Met het ietwat wollige “Vlaanderen vleugels geven” hoopt Open VLD de
harten van het Vlaamse kiespubliek voor zich te winnen. Twee van de
richtingwijzers die men als groot idee naar voren schoof waren tekenend
voor de manier waarop de partij zich onder Rutten wil presenteren:

– Principes in plaats van regels
– Wie presteert, wordt beloond

Een van de punten die men reeds naar voren heeft geschoven is het
activeringsbeleid. Het is weinig nieuws vanuit een rechts-liberale
insteek en dit “voor wat, hoort wat”-denken wordt heden ten dage ook
door linkse partijen gesteund. In Nederland is het bijvoorbeeld onder
impuls van de PvdA dat het voorgestelde principe echt is doorgebroken.

De visie op activering bestaat uit drie fasen, die elk een jaar in
beslag nemen, ongeacht het profiel, de achtergrond en vooral ongeacht de
socio-economische toestand. In het eerste jaar worden werklozen meteen
gecoacht. Hoewel meer en meer onderzoek wijst op het feit dat coaching
vanuit overheid (of geprivatiseerde trajectbegeleiding) maar weinig
soelaas brengt in een huidige economische context, wil Open VLD voluit
dat de begeleiding van in het begin intensief genoeg is.

In de tweede fase gaat men strenger opvolgen, of strenger dan iemand
intensief op de huid te zetten. Flexibiliteit is hier het toverwoord.
Moet je twee uur heen en twee uur terug pendelen? Tja, beter een slechte job
die je demotiveert dan geen job. Om toch te tonen dat de Open VLD het
beste voor heeft met de werkloze kan je hier al ingeschakeld worden voor
gemeenschapstaken, om toch al iets terug te doen voor de maatschappij
die je ondersteunt in je inactiviteit. In een laatste fase, als je er
echt niet in slaagt een job te vinden (stel je maar eens voor!), dan kan
je toch nog eventueel, misschien terecht bij het OCMW voor een
leefloon. Werkloosheidsuitkeringen, die vervallen in de tijd.

In een parallel universum, met genoeg kwalitatieve jobs, zou het
activeringsbeleid van Open VLD het perfecte recept zijn. Helaas, we
herhalen het tot treurens toe, zijn er allesbehalve voldoende jobs voor
het aantal werklozen, en gaat het er de komende jaren naar alle
waarschijnlijkheid door diverse redenen niet beter op worden. De
politici vinden geen gepast antwoord op het slinkende aantal jobs, en
het verhoudingsgewijs steeds groeiende aantal werklozen per vacature.
Hun enige antwoord is om de verantwoordelijkheid te leggen bij de
slachtoffers van deze globale tendens.

Ten eerste zit er geen logica in dit beleid. Stel je maar eens voor.
Een zieke geraakt niet tijdig bij de dokter, omdat er te weinig dokters
zijn. Wanneer men deze activeringslogica projecteert op dit probleem,
dan moet de zieke gestraft worden, omdat hij maar beter zijn best moet
doen om te anticiperen op een doktersbezoek. Een andere
situatie. Een koppel vindt geen school voor hun kind, omdat er te weinig
plaatsen in het onderwijs zijn. Ze worden gestraft omdat ze hun kind
niet naar school sturen. In plaats van iets te doen aan het probleem,
viseert men de slachtoffers.

Ten tweede is het een manier om taken goedkoop af te schuiven op
weerloze mensen die in deze situatie gedwongen worden. Zeker nu lokale
besturen massaal besparen op dienstverlening is het ideaal om
uitkeringsgerechtigden en leefloners in te zetten om de hiaten op te
vullen. Zo kan men het wanbeleid uit het verleden camoufleren én
aantonen dat ze wel kaas gegeten hebben van efficiënt
overheidsmanagement, terwijl men net gebruik gaat maken van mensen die
het vleesgeworden bewijs zijn dat de politiek haar greep op de
samenleving en de economische realiteit kwijtspeelt. Dat zo’n beleid ook
nog eens mensen stimuleert om onder hun niveau een job aan te nemen,
daarbij enerzijds zichzelf dag na dag ongelukkiger maken over hun job,
en anderzijds mensen die geschikter zijn voor die job nog eens dieper de
crisis in duwen, neemt Open VLD er graag bij.

Wat nog frappanter is, dit activeringsbeleid gaat helemaal tegen
de logica van de Open VLD zelf in. Ten eerste is het een duidelijk
voorbeeld van hoe men wel lippendienst bewijst aan het verkiezen van
principes, waarbij een minimal state zich niet te veel moeit met de
levens van haar burgers, kiest men wat het activeringsluik betreft voor
betutteling pur sang. Het feit dat er zoveel werklozen zijn, ligt niet
aan het feit dat er zo weinig jobs zijn, maar omdat de werklozen of
onwillig zijn te presteren (en dus geen beloning verdienen) of te weinig
zelfredzaam om het alleen te kunnen (wat dan weer haaks zou moeten
staan op de wensdroom van Rutten dat we allemaal geëngageerde burgers
zijn).

Twee andere wegwijzers spreken over vooruitgang en vrije mensen. De
vooruitgang voor de Open VLD lijkt er een te zijn voor hen die het geluk
hebben een job te vinden, die in een paradijs leven waarbij
slachtoffers van de veranderde arbeidsmarkt, mensen die minder succesvol
waren in de jobcasino, hun straten proper houden, hun bejaarde ouders
bezoeken en dergelijks meer. Vooruitgang is een heel eng gegeven, en
deze tak van het liberalisme zou John Stuart Mill ettelijke keren in
zijn graf doen omdraaien. Want niet enkel de vooruitgang is zeer
schamper in de visie van Rutten en co, ook het pleidooi van vrijheid
wordt door dit activeringsbeleid massaal ontkracht. Wie echt een vrij
individu wil, zorgt er in een tijd met een acuut tekort aan jobs, niet
voor dat de vrijheid een privilege is dat gekoppeld is aan arbeid, met
een sanctioneringsmechanisme vanuit de overheid als stok achter de deur,
maar net dat elke burger zich maximaal kan ontplooien, op een waardige
manier deelnemen aan de maatschappij en echt vleugels krijgen. Dat zou
pas een mooi principe zijn.