1) Een basisinkomen zal een verschuiving teweegbrengen van hoe en waarom we werken

Actueel stelt niemand zich de vraag waarom we werken. We doen het simpelweg omdat het nu eenmaal moet om vooruit te gaan in het leven. Meer zelfs, arbeid is een statussymbool geworden, en zij die niet aan een job geraken, hebben het enkel aan zichzelf te danken, een lui profitariaat dat teert op de melkkoe van de sociale zekerheid.

Diegene die wel het geluk hebben een job te vinden, werken steeds langer, met steeds meer druk en deadlines. Een basisinkomen zou ervoor zorgen dat werk meer dan ooit een keuze is, een keuze waarin de inhoud van de job écht belangrijker word dan het inkomen dat men ermee verschaft. Het geeft ons meer ruimte om na te denken over wat we werkelijk willen doen op de arbeidsmarkt.

2) Een basisinkomen zal voor betere werkomstandigheden zorgen

Het is net omdat we in zo’n lastige verhouding zitten met arbeid, waarbij een werkgever ons een gunst doet door ons een job aan te bieden, dat de wisselwerking tussen ons en onze werkgever meestal eenrichtingsverkeer is. Wanneer we echter het basisinkomen achter de hand hebben, en dus werken uit vrije wil, beschikken we over een grotere hefboom om de werkvloer te veranderen. Een halsstarrige werkgever kan nog altijd je vraag om bepaalde zaken aan te pakken weigeren, maar de gevolgen van het proberen zijn op z’n minst minder groot.

3) Een basisinkomen doet de bureaucratie slinken

De sociale zekerheid is een absoluut geweldig systeem, maar mede door een rechtse controledrang, vanuit een “voor wat, hoort wat”-ideologie wordt onze bureaucratie steeds groter. Dit is enerzijds vreemd, omdat de rechtse ideologie net een kleinere logica wil, en anderzijds vernederend voor zij die het ongeluk hebben om aan de verkeerde kant van de feestweide terecht te komen. Stel je maar eens voor. Geen nood meer aan alle overheidsinstellingen die nu controleren of iemand aan voorwaarden voldoet, aangezien het over een automatische toekenning gaat. Geen nood meer aan een RVA, omdat arbeid en sanctionering niet langer hand in hand gaan. Kleinere OCMW’s, omdat dit verder gaat dan het optrekken van de sociale uitkeringen. Het zou de overheid serieus doen krimpen.

4) Geen gezever over sociale fraude meer

Het zou de mensen ook gelukkiger maken. Zij die nu sociale uitkeringen krijgen worden in het beste geval met argusogen bekeken, en in het slechtste geval van dichtbij gecontroleerd en onderworpen aan allerlei condities en plichten. In het huidige systeem is dit de logica zelve. De laatste jaren wordt de jacht op de sociale fraude pas echt geopend. Ook dit brengt een serieuze meerkost met zich mee, en een hele hoop bureaucratie. Indien iedereen een onvoorwaardelijk basisinkomen krijgt, is er geen sociale fraude meer. Alweer wordt de staat verlicht, alsook de geesten van zij die zich nu buitensporig druk maken over mogelijke profiteurs

5) Basisinkomen leidt tot een grotere gelijkheid

Door iedereen een basis te geven, geven we iedereen ook een basistoegang tot alles. Uitsluiting zal niet helemaal de wereld uit zijn, maar de kloof zal wel sterk verminderd worden. We kunnen enkel hopen dat dit ook een andere manier van kijken naar arbeid en verloning met zich meebrengt, en dat de huidige kloof niet gewoon wordt voortgezet. Uiteraard zal er steeds een nieuw statussymbool opduiken, waar een grote groep van wordt uitgesloten, maar het basisinkomen kan toch zorgen dat er een objectief menswaardig bestaan kan worden geleid.

6) Het is een onvoorwaardelijk vangnet voor iedereen

Geen complex en conditioneel uitkeringssysteem meer. Iedereen, of ze het nu nodig hebben om te overleven of niet, krijgt een substantieel basisinkomen, waarmee ze in staat zijn hun dagelijkse kosten te betalen. Niemand wordt op deze manier uitgesloten, door institutionele, socio-economische of mentale drempels.

7) Basisinkomen zorgt voor een kortere werkweek en een betere spreiding van de jobs

Vandaag de dag klopt iedereen gemiddeld tussen de 34 en de 40 uren, waardoor de balans tussen werk en gezin onder spanning komt te staan, dit terwijl een hele groep mensen van de arbeidsmarkt wordt gehouden, hoewel ze wanhopig zijn om ook een steentje bij te dragen. Een basisinkomen kan ons anders doen kijken naar arbeid. Studies bewijzen dat mensen allesbehalve massaal hun job opgeven, maar dat mensen bewust kiezen voor een kortere werkweek. Dit maakt het niet enkel mogelijk om werk beter af te stemmen op dat wat ook telt, het privé-leven, maar geeft meer mensen de kans om zich een weg te banen op de arbeidsmarkt. Dit wordt enkel nog versterkt door een voortschrijdende automatisering, waardoor de kwalitatieve jobs voor manuele arbeid slinken. Daardoor wordt een groter geluk gedeeld met meer mensen.

8) Basisinkomen zorgt voor een financiering van onbetaalde arbeid of onzeker ondernemerschap.

Vrijwilligers houden verenigingen en organisatie staande in moeilijke economische tijden, terwijl mantelzorgers een groot deel van onze gezondheidszorg ontlasten. Ze doen dit grotendeels gratis, wat vaak leidt tot een inkomensverlies. Het is geen kwestie van niet willen vergoeden, maar van niet kunnen. Een basisinkomen zorgt er impliciet voor dat ook deze mensen zich ten volle en zonder zorgen kunnen richten op hun niet-vergoede activiteiten. Ook zwartwerk is niet langer nodig. En iedereen kan nastreven wat hij of zij echt graag doet. Denk maar aan al die ongelukkige boekhouders die eigenlijk graag muziek zouden maken, of ambtenaren die er steeds van gedroomd hebben om als zelfstandige iets aan de man te brengen.

9) Basisinkomen kan onze democratie versterken

Wanneer we allemaal kunnen ophouden met het grootste deel van onze werkweek te tobben over het werk, kunnen we allemaal een steentje bijdragen aan innovatie, vooruitgang en de democratie. Het geeft ons de tijd om ons te verdiepen in zaken die ons inzichten kunnen bieden, zodat we kritische, beter geïnformeerde burgers worden. Basisinkomen maakt burgerparticipatie echt mogelijk.

10)  Een basisinkomen is de beste garantie voor menselijke waardigheid

Men vindt aan de rechterzijde van de ideologie nog een andere contradictie naast deze dat zij die een slanke overheid willen ook meer controle eisen, namelijk dat mensen enerzijds over totale vrijheid moeten beschikken, maar anderzijds te dom zijn om zelf te weten wat ze met een uitkering moeten doen. Zo maak je mensen enkel afhankelijk van de overheid. Het is niet zozeer de som, als wel de band die de overheid in de naam van billijkheid met de uitkeringsgerechtigde smeedt. Experimenten wijzen op het positieve effect van mensen geld te geven zonder ze op paternalistische wijze op te volgen. Een basisinkomen dient op een hoger, filosofisch niveau dus niet alleen de gelijkheid, maar ook de vrijheid.