Afgelopen woensdag ontving Dyab Abou
Jahjah de Geuzenprijs uit handen van de Gentse studentenvereniging ‘t
Zal Wel Gaan, een vrijdenkerscollectief waar ik al sinds jaar en dag
actief lid van ben. Terwijl ik de erop volgende ochtend grieperig in
bed de digitale kranten doorbladerde, viel mijn zoekend oog op een
artikel in Knack (27/03): “Abou Jahjah ontvangt de Geuzenprijs:
‘Wij zijn de nieuwe meerderheid'”.

De titel is (bewust?)
ongelukkig gekozen want men zou kunnen interpreteren dat Dyab bedoelt
dat de allochtone bevolking de nieuwe meerderheid is, wat hij voor
alle duidelijkheid niet gezegd heeft.

Maar al bij al was ik toch tevreden
met de aandacht. Ik sta zelfs geniepig op de foto. Tot ik tegen beter
weten in de nieuwslezersreacties las (gouden tip voor wie soms
nieuwslezersreacties leest: doe dat grieperig in bed, dan verloopt
het omvervallen veel zachter). Niet dat we geen negatieve reacties
gewoon zijn op onze laureaatkeuze, maar na een  avond vol
vreugde, steun en respect deed deze douche op nuchtere maag geen
deugd.

Gentse studenten; ‘t is een ras
apart. Ze denken hun tijd vooruit te zijn, maar hebben de grondstroom
in Vlaanderen volledig gemist. Ze leven nog in de poco periode waarin
het bon ton was om alles wat vreemd en anders is ook als beter te
beschouwen. De Gentse staatsuniversiteit lijkt vooral sterk in
indoctrinatie. Werden zelfbewustzijn, objectief analyseren, kritisch
denken en reflectie ook gebannen uit het UGentse vocabularium?

Even had ik rancuneus overwogen om er
een met dikke spelfouten en potsierlijk taalgebruik uit te halen maar
ik vlei mezelf met de gedachte dat ik boven die intellectuele
oneerlijkheid sta. Deze reactie geeft goed de geest weer in dewelke
alle andere reacties werden geschreven en is bovendien een
inhoudelijk pareltje in vergelijking met zijn soortgenoten.

Beste lezer, dit roept mijn
verontwaardiging op, omdat deze reacties op een onjuiste perceptie
van onze laureaat zijn gebaseerd en doen alsof mijn vereniging de
pedalen verloren is. Bij deze wil ik het luid en duidelijk schrijven:
neen, Dyab Abou Jahjah is geen terrorist, geen antidemocraat of zelfs
gelovige en neen, ‘t Zal Wel Gaan heeft haar vrijzinnige ziel niet
verkocht aan de fundamentalistisch godsdienstige duivel. We roemen
ons erop om af en toe eens onze eigen kerk te slopen maar we blijven
wel gedwee trouw zweren aan onze geschriften.

Het boek der vrijzinnigheid

Als vrijzinnigen een boek zouden
schrijven, zou het er zonder twijfel anders uit zien dan de boeken
van de confessies. Het zou dunner zijn, om mee te beginnen. ‘t Zal
Wel Gaan gaat al meer dan een eeuw door onder de leuze “Geen
God, geen meester” en zweert daarmee, geheel in vrijzinnige
traditie, het idee van eender welke autoriteit af.

Het Boek der
vrijzinnigheid zou dus nooit een gebod, wet of voorschrift kunnen
bevatten maar zou zich vertalen in het relaas van een traditie, die
onder andere teruggaat op de Verlichting, de Franse revolutie en op
het Antieke denken.

Van de Verlichting nemen wij de
overtuiging over dat de mens rationeel kan denken. Meer nog: élke
mens heeft de capaciteit om rationeel te denken. Blind optimisme,
denkt u? Eerder een positieve boodschap denk ik.

Er is geen
autoriteit, maar u en ik hebben wel de capaciteiten om redelijke
veronderstellingen op te bouwen en verwerven hiermee het recht om als
redelijk burger beschouwd te worden in het maatschappelijk debat.
Hiermee zeg ik zoveel als: u hebt het recht om aan mijn opiniestuk te
twijfelen, maar ik verzoek u om hierbij uw rationele capaciteiten aan
te wenden.

Van de Franse Revolutie leren wij dat
er ook een vrijzinnige invulling van de drie-eenheid bestaat:
liberté, égalité et fraternité zijn drie verschillende principes
die toch samen horen in eenzelfde dynamiek. Vrijheid en gelijkheid
betekenen immers niets als onze medemens ze niet waarborgt met zijn
broederlijkheid.

Samen met de antieken geloven wij dat
de dialoog tussen vrije en gelijke burgers – en niet de autoriteit –
ons dichter bij de waarheid brengt. Dialoog transformeert onze
maatschappijen maar transformeert ook elke burger die eraan
deelneemt. We worden er samen betere mensen van.

In het Boek van de vrijzinnigheid zou
men nooit de regels der vrijzinnigheid vinden maar – o ironie – de
geest van de vrijzinnigheid. ‘t Zal Wel Gaan heeft deze geest vorige
week woensdag verder gezet door een activist te huldigen die al meer
dan een decennium lang opkomt voor de gelijkheid in behandeling en
vrijheid van geweten van alle burgers. Het wordt tijd dat wij
eindelijk ons broederschap gaan tonen.

Barbaar of burger?

Wat we niet wensen over te nemen van
de Antieken, is dat er een substantieel onderscheid zou bestaan
tussen burgers en barbaren.

Anno 21ste eeuw moet iedereen kunnen
deelnemen aan de orgieën. Want moeten we dan een stap terugzetten in
de vooruitgang en toch schoorvoetend toegeven dat rationaliteit, en
daarmee menselijkheid, niet universeel zou zijn? En dat bovendien de
rationaliteit samenhangt met de cultuur? Van dat soort fascisme
distantiëren wij ons.

Ook bepaalde praktijken van de Franse
Revolutie nemen we liever niet over. Wie het niet met ons eens is
liquideren we niet, zelfs niet moreel door aan zijn goed burgerschap
te gaan twijfelen.

Daarom klinken de vrijzinnige waarden
mooi maar hol zolang bepaalde groepen structureel worden uitgesloten
uit ons onderwijs, onze arbeidsmarkt en het maatschappelijk debat.
Dit valt ten deel aan de allochtone gemeenschap, die onze
maatschappij als burgers benoemt maar desalniettemin vaak als
barbaren behandelt.

Abou Jahjah, die zijn burgerschap
samen met dat van anderen opeist, heeft dat treffend verwoord in zijn
speech vorige woensdag:

Wij zijn de nieuwe meerderheid.
Mensen in de steden, maar ook mensen buiten de steden met stedelijke
reflexen. We zijn blank en bruin en geel en zwart, we komen in alle
smaken en in alle geuren en in alle kleuren. (…)

We zijn geen teken van een einde maar
een begin. We geloven, zonder noodzakelijk een god te hebben. En we
hebben goden zonder die op aarde te vertegenwoordigen. We beseffen
dat we allemaal gelijk zijn, in onze geboorte en in onze dood, en dus
in de waarde van wat we tussen de twee absolute waarheden zijn en
worden.

Daarom, beste lezer, beste schrijver
op nieuwsredactiesites, heeft ‘t Zal Wel Gaan een rechtvaardige en
fundamenteel noodzakelijke Geuzenprijs uitgereikt aan Dyab Abou
Jahjah. Wij hebben de grondstroom in Vlaanderen niet gemist, we
trekken ze vooruit! Als deze prijs als controversieel wordt
beschouwd, dan ligt dit aan de ziekte van deze tijd. Kinderziekten,
want we krijgen ze er wel uit.

Gloria Ghéquière studeert filosofie en rechten aan de Universiteit Gent
en is voorzitter van vrijdenkersvereniging ‘t Zal Wel Gaan.