KULeuven werkt samen met Israëlisch wapenbedrijf
In het voorjaar van 2012 screende intal het Europese “Framework Programme 7” (FP7), naar aanleiding van de steeds nauwer wordende militaire samenwerking tussen de EU en Israël. Het gaat om een Europees financieringsprogramma dat onderzoek en technologische ontwikkeling ondersteunt en stimuleert. Hierbij kwam aan het licht dat de KULeuven samenwerkt met een Israëlisch wapenbedrijf Israel Aerospace Industries (IAI) in 3 verschillende onderzoeksprojecten – SARISTU, INFUCOMP en ALAMSA.
Dit zette verschillende Leuvense organisaties* er toe aan om in hun pen te kruipen. De correspondentie met de KULeuven riep echter meer vragen op dan dat ze antwoorden opleverde. Dankzij enkele duizenden handtekeningen en de verschillende acties die afgelopen jaren gevoerd werden – waaronder een info-avond, een flashmob en een protestactie – zijn de organisaties erin geslaagd om een debat af te dwingen met KULeuven rector Rik Torfs. Die was bereid om het standpunt van de KULeuven te komen toelichten en samen met KULeuven-onderzoeker Koen Van Den Abeele in debat te treden met Mario Franssen van intal en Tom Cox van Vredesactie vzw.
Meer dan 160 aanwezigen keken er naar uit om een debat te krijgen rond de vraag: “Mag KU Leuven samenwerken met Israëlische wapenbedrijven?” “Een grote opkomst voor een niet zo evident debat”, merkte moderator Barbara Debeuckelaere van VRT Radio op.
Veel vragen weinig antwoorden
Mario Franssen startte met het antwoord op de vraag: “Wat is eigenlijk het probleem?”. Hij lichtte doorheen het debat toe welke bezorgdheid het platform van 15 organisaties deelt ten aanzien van IAI, één partner binnen de drie desbetreffende onderzoeksprojecten. “Onze vraag is: waarom zit IAI als partner in de onderzoeksprogramma’s?”. Waarom is IAI, dat betrokken is bij de bouw van De Muur (door het Internationaal Gerechtshof veroordeeld in 2004) en koploper in de productie van drones (waarvan de inzet in de oorlog tegen Gaza in 2008-2009 door Human Right Watch werd veroordeeld) een partner in een project voor burgerlijke luchtvaart? Meer algemeen richtten Tom Cox en Mario Franssen de vraag aan de twee andere panelleden welke ethisch kader/moreel kompas de KULeuven hanteert om onderzoek te beoordelen.
Al snel bleek dat Rik Torfs de vrijheid van onderzoek hoog, héél hoog, in het vaandel draagt. “Ik ben geen voorstander van een betere wereld, vooral van een vrijere wereld. De universiteit moet een plaats zijn met vele meningen, ook de uwe, maar ook andere meningen.” Rector Torfs benadrukte meermaals dat hij geen ideologisch keurslijf wil opleggen aan zijn onderzoekers. Bovendien zijn die verstandig en kritisch genoeg om zelf te oordelen wat kan en wat niet kan in onderzoek.
Alle panelleden waren het er volmondig mee eens dat een ideologisch keurslijf aan een universiteit allesbehalve wenselijk is. Waarover wel grote verbazing bestond, zowel in het publiek als in het panel, was dat het volgens Rik Torfs ‘een mening’ is dat IAI een wapenbedrijf is én dat kant kiezen voor Internationaal Recht een ideologische keuze is. De vele VN-resoluties t.a.v. de illegale bezetting van Palestina ten spijt, achtte Rik Torfs de bewijzen onvoldoende om te kunnen oordelen dat IAI medeplichtig is aan schendingen van het Internationaal Recht.
De kous leek hiermee voor hem af. Blijkbaar beperkt ethiek zich hiertoe. Alle meningen moeten aan bod kunnen komen, maar nadien is de individuele onderzoeker vrij. En tevens lijkt het erop dat Rik Torfs wel een rol voor zijn universiteit ziet in het verdedigen van de rechtstaat, maar niet van het Internationaal Recht. Vrijheid blijheid? Een moreel kompas dat kan tellen.
Dit artikel is eerder verschenen op www.intal.be.
* intal-Leuven, Comac Leuven, LAP (Leuvense Actiegroep Palestina), Vrouwen in ’t Zwart, VAST, Oxfam Wereldwinkels Heverlee – Leuven – Wilsele – Kessel-lo – Wijgmaal, 11.11.11., IMSAL, GAPP, Geneeskunde voor de Derde Wereld, Wereldsolidariteit Leuven
