Wie in België
een misdrijf pleegt terwijl men geestesziek is, kan
ontoerekeningsvatbaar verklaard worden. De ‘misdadiger’ krijgt
dan geen straf, maar wordt dan ‘geïnterneerd’. In het beste
geval betekent dat een behandeling in een psychiatrische instelling
en een terugkeer naar de maatschappij. In het ergste geval verblijft
men wegens ‘geen plaats’ jaren in de gevangenis zonder aangepaste
behandeling of zicht op vrijlating. De Belgische staat werd in het
verleden herhaaldelijk door het Europees Hof voor de Rechten van de
Mens veroordeeld voor de manier waarop deze mensen in een juridisch
vagevuur vastgehouden worden. De situatie sleept al lange jaren aan
en is in elk opzicht onwaardig voor een land dat zichzelf een
rechtsstaat wil noemen.
Er zijn om te
beginnen grote problemen met de arbitraire wijze waarop de ene
geesteszieke wel en de andere niet ‘ontoerekeningsvatbaar’
verklaard wordt, de belachelijke vergoeding voor gerechtspsychiaters
en de soms navenante kwaliteit van de ‘onderzoeken’. Om nog
te zwijgen over de hardnekkige geruchten van diagnoses op bestelling, geleverd door een aantal specialisten die zich voor de kar
laten spannen van een advocaat. Het programma Panorama
wijdde in 2012 een uitzending aan deze praktijken onder de titel
‘Geïnterneerd in België: te gek om los te lopen’.
Onkelinx en
Anciaux
In 2007
onderneemt toenmalig minister van Justitie Onkelinx een poging om het
lot van geïnterneerden te verbeteren door het invoeren van een
interneringswet en de bouw van twee FPC’s (Forensisch Psychiatrisch
Centrum) op de agenda te zetten. De wet blijft echter dode letter
omdat de inwerkingtreding ervan wordt uitgesteld tot 2015. Op zijn
beurt neemt Bert Anciaux het initiatief tot een nieuwe wet op de
internering die normaal gezien na de paasvakantie goedgekeurd zou
moeten worden.
Zaterdag raakte
bekend dat de Open VLD het wetsvoorstel amendeerde met een clausule
die stipuleert dat geïnterneerden zelf voor hun behandeling zullen
moeten betalen. In het licht van een situatie waarin de Belgische
staat jarenlang niet eens in staat is om voor een heel aantal
geïnterneerden de meest elementaire basiszorg op te brengen, schiet
het woord ‘cynisch’ tekort om deze
toevoeging te beschrijven.
Sodexo,
Parnassia en Securitas
Op 4 april raakte
bekend dat het eerste FPC in Gent zal uitgebaat worden door een
consortium van de wereldwijde holding Sodexo en de Nederlandse
zorgverstrekker Parnassia. Los van de ideologische vraag of het een
goed idee is om de behandeling van geïnterneerden over te laten aan
commerciële bedrijven, zou de naam Sodexo grote
bekommernissen kunnen oproepen.
Verschillende
media lieten al verstaan dat Sodexo ‘niet onbesproken’ is. Sodexo
staat als een van ’s werelds grootste cateraars onder meer bekend
om zijn agressieve prijzenpolitiek. Leveranciers worden onder
druk gezet om aanzienlijke kortingen toe te kennen, waardoor lokale
aanbieders vaak uit de markt geprijsd worden ten voordele van grote
firma’s die het niet altijd even nauw nemen met de
voedselveiligheid.
Herinnert u zich
nog het paardenvleesschandaal? In februari 2013 werd Sodexo in
Groot-Britannië verplicht om al zijn diepvriesvlees terug te trekken
omdat er paarden-DNA in werd aangetroffen, terwijl het etiket enkel
rundvlees vermeldde. Het duurde weken vooraleer Sodexo met
verdere testresultaten boven water kwam, wat het wantrouwen
aanwakkerde.
In 2012 was
Sodexo betrokken bij het grootste geval van
voedselvergiftiging in Duitsland. 11.200 schoolkinderen uit meer dan
500 scholen en crèches werden ziek, 32 van hen belandden in het
ziekenhuis. De oorzaak lag zeer waarschijnlijk bij bevroren aardbeien
die door Sodexo werden ingevoerd uit China. Het bedrijf
verontschuldigde zich en beloofde compensaties uit te betalen, maar
het blijft onduidelijk of dit ook is gebeurd.
Lastenboek
In 2010 bracht
Human Rights Watch in de USA een rapport uit waarin werd beschreven
hoe Sodexo werknemers het recht ontzegde op vrije vereniging en
agressief campagne voerde om arbeiders en bedienden te ontraden om
toe te treden tot een vakbond of om er een te vormen.
De jacht op winst
van het bedrijf wordt ook geïllustreerd door het plots opzeggen van
een contract met de scholen van de Columbus City School (USA) omdat
de verwachte stijging in verkoop van schoolmaaltijden uitbleef. Van
de ene op de andere dag moest de scholenvereniging zelf voorzien in
60.000 warme maaltijden.
Open VLD-volksvertegenwoordiger Carina Van Cauter verklaarde gisteren in het
VRT-programma De Zevende Dag dat er een
erg streng lastenboek werd opgesteld waaraan de aanbieder zich diende
te houden. Desalniettemin sleept een consortium van een speler met
een bedroevend ethisch palmares het contract in de wacht.
Het is bovendien
naïef te denken dat België, dat in het verleden nooit veel
daadkracht of bekommernis aan de dag heeft gelegd als het gaat om
geïnterneerden, nu door middel van een lastenboek een
internationaal bedrijf met een bedenkelijke reputatie in het gareel
zou kunnen houden. Laten we wel wel wezen: noch Sodexo, noch zij die
beslisten om de uitbating van een FPC in handen te laten van een
commerciële partner, deden dat vanuit de reflex van welzijn voor de
patiënten. Uit alles blijkt dat het antwoord op de vraag ‘hoe
zorgen we dat dit ons zo weinig mogelijk kost?’ prioriteit kreeg.
Parnassia en
Securitas
Parnassia is een
Nederlandse zorgverstrekker die, zoals dat heet, gespecialiseerd is in
het verstrekken van psychiatrische hulp. Alleen krijgt Parnassia van
de Nederlandse Gezondheidszorg slechte punten: sinds kort staat hun
kliniek Dijk en Duin onder verscherpt toezicht van de Inspectie. In
de Nederlandse media wordt gewag gemaakt van twee patiënten die
overleden toen ze onvoldoende werden gesuperviseerd.
Daarnaast rijst
de vraag of Parnassia als nieuwkomer op de markt over voldoende
contacten met andere Belgische instellingen beschikt en of de
uitstroom van patiënten wel gegarandeerd kan worden.
Ook de werkwijze
van Securitas zou de wenkbrauwen mogen doen fronsen. In een
opiniestuk in De Morgen (28-1-2014) maakt
Nathalie Laceur gewag van een mail die door Securitas gestuurd
wordt naar alle laatstejaarsstudenten criminologie om hen attent te
maken op een vacature voor vijf criminologen die via hen aan de slag
kunnen in het FPC terwijl op dat moment officieel nog niets is
beslist. Deze timing zou nochtans vragen moeten oproepen: is dit een
aanwijzing dat de toekenningsprocedure niet helemaal correct is
verlopen?
Het kind van
de rekening
Laten we hopen
dat de uitbaters met argusogen gevolgd zullen worden door de bevoegde
instanties, zodat geïnterneerden eindelijk de aangepaste zorg
zullen krijgen die hun al jarenlang onthouden wordt. Deze mensen zijn
al veel te lang het kind van de rekening, van inerte politiek en
onverschilligheid. Het zou bijzonder wreed zijn om hen ook nu nog het
gelag te laten betalen van winsthonger en besparingsdrift.