Welkom op de blog van het programma “Het Vrije Vranke Woord en Poëzie” op Radio 68 (www.radio68.be), een wekelijkse uitzending waarin het geëngageerde woord centraal staat: het klassieke of 21ste-eeuwse linkse lied, protestsongs, commentaren, toespraken, debatten, vertellingen, poëzie. Zonder onderscheid van taal, genre, stijl of tijd.
Alles is te koop!
Het klopt wel om de Vlaamse zangeres en actrice Leen Persijn te associëren met het zachtere, frêle poëtische genre en niet met barricades, maar het klopt ook dat ze in 1984 een LP uitbracht met liederen van de Engelse singer-songwriter Leon Rosselson. En laat Rosselson (°1934) nu bekend staan voor zijn scherpe satire en maatschappijkritiek. Persijn gaf haar LP de titel “Alles is te koop” mee, naar de vertaling van “We Sell Everything”.
“Alles is te koop” is Leon Rosselson op zijn best. Hij roept niet op tot sociale strijd, hij bezingt geen vrijheidsbeweging in een derdewereldland, verkondigt geen politieke waarheden. Hij gebruikt enkel het beeld van de deur-tot-deur verkoper om de kern van ons systeem bloot te liggen: maak de wensen wijs dat er iets ontbreekt in hun leven en verkoop dan het product dat die leemte zogezegd zal opvullen. Zonder scrupules. De klant is geen koning, de klant is clown. Verkopen om te verkopen, is de boodschap. En dus produceren om te produceren, want we werken om te werken… Zolang de machine maar draait. De zingeving komt niet aan bod. Integendeel, de verkoper verkoopt alles en zijn tegendeel: schuilkelders en kernkoppen, de toekomst en pakjes simpel leven uit vervlogen tijd, zakjes rustigheid en dozen viriliteit, scharreleitjes en DDT, sinterklaas en porno… Uitputting van grondstoffen? Uitbuiting van de werkende mens? We willen het niet weten.
De satiricus – cynicus soms – Rosselson komt te voorschijn wanneer de huisvrouw uit ons verhaal niet op het aanbod van de verkoper in gaat: zijn valse glimlach verandert terstond in een boeventronie, zijn gezalfde praat verwordt tot scheldpartij. Hij kaffert de weigerachtige consument uit: als ze niet consumeert, gaat ze tegen het systeem in. Dat haar povere maandloon al lang op is, kan hem niet schelen: de verkoper chargeert met “’t zijn lui als jij die het vaderland verraden” en de economie om zeep te helpen. En ook nog: “Want als jij niet koopt, zullen de raders falen waarop heel het systeem is geschraagd”, met werkloosheid, armoe en ja, anarchie, tot gevolg.
Is deze deur-tot-deur verkoper niet zelf een sukkelaar, slachtoffer van hetzelfde systeem, zo zou men zich kunnen afvragen? Dat is buiten Rosselson en zijn beeldtaal gerekend. In het allerlaatste vers meet Rosselson de deur-tot-deur verkoper een andere gedaante aan: de verkoper staat voor het Systeem zelf. En dan is er geen sprake van wonderzalfjes en dromen, maar van het “allernieuwste supersonisch fractioneel orbitaal bombardementssysteem dat alles vernietigt dat beweegt binnen een straal van 7.528 lichtjaar!”.
Ja, het systeem verkoopt zelfs zijn eigen vernietiging.
Het nummer zelf dateert va 1977, maar blijft actueel. Rosselson: “It’s a song that could have been written at any time in my songwriting life and one that is always in tune with the times. It’s also a song that never fails, perhaps because, rather than a full-frontal attack, I had the good sense to frame this picture of a society where everything can be packaged, marketed, bought and sold in a story”.
Eddy Bonte
Referenties
Leen Persijn: Alles is te koop, LP, Rainbow 10.022, 1984.Vertaling naar het Nederlands: Fred Brouwers www.leenpersijn.be
Leon Rosselson: www.leonrosselson.co.uk
De uitzending
Nieuwe aflevering van “Het Vrije Vranke Woord en Poëzie””: elke zondag om 16u. Herhaling: de zondag om 2100u, de maandag & de dinsdag om 1600u, de woensdag vanaf 12u. Radio 68: www.radio68.be.
Radio 68
Radio 68 www.radio68.be is een niet-commerciële en onafhankelijke internetradio die opkomt voor bepaalde types muziek en woord die je zelden of nooit hoort in een samenleving waar enkel geld en glitter telt. Radio 68 wil ook de herinnering levend houden en focust daarom op zeldzame, vergeten, over het hoofd geziene, onterecht opzijgeschoven, niet-commerciële en door de media verbannen artiesten, genres en muziekjes.
