidlo’ zijn. Ook als is waardig gedrag als mens een persoonlijke keuze, dan nog kan dit soort collectief wangedrag de keuze van de massa beïnvloeden. Hoe vertaalt zich dat politiek?

Laten we kijken daarvoor naar de kaart kijken: Oekraïne is in feite een prachtig en rijk land. We hebben bergen en zeeën, uitgestrekte landbouwgronden en hoogvlaktes. We hebben natuurlijke grondstoffen en liggen in het midden van Europa. In zijn geschiedenis werden delen van het land veroverd en bestuurd door buurstaten en vandaag zien we hetzelfde. Onze buren kunnen Oekraïne niet met rust laten.

Oekraïne is een pion in de strijd  voor wereldoverheersing. Zelfs maar een stuk van Oekraïne veroveren is daarbij beter dan niets. Om te begrijpen waarom de recente omwenteling mogelijk was in Oekraïne, kunnen we best eerst kijken hoe het precies begon. Oekraïne is een democratisch land. We kennen onze rechten en vrijheden. We weten dat de kiezer zijn wil rechtstreeks of onrechtstreeks uitdrukt  en dat de ervoor in aanmerking komende burger zijn wil direct of indirect oplegt door zijn vertegenwoordigers te kiezen. Maar wat betekenen deze democratische procedures echt?

De meeste mensen stemmen voor de een of andere president, voor een regering, een partij, op basis van gefragmenteerde, incomplete informatie, vaak enkel op basis van de verkiezingscampagnes. Weinig mensen begrijpen echter de finesses van het binnen- en buitenlands beleid, kennen de staat van de economie niet of weten niet hoe de begroting in elkaar zit en hoe belastingen functioneren. Ze gaan ook niet verder zoeken dan de homepage van een overheidswebsite.

Slechts enkelen kennen alle aspecten van het bestuur en kunnen objectief een oordeel vellen over wat in wetsvoorstellen staat. Slechts enkelen nemen die verantwoordelijkheid in hun stemgedrag. Dat geldt voor alle democratische landen.

In Oekraïne gelooft niemand nog in de kracht van het individueel stemrecht. Het resultaat is dat wij verkiezingen nooit serieus nemen. Omwille van het groot aantal spelers in deze revolutie, horen we ook heel uiteenlopende standpunten. Er waren mensen die actie voerden op het Maidan-plein en mensen die tegen dergelijke acties waren. Politici uit Rusland, de EU en de VS hebben zich er mee gemoeid. Sommigen wilden de wapens opnemen, anderen wilden dat niet.

De sociale media stookten de massahysterie op, zetten de mensen tegen elkaar op en veroorzaakten rellen. De huidige confrontaties gaan niet langer tussen de mensen en de overheid, maar zijn een voorbereiding op een oorlog. Die woedt al op het internet en op tv en het is een oorlog tegen de Oekraïense bevolking.

Terwijl politici deze spelletjes spelen, lijdt het gewone volk onder de gevolgen. Met deze revolutie is echter alles veranderd, omdat ze ook woedt in de hoofden van de mensen. We hadden geen waardige leiders, vandaag hebben we terug helden. We hadden geleerd hard werken te minachten, nu tonen we respect voor zij die zich fysiek inspannen voor de goede zaak. We verwaarloosden ons sociaal leven, nu denken we na over de impact die we kunnen hebben op de realiteit.

Vandaag denken we na over onze oorsprong en onze roots, we leren onze geschiedenis anders te bekijken, we vergelijken die met wat ons werd opgelegd tijdens de Sovjet-Unie, we denken na over onze trots en waardigheid, onze cultuur, onze tradities en symbolen. Tussen alle woede en angst, paniek en verdriet, vijandigheid en strijd op de sociale media en het internet heen, proberen we een nieuwe maatschappij en een nieuw land op te bouwen. 

Vertaald door Nils Dejonghe

[1] Volgens etymologen betekent  het woord Oekraïne ondermeer ‘daar boven’, ‘ginderboven aan de grens’. Het woord heeft in al deze betekenissen een ban met Rusland (nvdr).