“Al meer dan twintig jaar lang kent de Thaise democratie de ene incompetente en corrupte regering na de andere”, schreef politiek commentator Voranai Vanijaka vorige week in de Bangkok Post. “Veel demonstranten zijn gefrustreerd door het democratiseringsproces. Velen van hen willen opnieuw beginnen en de huidige Thaise democratie neerhalen, om er dan een nieuwe op te bouwen.”

In India leidde de volkswoede van de middenklasse tegen corruptie recent nog tot de enorme stijging van de Aam Aadmi-partij, de “partij van de gewone man”, die een grote aanhang heeft in hoofdstad Delhi, amper een jaar na de lancering. Vergelijkbare bewegingen zijn op til in landen zoals Indonesië, Sri Lanka en de Filippijnen. Ze zien politici als figuren die vooral voor zichzelf zorgen, in plaats van de maatschappij te dienen.

Controversiële mnestiewet

In Thailand werd de anti-corruptiebeweging op gang getrokken toen de Phue Thai-partij van de eerste vrouwelijke premier Yingluck Shinawatra twee maanden geleden een omstreden amnestiewet trachtte goed te keuren. Die zou amnestie verlenen aan politici die veroordeeld zijn voor corruptie en andere misdaden sinds 2004.

De overheid kleedde de wet in als een poging tot verzoening en eenheid na jaren van felle politieke strijd tussen de stedelijke oppositie van de ‘geelhemden’, de traditionele machtselites van Bangkok en de meer rurale ‘roodhemden’, voornamelijk uit het noordoosten van het land, en goed voor 70 van het electoraat van Shinawatra.

Niettegenstaande de amnestie betrekking zou hebben op de verschillende politieke kampen, werd het wetsvoorstel algemeen gezien als een regeling om de voormalige premier, Thaksin Shinawatra, de broer van Yingluck, terug naar Thailand te halen als een vrij man. Deze zakenman en miljardair kijkt immers aan tegen een gevangenisstraf van twee jaar wegens corruptie. Sinds zijn afzetting in 2006 leeft hij in een zelfverklaard ballingschap in Dubai.

Machtige politieke machine

De rijke familie Shinawatra heeft een machtige politieke machine achter zich. Volgens tegenstanders zorgt die er onder meer voor dat stemmen van de arme plattelandsbevolking gekocht worden met een populistisch beleid dat hogere prijzen aan de rijstboeren belooft, gezondheidscentra in de dorpen en een betere infrastructuur.

De machtige middenklasse voelt zich machteloos tegen deze praktijken die verkiezingsoverwinningen keer op keer weten binnen te halen en de Shinawatra’s aan de macht helpen zonder aanhang in de steden.

Roep om verandering

Twee maanden geleden was deze minderheid echter in staat om voldoende mensen te mobiliseren uit de rijke en middenklasse en zelfs onder de armen van Bangkok. Die protestbeweging dwong Yingluck Shinawatra om het wetsvoorstel in te trekken, zonder dat er bloedvergieten of ander geweld aan te pas kwam.

“Deze burgers weigeren de corruptie in de Thaise bureaucratie nog langer te tolereren. Hun roep om verandering is gerechtvaardigd en geloofwaardig”, stond vorige donderdag te lezen in het commentaar van de krant The Nation.

Voortgestuwd door dit succes zet de anti-corruptiebeweging nu een campagne op om de overheidsinstellingen te sluiten en de verkiezingen van 2 februari te boycotten. Verwacht wordt dat de partij van Shinawatra zal winnen, op basis van haar landelijke steun die nog steeds intact is. De oppositie van de Democratische Partij steunt de protesten en de boycot van de verkiezingen.

Ze roepen op tot de vorming van een ‘burgerraad’ om het kiesstelsel te hervormen voor de verkiezingen plaatsvinden. Sommigen stellen zelfs het één-man-één-stem-principe in vraag. Ze argumenteren dat hun stem meer gewicht moet hebben omdat zij degenen zijn die belastingen betalen en niet de boeren op het platteland.

Inkomen verdrievoudigd

Pasuk Phongpaichit van de universiteit van Chulalongkorn en auteur van verschillende boeken over corruptie, is het niet eens met dit argument. In een commentaarstuk in de kranten Bangkok Post en Singapore Straits Times merkte ze op dat het inkomen per hoofd de laatste twintig jaar verdrievoudigde. Dit kwam ook de plattelandsbewoners ten goede, die ondertussen ook belastingen betalen en meer politieke macht verwerven.

Pasuk is dus tegen de schorsing van het politieke systeem om hervormingen door te voeren. Zij heeft haar hoop gesteld op militairen, academici en zakelijk leiders om achter de schermen over een oplossing voor het politieke conflict te bemiddelen.

“Het is beter om het parlementaire systeem in stand te houden, en de energie achter de recente protesten te kanaliseren zodat echte hervormingen kunnen plaatsvinden”, zegt ze. “Hervormingen moeten de politiek democratischer en transparanter maken. De politiek moet representatief zijn voor de behoeften en de aspiraties van mensen.”