Bart Vandersteene (LSP) was onlangs in Seattle in de
Verenigde Staten om er het Socialist Alternative te ondersteunen, de partij van
gemeenteraadslid Kshama Sawant. De aantreding van een Amerikaanse socialiste in
de gemeenteraad van Seattle begin dit jaar vormde de aanleiding voor de bijeenkomst. Redacteur
Lode Vanoost (DeWereldMorgen) debatteerde mee.
Bart Vandersteene vertelde een kleine anekdote over een vakbondsman die voor de
Democraten had gestemd, om te illustreren hoe delen
van de Amerikaanse linkerzijde gerationaliseerd hadden dat zelfs maar één zetel
binnenhalen in een gemeenteraad zo goed als onmogelijk was.
Er hebben zich heel wat drempels en obstakels in het
politieke systeem opgehoopt, zo verklaarde Lode Vanoost de houding van veel van
die ontgoochelde linkse Amerikanen. De ondemocratische gevolgen van deze
belemmeringen, zo zei hij, zijn geen ‘collateral damage’ maar bedoelde
gevolgen.
Van extremistisch-religieuze waarden tot racistische
uitspraken. Zo rotsvast zit de Amerikaanse elite, dat hij alles durft te zeggen.
Daardoor zijn de uithalen van het establishment naar vakbonden en
arbeidsconflicten zo hard. Lode Vanoost neemt nog heel wat grassroots-activisme
in de Amerikaanse samenleving waar. Volgens hem zijn er altijd pogingen
geweest om een derde partij tegen de partijen van ‘big business’ te
stichten, maar deze tendensen hebben vaak in het zand moeten bijten.
De Verenigde Staten bevinden zich volgens Vanoost in een
tweespalt tussen vrijheid aan de ene kant en allerhande vormen van repressie en
belemmeringen aan de andere kant. Steden en staten die zelfs maar een soort Europees
sociaaldemocratisch model nastreven, zien zich bijvoorbeeld gemarginaliseerd
door grote mediabedrijven en de politici die zij opvoeren.
Het is daardoor gemakkelijk om tegenover de Verenigde
Staten een haat-liefdeverhouding te ontwikkelen, zei Bart Vandersteene vervolgens.
Er zijn heel wat mogelijkheden voor verandering en de sociale strijd is
duidelijk aanwezig, maar de behoudzucht van grote bedrijven en
politici is overweldigend.
De hoop op verandering
Even gemakkelijk is het om vanuit Europa het vooroordeel te
ontwikkelen dat de Verenigde Staten geen verandering willen, terwijl het land
een hele geschiedenis kent van sociale strijd. Lode Vanoost verwees naar de
oorsprong van de Dag van de Arbeid op 1 mei. Bart Vandersteene noemde onder
meer het protest in Seattle in 1999 tegen de WTO-top. Dit was startsignaal
voor het andersglobalisme wereldwijd: ‘the battle for Seattle’.
Op het moment dat de bijeenkomst plaatsvond, was de
Amerikaanse president Barack Obama al op het vliegtuig van zijn kortstondig
bezoek aan België. Bart Vandersteene zei kort naar enkele fragmenten van diens toespraak
in Bozar te Brussel gekeken te hebben. Een toespraak die hij heel ideologisch
noemde. Hij zag ook subtiele verwijzingen naar de zucht om
verandering die zowel in de Verenigde Staten als in Europa nooit is ingelost.
In 2008 hadden miljoenen mensen voor Obama gestemd in de hoop dat het voortaan
anders zou zijn.
Het ongenoegen over het uitblijven van verandering, over het
feit dat de vruchten van 95 procent van de economische groei direct naar de
rijkste 1 procent van de Amerikaanse bevolking zijn gegaan, zo stelde Vandersteene, heeft ertoe bijgedragen dat steeds meer mensen zich losweken van
Obama en de Democraten en dat ze een onafhankelijke politieke lijn zoeken.
Dit verklaart de steun voor de
verkiezingscampagne van Kshama Sawant tegen de lijn van ‘het minste kwaad’.
Toch was de grootste hindernis volgens Bart Vandersteenede de apathie. Ze uitte zich in een lage opkomst aan het stemhokje. Het vergde
een combinatie van een politieke partij en het grassroots-activisme om de
mensen te overwegen te gaan stemmen.
Sinds ze haar zetel in de gemeenteraad van Seattle heeft
kunnen innemen, zo vertelde Sawant, hebben vakbondsleden en anderen die tegen de
slechte loon- en arbeidsvoorwaarden vechten geregeld met haar contact
opgenomen. Ze vraagt hun zelf het gevecht te blijven aangaan, maar haar ook te vragen
waar ze hen kan steunen.
Een socialistisch gemeenteraadslid vervangt de sociale
strijd niet, maar kan ze enkel kracht bijzetten. Bart Vandersteene vertelde hoe
de inauguratie van Sawant, waar duizenden mensen naar hebben gekeken, het
startsein was voor de volgende campagne van Sawant: een verhoging van het
minimumloon naar van een schamele 5 naar 15 dollar per uur: ‘15 now’.
Alle ogen zijn op Seattle gericht
“All eyes are on you Seattle. Give ’em hell.” Het is de manier waarop Tom Morello (Rage Against
The Machine) zijn solidariteit met de campagne voor de verhoging van het
minimumloon heeft betuigd. Lode Vanoost wees op de aanwezigheid van het bedrijf
Boeing in Seattle, waar Sawant de stakende werknemers ooit had toegesproken
over de houding van de bedrijfsleiding ten opzichte van hun looneisen en de
miljarden aan belastingvoordelen die ze krijgen.
Volgens Lode Vanoost gaat het hier om grote bedrijven
die eigenlijk een vorm van staatssubsidie krijgen. De bedrijfsleiding ontkent
dat, en zet de ideologische middelen in, opdat het idee zich niet zou
verspreiden dat de Amerikaanse industrie in belangrijke mate op publieke
middelen draait.
Verschillende vragen waren er vanuit de zaal,
onder meer over wat de verkiezing van Sawant voor de toekomst zal betekenen en
wat de gevolgen zijn van de Occupy-beweging. Lode Vanoost antwoordde dat wij,
maar ook veel Amerikanen, weinig horen van de campagne van Sawant en van de
ontwikkeling van Occupy als gevolg van de houding van de Amerikaanse
mainstreammedia. Op korte termijn verandert er volgens hem niet zo veel.
De televisiejournalen promoten indirect
het idee dat je het allemaal voor de buis kunt zien. Je hoeft niet naar de
acties te gaan. Maar verandering, zo zegt Vanoost, is iets voor lange termijn. Verwijzend naar een uitspraak van Howard Zinn, de auteur van A people’s
history of the United States, zei hij: “sociale actie werkt wel, maar met
vallen en opstaan”.
Zelfvertrouwen
Sawant en de campagne ‘15 now’ zijn een grote
slag aan het voorbereiden, zei Bart Vandersteene. De dominante positie op de
politieke agenda van de eis voor een verhoging van het minimumloon, zet politici
en bedrijven ertoe aan een
tegencampagne voor te bereiden. Ze voelen zich door Sawant in de schaduw gesteld.
‘Big business’ zit, zo vertelt Bart
Vandersteene, achter de kleine bedrijfjes zoals de horeca. Zo overhalen ze
inwoners van Seattle om van een hoger minimumloon af te zien. Het
argument luidt: het is voor bedrijven onbetaalbaar en het kan zelfs tot
faillissementen en het verlies van banen leiden.
Een mooi voorbeeld van de kleinschalige
voorbereidingen die Sawant neemt voor verandering en sociale strijd op langere
termijn, is volgens Bart Vandersteene haar houding in de gemeenteraad. Ze ziet
af van het grootste deel van haar loon, waarvan ze een deel van aan de campagne
schenkt. Ze noemt zich ook openlijk socialist en noemt het kapitalisme bij
naam.
Op die manier is ze een voorbeeld voor
socialistische en Occupy-kandidaten in de toekomst, wie weet zelfs een
presidentskandidaat. Volgens Bart Vandersteene helpt deze houding om de
essentiële waarden en begrippen voor de toekomstige sociale strijd in de
samenleving in te planten en de activisten in binnen en buitenland een gevoel
van zelfvertrouwen en vertrouwen in de sociale strijd in de Verenigde Staten terug
te schenken.
