Vorig jaar werd er 496 keer een (tijdelijk) tekort aan een bepaald  medicijn gemeld.(De Standaard 7 februair 2014)  In de meeste gevallen was de oorzaak de winstzucht van farmaceutische bedrijven en van groothandelaars die een parallel export organiseerden.  Als de overheid het kiwimodel zou toepassen, gecombineerd aan de bestaande wet op de deconnectie (ontkoppeling) van de geneesmiddelenprijzen, kan het probleem opgelost worden.

Wanneer je het kiwimodel toepast heb je twee verschillende prijzen van eenzelfde geneesmiddel: de officiële publieksprijs op de geneesmiddelenmarkt en de veel lagere kiwiprijs bedongen door openbare aanbesteding voor de geneesmiddelen die worden terugbetaald. Bij deconnectie ontkoppel je de kiwiprijs van de officiële prijs. Alleen de overheid controleert van hetzelfde geneesmiddel de terugbetaalde verpakkingen aan lage kiwiprijs. Groothandelaars hebben alleen verpakkingen aan hoge marktprijs ter beschikking. Dat maakt parallel export totaal oninteressant voor hen.

Parallel export en contingentering

Faramaceutische firma’s  bepalen hun prijzen in ieder land afzonderlijk. Ze doen dat niet naargelang de kostprijs met een redelijke winstmarge daarbovenop, wel op basis van wat de nationale overheid bereid is terug te betalen. Het gevolg is dat voor eenzelfde product van eenzelfde firma totaal verschillende prijzen worden gevraagd in de verschillende landen van de Europese Unie. Ook voor eenzelfde geneesmiddel gemaakt door verschillende generische firma’s zijn er enorme prijsverschillen tussen én binnen de landen.

Een studie van het Riziv liet bijvoorbeeld zien dat de maagzuurremmer Zantac in Frankrijk en Duitsland tweemaal zoveel kost als in Spanje. Het antidepressivum Cipramil kost dan weer in Spanje tweemaal zoveel als in Frankrijk, en in Duitsland evenveel als in Frankrijk. De generische vorm van Zantac is in Denemarken veertien maal goedkoper dan het origineel, enzovoort.

Het is dan ook niet te verwonderen dat er handelaars zijn die de geneesmiddelen opkopen in het land met de goedkoopste prijsbepaling om ze dan, na verspillende tussenbewerkingen zoals de pillen uit de originele doosjes halen en met een nieuwe bijsluiter in nieuwe doosjes steken, door te verkopen in landen met hogere prijzen.

Gevolg is dat de geneesmiddelenproducenten voor sommige geneesmiddelen maar een bepaalde hoeveelheid ter beschikking willen stellen in ons land. Contingentering wordt deze praktijk genoemd. Als er met dat geneesmiddel parallelexport wordt georganiseerd, dan is het geneesmiddel al of niet tijdelijk, nergens meer ter beschikking op de Belgische patiënt. Er bestaat zowel parallelexport als de publieksprijs in België laag ligt in vergelijking met deze in andere Europese landen als parallelimport (vooral uit Spanje)  wanneer die prijs hier hoger is.

Winstzucht en anarchie van de markt

Deze winstmaximalisatie en anarchie op de geneesmiddelenmarkt maken dat de patiënt verstoken wordt van zijn noodzakelijk geneesmiddel. Bovendien leidt het ook voor de apothekers en artsen tot veel frustratie en inefficiëntie. De apothekersverenigingen hebben daarom een initiatief uitgewerkt om bij de overheid te protesteren tegen deze praktijken (www.farmacontingentering.be ).  Zo zie je op hun website de top 5 van de meest courant gecontingenteerde producten van de voorbije maand.  Het gaat om belangrijke menselijke insuline Novorapid Flexpen, een cortisone neusspray Dexa rhinaspray, een antibioticum Augmentin, een puffer tegen astma Duovent en een spuitje tegen thromboflebitis Clexane.

Kiwimodel gekoppeld aan déconnectie lost het op

Gardasil is een voorbeeld

Nochtans kan het kiwimodel gekoppeld aan de bestaande wet op de déconnectie de zaak oplossen. Door het kiwimodel organiseert de overheid een openbare aanbesteding tussen de verschillende producenten van eenzelfde of gelijksoortige en gelijkwaardige geneesmiddelen. Dat doet de prijs fors dalen.  Bij toepassing van het kiwimodel zijn er twee prijzen mogelijk van eenzelfde product op de Belgische markt.

Zo kost Gardasil, het vaccin tegen baarmoederhalskanker, in België in de apotheek 118 euro per spuit. Dezelfde Gardasil wordt door de overheid sinds 2010 in openbare aanbesteding aangekocht. Hierdoor bedraagt de (kiwi)prijs voor hetzelfde vaccin 27 euro en wordt het nu gratis in de scholen toegediend. Moest Gardasil aan 27 euro worden verkocht in de Belgische apotheek, dan zou er een massale parallelexport ontstaan naar andere Europese landen waar de prijs veel hoger is.

Door de bestaande wet op de deconnectie wordt de lage kiwiprijs van het geneesmiddel dat in aanmerking komt voor terugbetaling,  losgekoppeld van de officiële (hoge) publieksprijs op de markt. Een gelijkaardig systeem van deconnectie wordt immers ook in Nieuw-Zeeland gehanteerd om parallel export tegen te gaan.

Ondertussen kan de overheid wel onmiddellijk optreden tegen farmaceutische bedrijven die weigeren om  voldoende geneesmiddelen ter beschikking te stellen. De minister van Volksgezondheid heeft de formele bevoegdheid om dit te verplichten of indien het bedrijf blijft weigeren import van alternatieven toe te laten. De Wet op de Geneesmiddelen ( 25/03/1964 – art. 12) voorziet in een plicht van continue beschikbaarheid van de producten, zodat de apotheker ten allen tijde aan de vraag van een patiënt kan voldoen. Ontbreekt het geneesmiddel bij de groothandels, dan rust deze plicht op de producent. Die dient de apotheker onmiddellijk te bevoorraden. Zonder aanrekening van bijkomende kosten.

Het systeem van deconnectie is ironisch genoeg in 2005 in de gezondheidswet van minister Demotte opgenomen onder lobbydruk van de farmaceutische industrie. Zij had daarmee een andere bedoeling. Belgische farmabedrijven die een nieuw product op de markt brengen proberen in België een zo hoog mogelijke publieksprijs te bedingen. Deze prijs in het thuisland voor een nieuw geneesmiddel van een farmabedrijf wordt veelal in andere landen als de referentie genomen.

Om de goodwill van de overheid te bekomen voor een zo hoog mogelijke publieksprijs is de farma-industrie bereid om de prijs van  geneesmiddelen die hier worden voorgeschreven en worden terugbetaald te verlagen en deze dus los te koppelen van de publieksprijs. Samen met het kiwimodel kan het systeem van deconnectie juist gebruikt worden om de winstzucht van farmaceutische bedrijven en groothandelaars tegen te gaan.

Toepassing van het kiwimodel en de wet op de deconnectie maakt parallelexport volledig oninteressant, doet de overheid fors op geneesmiddelenuitgaven besparen en verzekert de patiënt dat zijn vertrouwde geneesmiddel steeds beschikbaar zal zijn bij zijn apotheker. Waar wachten we nog op?