Het boek 'Een zuil van zelfbediending' bevat geen nieuwe elementen. Het is een vrij vlot lezende reconstructie van de Arco-saga door de bril van N-VA-kamerlid Peter Dedecker met historische uitwijdingen over de coöperatieve gedachte binnen de christelijke werknemersbeweging.
Dedecker vertelt niet alleen hoe hij de gebeurtenissen rond ACW, Arco en Dexia ziet, maar verklapt ook iets over zijn werkwijze. Voor wie het verhaal al gevolgd heeft in de kranten, is dat wellicht het interessantste luik.
Het was al bekend dat het ACW met een perslek zit, maar door Dedecker weten we nu ook dat het iemand is die anonieme bruine enveloppes verstuurt naar Dedecker en naar enkele journalisten. En dat die persoon ook met een anonieme sim-kaart sms'jes stuurt.
Dedecker geeft daarnaast toe dat veel van de onthullingen in kranten uit zijn hoek kwamen. Zelf werd hij getipt door een journalist van De Tijd die hem op weg zette om de vennootschappen te vinden waar de winstbewijzen van Belfius zaten. Volgens die bewijzen had het ACW recht op een stukje van de winst van Belfius (en daarvoor Dexia) omdat het in het verleden heel wat klanten en tegoeden had aangebracht.
Glorierijk verleden
In het eerste deel van het boek ligt de focus op het verleden. Aanvankelijk hinkte de christelijke arbeidersbeweging achterop tegenover de socialisten op vlak van coöperaties. Na de Eerste Wereldoorlog zou daar verandering in komen. Er ontstond een coöperatief imperium met stuk voor stuk succesvolle onderdelen als een spaarbank, vakantiecentra, een drukkerij, winkels en een krant.
Vanaf het einde van de jaren '80 wordt dat netwerk van coöperaties ontmanteld. Deels van moeten omdat een aantal dingen niet meer passen bij de veranderde gewoontes, deels om ideologische redenen. De opbrengst uit de verkoop van onderdelen wordt gebruikt om te investeren in de financiële sector.
Voor deze hoofdstukken put Dedecker uit het boek De uitverkoop van het ACW van Didier Verbruggen. Dat wijst meteen op een leemte. Het ACW en haar deelorganisaties speelden een niet te onderschatten rol in het sociale en politieke leven van de voorbije honderd jaar. Maar zeker de recente episode – sinds de val van de Muur of misschien beter nog sinds de opkomst van het neoliberalisme – is zo goed als ongedocumenteerd.
Neoliberale armen
Er is enkel het boek van Verbruggen, het boek van insider Bernhard Ardaen over de val van Dexia en nu het herkauwen door Dedecker. Het ACW heeft zelf te weinig moeite gedaan om die periode te documenteren. ACW-voorzitter Patrick Develtere heeft al verschillende keren gewezen op de tijdsgeest die iedereen – links of rechts – in de armen van het neoliberale denken dreef. Maar een diepe analyse van die tijd ontbreekt.
De evolutie van de coöperaties binnen het ACW lijkt op de geschiedenis van het kapitalisme de voorbije veertig jaar. Investeringen in de reële economie worden ingeruild voor financiële producten met een opeenvolging van crisissen tot gevolg, die (bijna) uitmondt in een totale implosie.
Aan de top van het ACW gingen ze mee met die tijdsgeest en soms liepen ze zelfs voorop. Het zoeken van de minst belastbare weg hoorde daarbij. Bij de christelijke werknemersbeweging was persoonlijke zelfverrijking nooit het motief. Daarvoor heeft Dedecker ook geen enkele aanwijzing gevonden.
Wrang
Elke frank en later elke euro werd gebruikt om de slagkracht van de beweging te vergroten, zoals Dedecker zelf schrijft. Ook de winstbewijzen werden bijvoorbeeld besteed aan personeel dat ervoor zorgt dat de christelijke arbeidersbeweging in elke hoek van België actief kan zijn om ouderen te verzorgen, zieken bij te staan, werknemers te verdedigen en te wegen op de politiek.
Dat maakt de hele kruistocht van Peter Dedecker wat wrang. 'Niet geloofwaardig', herhaalt hij verschillende keren. Het ACW kan niet tegelijk opkomen voor eerlijke belastingen en zelf gebruikmaken van de bestaande fiscale spitstechnologie. Dat Dedecker de christelijke arbeidersbeweging viseert en niet bijvoorbeeld Omega Diamonds, nochtans goed voor een fraude van 2 miljard euro, toont dat het hem om die geloofwaardigheid te doen is en niet de feiten op zich.
Er is nog een tweede reden waarom dit boek bitter smaakt. N-VA staat verre van neutraal tegenover het middenveld. De partij vond het ACW al een paar keer op haar weg. Als Dedecker pleit voor een onteigening van de deelorganisaties van de christelijke arbeidersbeweging (zelfs de stakingskassen van de vakbond moeten eraan geloven), is dat niet uit mededogen met de kleine coöperant van Arco. Maar wel om een kracht uit te schakelen die zich tegen het gros van de (neo)liberale punten uit het partijprogramma zal verzetten.
‘Een zuil van zelfbediening’ van Peter Dedecker verscheen bij Pelckmans.
