In de regio Tierra Caliente, in de westelijke deelstaat Michoacán, hebben politie en burgerwachten sinds zondag Apatzingán in handen, een bastion van het plaatselijke drugskartel Caballeros Templarios (Tempelierridders). Daarbij werd geen schot gelost en werd ook geen enkel leider van het kartel gevangen genomen.
De Autodefensas de Michoacán (‘zelfverdedigingsgroepen’) voeren al een jaar strijd tegen het dit drugskartel. Ze ontstonden in 2013 als reactie op het geweld van het drugskartel. Deze milities namen in steeds meer dorpen en steden in de regio de controle over. In januari 2014 escaleerde het geweld. Het leger probeerde de burgerwachten, die honderden leden tellen, daarop te ontwapenen. Daarbij vielen enkele doden.
Robin Hood
Op 27 januari sloot de regionale regering een akkoord met deze milities: tienduizend gewapende burgers worden aan de politie toegevoegd. De namen van de militieleden worden niet geregistreerd, hun wapens wel.
Veiligheidsexperts noemen de legalisering van dit paramilitaire model gevaarlijk. De overheid “bestrijdt illegaliteit met illegaliteit”, zegt onderzoeker Erubiel Tirado van de Ibero-Amerikaanse Universiteit.
Door het akkoord met de burgermilities heeft men een moderne versie van Chucho el Roto gecreëerd, zegt Tirado. Chucho el Roto was de bijnaam van Jesús Arriaga, een Mexicaanse Robin Hood die in de negentiende eeuw van de rijken stal om de buit aan de armen te geven.
Geval per geval bekijken
Het baart mensenrechtenorganisaties zorgen dat uiteenlopende milities over dezelfde kam geschoren worden. “Men kan geen algemene regel uitvaardigen voor alle zelfverdedigingsgroepen. Men moet geval per geval bekijken”, zegt advocate Karla Michelle Salas van de Nationale Vereniging voor Democratische Advocaten.
Volgens Salas tellen deze burgerwachten ook veel leden die niet gewapend willen blijven en naarmate de overheid haar werk beter doet de wapens willen neerleggen. Ook de gemeenteraad van Cherán, een stadje in Michoacán met 13.000 inwoners, bekijkt het akkoord met de burgermilities met argusogen.
“Wat ze voorstellen is een integratie in de politie maar als we weten dat de politie al vaak bij misdaden betrokken was, dan kunnen we daar niet veel goeds van verwachten”, zegt Trinidad Ramírez, lid van de gemeenteraad.
Cherán nam in april 2011 de wapens op tegen gewapende criminelen die hun gebied plunderden. De inheemse inwoners zetten het gemeentebestuur af en installeerden een eigen bestuur, gebaseerd op hun inheemse tradities. Sindsdien is het stadje omgeven door barricades die door de eigen bevolking worden bemand.
“Wij gaan de wapens niet neerleggen”, zegt Ramírez. “We hebben onze les geleerd, de mensen vergeten niet. Niemand maakt een einde aan de misdaad in Michoacán.”
