Wachten in een Grieks openbaar hospitaal
Nieuws, Europa, Economie, Politiek, Besparingen, Geestelijke gezondheidszorg, Trojka, Volksgezondheid -

Grieks besparingsbeleid is desastreus voor volksgezondheid

Het medische tijdschrift The Lancet publiceerde op 22 februari een wetenschappelijk artikel met de titel “Greece’s health crisis: from austerity to denialism”. Het tijdschrift noemt de toestand van de Griekse volksgezondheid, als gevolg van het besparingsbeleid dat het land wordt opgelegd, een Griekse tragedie.

maandag 24 februari 2014 00:20
Spread the love

In ruil voor de twee hulppakketten die Griekenland heeft ontvangen de voorbije 4 jaren, diende het land heel zwaar te besparen. De trojka, afgevaardigden van de Europese Commissie, de Europese Centrale Bank en het IMF, zouden op deze besparingen toezien en zorgen dat de doelstellingen zouden worden gehaald. Dat deze besparingen flink zouden worden gevoeld, stond vooraf vast. Maar uit studies blijkt nu dat de volksgezondheid zo zwaar te lijden heeft onder het beleid dat er bijna sprake is van een humanitaire crisis. Het artikel in The Lancet maakt gewag van directe en indirecte gevolgen van de besparingen op de volksgezondheid.

Directe gevolgen

In de leenovereenkomst met de trojka stond dat Griekenland nog slechts 6 procent van zijn BBP (Bruto Binnenlands Product) mocht besteden aan volksgezondheid. Ondertussen spendeert Griekenland het minst van alle EU-landen die in 2004 al deel uitmaakten van de Unie. De Griekse regering bespaarde zo vlijtig in de sector dat de doelstellingen van de trojka wat betreft uitgaven voor openbare hospitalen en geneesmiddelen zelfs overschreden werden in 2012.  Dat had directe effecten op de volksgezondheid.

Reeds in 2009-2010 werden de budgetten voor drugpreventie zo zwaar gereduceerd, dat er minder steriele naalden en condooms werden verdeeld aan de intraveneuze gebruikers. Het gevolg is dat het aantal HIV-besmettingen in 2012 de hoogte in schoot. In 2009 telde Griekenland 15 gevallen in deze categorie. In 2012 waren dat er al 484. Het Griekse Centrum voor Ziektecontrole en –preventie KEELPNO heeft ondertussen ook al data beschikbaar die aantonen dat tuberculose aan het oprukken is bij deze categorie mensen.

De budgetten van de lokale besturen zijn de voorbije jaren ook flink teruggeschroefd, zodat er vaak geen geld is om bijvoorbeeld te sproeien tegen muggenplagen. Dat heeft er voor gezorgd dat de West-Nijlkoorts op diverse plaatsen weer is komen opzetten. In 2013 zijn er 7 mensen aan de ziekte bezweken. Maar er is ook opnieuw een besmettelijke vorm van malaria gesignaleerd in Griekenland, voor het eerst in 40 jaar.

De budgetten voor de openbare hospitalen zijn tussen 2009 en 2011 met 26 procent gereduceerd. Tegelijkertijd zoeken heel wat mensen vaker hun toevlucht tot de openbare gezondheidszorg, omdat ze geen geld meer hebben om een privéverzekering te betalen. Daardoor onstaan er lange wachttijden in de openbare ziekenhuizen, moet het personeel veel meer uren werken, en is er een tekort aan medicijnen en medisch materiaal buiten de stedelijke centra.

De uitgaven voor medicijnen zijn teruggebracht van 4,37 miljard euro in 2010 tot 2,88 miljard euro in 2012. In Griekenland betaalt de patiënt niet wanneer hij voorgeschreven medicijnen gaat halen bij de apotheek. De apotheker geeft het medicijn op krediet en vraagt dan het geld terug bij de sociale zekerheidskassen. Die hebben daar echter geen budget meer voor en de situatie is onleefbaar geworden voor de apothekers, die nu eisen dat de patiënten de volle pot betalen en nadien het geld terugvorderen van hun ziekenkassen. Vele Grieken hebben daar ondertussen het geld niet meer voor en nemen hun medicatie niet op de voorgeschreven tijdstippen.

De farmaceutische bedrijven leveren ondertussen ook niet meer aan de openbare hospitalen en de tussenhandelaars omdat ze niet tijdig worden betaald en omdat de winstmarge te klein is geworden. Dit zorgt voor een tekort aan medicijnen op de Griekse markt.

Indirecte gevolgen

De besparingen in Griekenland hebben geleid tot een enorme werkloosheid (ongeveer 28 procent van de Grieken zit zonder baan: er zijn 1.355.000 werkenden die bijdragen moeten betalen om 1.470.000 mensen te onderhouden die leven van een uitkering). Er is een toename van depressies en socio-economische veranderingen hebben een weerslag op de psychische gezondheid van de Grieken. Fondsen voor psychische gezondheidszorg zijn gereduceerd met 20 procent tussen 2010 en 2011, en nog eens met 55 procent tussen 2011 en 2012. De Griekse regering heeft eind 2013 zelfs aangekondigd dat de 3 psychiatrische klinieken in Griekenland zullen worden gesloten om geld te besparen. Het is voorlopig niet duidelijk waar de patiënten dan terecht zullen kunnen.

Door de toenemende depressies is het aantal zelfmoorden en zelfmoordpogingen in Griekenland ook de hoogte in geschoten. In 2008 werd 3,3 procent van de Grieken gediagnosticeerd met depressie. In 2011 was dat al 8,2 procent. Van 2007 tot 2011 is het aantal zelfmoorden met 45 procent toegenomen.

De gevolgen voor de gezondheid van de kinderen, zijn ook ontmoedigend. Wegens de hoge werkloosheidsgraad, riskeert 30,4 procent van de kinderen in armoede terecht te komen. Ondertussen zijn we drie jaar verder en het percentage kan alleen maar gestegen zijn. Kinderen krijgen ook onvoldoende voeding en in heel wat scholen worden voedselbanken georganiseerd zodat kinderen niet flauw vallen. Pasgeboren kinderen hebben een te laag geboortegewicht en vaak worden ze niet zwaarder tijdens de eerste maanden van hun leven. Tussen 2008 en 2011 was er een toename van doodgeboren kinderen met 21 procent, omdat zwangere vrouwen geen middelen hadden om onderzoeken te laten doen. Kindersterfte is toegenomen met 43 procent van 2008 tot 2010.

Geen toegang tot gezondheidszorg

Heel wat Grieken hebben ondertussen geen toegang meer tot de openbare gezondheidszorg. Het rapport van The Lancet zet het cijfer op ongeveer 800.000, maar dit is niet meer dan een schatting.

Werklozen zijn normaal gezien verzekerd voor de 12 maanden dat je in Griekenland een werkloosheidsuitkering krijgt. Er zijn op dit moment, begin 2014, 1,4 miljoen werklozen in Griekenland. Naar schatting 200.000 onder hen krijgen een werkloosheidsuitkering van ongeveer 360 euro per maand. Wie langer dan 12 maanden werkloos is, is meteen ook zijn ziekteverzekering kwijt.

Maar ook heel wat kleine zelfstandigen zijn niet langer verzekerd. Zij hebben hun inkomen drastisch zien verlagen en de belastingen fors zien stijgen. Op het einde van de maand moeten zij vaak de keuze maken tussen eten of het betalen van hun sociale zekerheid. Exacte cijfers zijn er niet, maar er wordt geschat dat een paar honderdduizend onder hen geen ziekteverzekering meer heeft omdat de bijdragen niet zijn betaald. Algemeen wordt aangenomen dat ongeveer 3 miljoen Grieken (op een bevolking van 10 miljoen) op dit ogenblik geen ziekteverzekering heeft.

Diegenen die nog wel een ziekteverzekering hebben, zijn ook lang niet zeker of ze zullen kunnen worden geholpen. De kosten van het openbare ziekenzorgsysteem, zijn verhoogd. Patiënten die in een openbaar ziekenhuis moeten worden opgenomen, moeten 3 tot 5 euro per dag betalen. Het remgeld op medicijnen is met 10 procent opgetrokken. Sinds januari 2015 moet een patiënt 1 euro extra betalen voor elk medicijn waarvoor een voorschrift is gemaakt.

Ontkennen

Het rapport maakt melding van het feit dat zowel de Griekse regering als de leenheren de effecten op de volksgezondheid staalhard ontkennen. Afgevaardigden van het ministerie van Volksgezondheid beweren dat iedereen, zowel daklozen als onverzekerde patiënten, toegang heeft tot de openbare gezondheidszorg. De medewerkers bij de verschillende vrijwilligersklinieken, maar ook organisaties zoals Dokters Van De Wereld, houden er echter een heel andere mening op na. Die laatsten hebben hun activiteiten in Griekenland moeten opschroeven, hoewel ze normaal gezien vooral in de Derde Wereld actief zijn. Reeds twee jaar luidden hun medewerkers de alarmbel dat er kinderen zijn die niet meer worden gevaccineerd.

Ook het IMF lijkt niet doordrongen van de ernst van de situatie. Op donderdag 20 februari 2014, twee dagen voor het rapport van The Lancet werd gepubliceerd, verscheen Christine Lagarde op de Australische zender ABC. In een vraag-en-antwoordgesprek beweerde ze daar dat er een voldoende sterk veiligheidsnet was in Griekenland, zodat mensen die het meest waren blootgesteld aan de besparingen niet al te veel zouden lijden.

Primaire zorgverstrekkingsklinieken (tijdelijk) gesloten

Ondertussen wordt de situatie voor de Griekse patiënten alsmaar moeilijker. Minister van Volksgezondheid ?donis Georgiadis heeft namelijk een week geleden besloten dat alle centra voor primaire zorgverstrekking gedurende een maand gesloten zullen blijven in een grote besparingsoperatie. Het gaat om klinieken die worden gefinancierd door de primaire zorgverstrekker EOPYY, die met een enorm budgettekort kampt. Griekenland kent geen systeem van huisartsen die bij de sociale zekerheidskas zijn aangesloten. Een patiënt moet een afspraak maken bij een kliniek van EOPYY en als er nood is aan verdere opvolging, wordt hij van daar uit doorgestuurd naar een specialist, of naar de tweederangszorg in de openbare hospitalen.

De Griekse regering is vastbesloten om 8.500 personeelsleden uit de zorgsector te ontslaan, om de quota te halen die de trojka heeft opgesteld, namelijk 11.000 ambtenaren ontslagen in 2014. Veel van die 8.500 werken in de primaire zorgverstrekkingsklinieken. Een deel van de klinieken zullen worden ondergebracht in de hospitalen of in nieuwe verzorgingscentra en nieuwe personeelsleden zullen worden aangenomen met andere contracten en natuurlijk met een veel lager loon.

Maar ondertussen kunnen de Griekse patiënten niet meer terecht in deze klinieken en moeten ze noodgedwongen naar de ziekenhuizen die nu zowel de eerste- als de tweedelijnsverzorging op zich nemen. De wachtrijen worden er alleen maar langer op en het is niet ongewoon dat een patiënt met een griep op de spoeddienst tot 12 uur moet wachten voor een dokter hem ziet, terwijl er naast hem een slachtoffer van een motorongeval met een gebroken been evenzeer moet wachten tot hij aan de beurt komt.

Trots op het beleid

De Griekse regering is ondertussen trots op haar beleid. Adonis Georgiadis heeft in november 2013 nog gezegd dat hij niet wil dat de trojka hem de eer ontneemt om de ontslagen in de sector op te leggen. Hij wil het allemaal graag zelf doen.

Ook premier Samaras klopt zichzelf op de borst. Door de verschrikkelijk zware besparingsmaatregelen heeft Griekenland ondertussen een primair surplus. Een triomferend bericht dat in vele media wordt overgenomen alsof Griekenland een overschot op de begroting heeft door een strikt beleid te voeren. Primair surplus betekent dat er geld overblijft nadat alle rekeningen zijn betaald, zonder dat daarbij de afbetalingen van de interesten op de leningen zijn meegerekend.

Premier Samaras beweert dat het primaire begrotingsoverschot op 1,5 miljard euro staat. Afhankelijk van zijn publiek, spreekt hij ook van 2 miljard euro (op 18 mei 2014 zijn er gemeenteraadsverkiezingen in Griekenland). De Griekse statistische dienst houdt het op een 812 miljoen euro. Minister van Financiën Stournaras sprak vorige week op de eurgroep-vergadering ook al van een bedrag van 1,5 miljard euro, maar daar werd het cijfer heel sceptisch ontvangen. Het is wachten op de cijfers van Eurostat op 23 april.

Volgens de leenovereenkomst met de trojka mag Griekenland het bedrag van het primaire surplus besteden zoals het wil. Volgens criteria die toch veeleer lukraak gekozen lijken te zijn, zou een primair surplus betekenen dat het met Griekenland goed gaat. De situatie in de gezondheidszorg relativeert dat toch wel erg. Het primair surplus is er bovendien gekomen door de Griekse bevolking leeg te knijpen, want van economische heropleving is voorlopig nog geen sprake.

Informatie over zelfmoord en zelfmoordpreventie kan je vinden in de hieronder vermelde websites:

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!