Op
zaterdag 29 maart 2014 werd de investeringswet unaniem goedgekeurd
door het parlement. Buitenlandse investeerders worden uitgenodigd te
investeren in alle sectoren van de Cubaanse planeconomie, behalve in
vier strategische sectoren: gezondheidszorg, onderwijs, de media en
het leger.
Volgens
de minister van Buitenlandse Handel en Investeringen, Rodrigo
Malmierca, wil Cuba jaarlijks 2,5 miljard dollar aan directe
buitenlandse investeringen aantrekken. De vicevoorzitter van de Raad
van Ministers, Marino Murillo, zei dat die investeringen nodig zijn
om de economie jaarlijks met ongeveer 7 procent te laten groeien.
Noodzakelijke
stap
Een
46-jarige onderwijzeres zegt te hopen dat de economie aantrekt door
de nieuwe wet. Ze herinnert zich ook de woorden van haar inmiddels
overleden vader, die in een suikerfabriek werkte. Hij vertelde haar
dat rijke buitenlanders die voor de revolutie van 1959 naar Cuba
kwamen, bedrijven opzetten en de winsten meenamen naar hun eigen
land. “Ik begrijp dat deze wet bedoeld is om de belangen van het
land te dienen”, zegt ze.
Ook
anderen hopen dat buitenlandse investeringen zullen leiden tot betere
levensomstandigheden voor de 11,2 miljoen Cubanen. “Buitenlandse
investeringen zijn een noodzakelijke stap om uit de crisis te komen”,
zegt ecoloog Isbel Díaz. “Ze zijn nodig voor de ontwikkeling
van elk land.”
De
nieuwe wet wordt 90 dagen na publicatie in het staatsblad van kracht
en vervangt een decreet uit 1995. De buitenlandse investeringen
groeiden gestaag tussen 1995 en 2002, met een piek van 403 joint
ventures in 2002. In 2009 was dat aantal gedaald tot 218.
De
voormalige minister van Economie, José Luis Rodríguez, schreef in
een artikel dat de sterke daling van de investeringen te wijten was
aan het verlopen van contracten, schending van de voorwaarden en
slechte resultaten bij sommige ondernemingen.
Spanje
Spanje
voert de lijst aan van vijftien landen die zaken doen in Cuba,
gevolgd door Italië, Canada, Venezuela, Frankrijk, Groot-Brittannië,
Nederland, China, Mexico, Angola, Duitsland, Panama, Brazilië, Chili
en Rusland, in die volgorde.
De
invloed van Brazilië zal in de nabije toekomst groeien, vooral in de
speciale ontwikkelingszone in Mariel die gebouwd wordt met steun van
het land. Het megaproject, 45 kilometer ten westen van de hoofdstad
Havana, moet een pijler onder de Cubaanse ontwikkeling worden,
dankzij de geografische ligging van de haven van Mariel die is
heringericht om grotere schepen te kunnen ontvangen.
De
speciale economische zone zal ook investeringen aantrekken in
biotechnologie, de farmaceutische industrie, hernieuwbare energie,
toerisme en vastgoed. Tegelijkertijd plaatst de start van de
onderhandelingen, over normalisering van de relaties met de
EU-lidstaten, de EU in een goede positie om zaken te doen met het
Caraïbische eiland nu het zich openstelt voor buitenlandse
investeerders, zeggen analisten. De gesprekken moeten deze maand
beginnen en de nieuwe investeringswet vergroot de kans op een
politieke overeenkomst, zeggen zij.
“De
EU heeft al tientallen jaren strategische en economische belangen op
het eiland, gekoppeld aan de aanwezigheid van bedrijven en
beïnvloedende netwerken op Cuba”, zegt Arturo López-Levy, een
Cubaanse politicoloog in de VS. López-Levy, verbonden aan de
Universiteit van Denver (Colorado), stelt echter dat EU haast moet
maken, omdat er een “woeste aanval van de VS” aan zit te
komen.
Hij
stelt dat de hervorming van de Cubaanse economie, die in 2008 begon,
steeds meer Amerikaanse bedrijven en Cubanen die in de VS wonen
“hongerig maakt”, in weerwil van het al 52 jaar durende
handelsembargo tegen Cuba.
Het
embargo maakt het voor Amerikaanse bedrijven onmogelijk te
concurreren op de Cubaanse markt en plaatst de EU in een bevoorrechte
positie, zegt López-Levy. “Nu Cuba zich openstelt voor
buitenlandse investeerders, wordt het waarschijnlijker dat de VS de
huidige politiek van zelfisolatie zullen doorbreken en kiezen voor
een politiek die beter past bij zijn democratische waarden en
economische en strategische belangen.”
Geen
onteigeningen
In
2013 groeide het bruto binnenlands product van Cuba slechts 2,7
procent, ruim onder de doelstelling van 3,6 procent. In 2012 was de
groei 3,1 procent. Voor 2014 wordt een groei verwacht van 2,2
procent. Buitenlandse investeringen in Cuba zouden zich vooral moeten
concentreren op diversificatie en expansie van exportmarkten, toegang
tot de laatste technologie en importvervanging met voedsel als
prioriteit.
Om
investeringen aan te moedigen, biedt de nieuwe wet investeerders
aanzienlijke faciliteiten en belastingvoordelen. De wet garandeert
ook dat bezittingen niet worden onteigend “behalve om redenen
van sociaal belang of openbaar nut zoals eerder verklaard door de
Raad van Ministers en met adequate compensatie”, zei José Luis
Toledo, voorzitter van de parlementaire commissie voor
constitutionele en juridische zaken.
Volgens
de nieuwe wet mogen bedrijven zich volledig financieren met
buitenlands kapitaal als de complexiteit of het gewicht van de
onderneming daarom vraagt, vooral als het gaat om het ontwikkelen van
industriële infrastructuur. Volgens de wet uit 1995 was dit ook
toegestaan, hoewel in de praktijk de staat 51 procent van de aandelen
bezat in alle joint ventures.
Een
van de gevoeligste punten is de werkgelegenheid. Bedrijven die in
handen van buitenlanders zijn, zijn verplicht Cubanen in te huren via
een overheidsbureau dat de salarissen ontvangt in convertibele harde
valuta en de werknemers uitbetaalt in de zwakkere peso.
Patricia
Grogg en Ivet González
