CD&V en Open VLD zijn de meest uitgesproken voorstanders van
nieuwe gevechtsvliegtuigen. Voor CD&V is die aankoop geen politieke
keuze maar een noodzaak. Zonder gevechtsvliegtuigen is ons leger binnen
de NAVO en de EU irrelevant, meent CD&V. “We hebben geen keuze,”
zegt CD&V. En dus moeten we ons ook niet moe maken aan een politiek en
publiek debat. Nochtans zijn er ook andere specialisaties mogelijk.
Bovendien kan je je afvragen of ons veiligheidsbeleid door de NAVO
gedicteerd moet worden.
Volgens Open VLD praten we zonder luchtgevechtscapaciteiten niet
meer mee op Europees en NAVO-niveau. Nochtans gaat een buitenlands en
veiligheidsbeleid over veel meer dan gevechtscapaciteiten. België zou
ook kunnen investeren in niet-militaire middelen om internationaal een
rol van betekenis te spelen.
N-VA blijft relatief vaag. Of we al dan niet gevechtsvliegtuigen
moeten kopen, hangt af van de allianties waar we deel van uitmaken en de
taakverdeling die daar wordt afgesproken. N-VA is voorstander van
verregaande samenwerking met Nederland. Als Nederland en België samen
hun huidige luchtgevechtscapaciteit willen behouden, zal België mee in
gevechtsvliegtuigen moeten investeren. Uit N-VA-hoek komen gemengde
geluiden: terwijl Kamerlid Karolien Grosemans onderstreept dat er
vandaag veel sociale noden zijn waar we eerst naar moeten kijken,
pleiten andere N-VA’ers voluit voor de aankoop van de JSF.
Groen is geen voorstander van nieuwe gevechtsvliegtuigen. Groen
sluit de aankoop niet uit, maar vraagt eerst een politiek debat over de
toekomst van het veiligheidsbeleid, ook op Europees niveau, zodat
vervolgens de noden kunnen worden bepaald. De EU-landen moeten dan
afspreken wie in welke taken specialiseert en welke capaciteiten
daarvoor nodig zijn. Voor België zijn dat niet noodzakelijk
gevechtsvliegtuigen, er is immers al overcapaciteit aan
gevechtsvliegtuigen in Europa. 4 à 6 miljard is voor Groen hoe dan ook
te veel, maar als de investering op Europees niveau wordt gedeeld, zou
België daartoe kunnen bijdragen.
Ook SP-A wil eerst een strategisch plan op lange termijn. Ze ziet de
toekomst van ons leger in verregaande Europese integratie. Nieuwe
gevechtsvliegtuigen zijn “geen prioriteit”, een klein land als België
heeft daarvoor het geld niet. Als in een Europees kader de kosten
verdeeld worden, kan het eventueel wel, maar België heeft geen
gevechtsvliegtuigen nodig om een solidaire bijdrage te leveren aan
internationale operaties. Specialisatie in strategisch luchttransport of
mijnenvegers zijn mogelijke alternatieven.
Als ze na 25 mei deelnemen aan regeringsonderhandelingen, beloven
Groen en SP.A dwars te gaan liggen om deze miljardenuitgave tegen te
houden. Het is de vraag hoeveel politiek gewicht ze hier aan kunnen en
willen verbinden.
PVDA is ronduit tegen de aankoop van gevechtsvliegtuigen en pleit
voor een eigen buitenlands beleid buiten de NAVO en de EU om. Die NAVO
mag overigens afgeschaft worden.
Wie gaat dat betalen?
De huidige luchtgevechtscapaciteit vervangen zou zo’n 6 miljard
kosten. Defensie heeft dat geld niet, dus moet het van elders komen.
Geen van de partijen die voor nieuwe gevechtsvliegtuigen pleit, weet
echter waar ze dat geld moet halen.
Open VLD, N-VA en CD&V schuiven de rekening door. Zes miljard is
er nu niet, dan moeten de kosten maar gespreid worden over de komende
tientallen jaren. Lost dat iets op? Dat is onwaarschijnlijk. Zes miljard
blijft immers zes miljard, en de budgettaire ruimte wordt er de komende
jaren niet groter op. Nu miljardenaankopen doen en dan de rekeningen
doorschuiven naar een generatie belastingbetalers die nog niet eens
geboren is, dat is geen voorbeeld van goed beleid.
Overigens, wie wil over dertig of zelfs veertig jaar nog miljoenen
euro’s betalen voor een toestel dat tegen die tijd naar alle
waarschijnlijkheid technologisch compleet achterhaald is?
N-VA, Open VLD en CD&V rekenen er op dat een aankoop van nieuwe
gevechtstoestellen een grote ‘return on investment’ oplevert. Nochtans
spreekt de realiteit in landen die in het JSF-ontwikkelingsprogramma
gestapt zijn die verwachtingen tegen. De Joint Strike Fighter levert
netto geen extra banen op, zo becijferde de Nederlandse Rekenkamer. Ook
de voordelen op vlak van overdracht van technologie en kennis aan
Belgische bedrijven wordt volgens experts zwaar overschat. België komt
te laat om nog een groot industrieel voordeel te doen. De producenten
zijn vandaag veel meer geneigd hun technologische kennis voor zich te
houden. De vergelijking met de aankoop van de F16’s houdt daarom geen
steek.
Bovendien zijn ook de exploitatiekosten van gevechtsvliegtuigen
torenhoog. De Nederlandse Rekenkamer gaat uit van zo’n 270 miljoen euro
per jaar voor 37 JSF-toestellen. En daar zijn de kosten voor brandstof
en de inzet van die toestellen nog niet bijgerekend.
Kernwapens
Dat CD&V de link tussen dit aankoopdossier en de aanwezigheid
van kernwapens in België ontkent, is te gek voor woorden. De huidige
F-16’s zijn immers uitgerust om kernwapens in te zetten en Belgische
piloten oefenen op die taak. Dus ofwel moet de eventuele opvolger van de
F-16 daar ook toe in staat zijn (en dan komt alleen de JSF in
aanmerking), ofwel moeten die kernwapens ons land uit.
Ook Open VLD ontkent de link tussen kernwapens en dit
aankoopdossier. De “kleine modificaties” die de andere
kandidaat-opvolgers nodig hebben om kernwapens te kunnen dragen zijn nu
niet voorzien (in tegenstelling tot de F-35) en zullen veel geld kosten.
De Tornado (in dienst bij de Italiaanse en Duitse luchtmacht) is
inderdaad “nuclear capable”, maar de keuze van Duitsland voor de
Eurofighter betekent de facto dat Duitsland haar nucleaire taak in de
NAVO in de huidige vorm stopzet.
Dat dit dossier “volledig losstaat” van de kernwapenkwestie klopt dus niet.
Zowel SP-A, Groen, PVDA als N-VA spreken zich uit voor een
kernwapenvrije wereld, al schijnt de verwijdering van de kernwapens uit
ons land voor N-VA geen prioriteit. SP-A en Groen zijn uitgesproken
tegen een nucleaire taak voor een mogelijke opvolger van de F-16.
Voorkeur?
Open VLD laat een lichte voorkeur blijken voor de JSF. Volgens
CD&V heeft minister De Crem dit dossier behandeld “zonder een eigen
voorkeur uit te spreken.” Nochtans is de voorkeur van De Crem duidelijk:
aan de Amerikaanse ambassadeur vertelde hij in 2009 dat België de F-35
moet kopen, nadat de ontwikkeling ervan is afgerond. Dat blijkt uit een document dat werd gelekt door wikileaks.
Heeft De Crem voor zijn tijd gesproken, of probeert hij dit dossier
bewust een zekere richting uit te sturen om zo het debat te omzeilen?
Nieuwe gevechtsvliegtuigen? Slecht beleid.
In de context van de financieel-economische crisis en de
besparingspolitiek is 6 miljard investeren in nieuwe gevechtsvliegtuigen
waanzin. De rekening doorschuiven heeft geen zin. Bovendien is het
investeren in oorlogsvoering en militaire interventie. De militaire
interventies van de afgelopen jaren waren geen succes: Afghanistan staat
na meer dan tien jaar NAVO-interventie op de rand van de burgeroorlog
en Libië werd door de NAVO tot ‘failed state’ gebombardeerd. Willen we
daar 6 miljard in investeren?
Bekijk de korte samenvatting op youtube, lees hier de uitgebreide analyse.