HRW roept de betrokken landen van de Afrikaanse Unie op om onmiddellijk meer troepen ter beschikking te stellen van de Afrikaanse vredesmacht in de CAR en de inspanningen van Frankrijk om de burgerbevolking te beschermen te ondersteunen.
 
Het 34-pagina’s tellende rapport ‘They Came to Kill: Escalating Atrocities in the Central African Republic‘ is gebaseerd op weken van intensief veldwerk van HRW-onderzoekers in de provincie Ouham tussen oktober en begin december 2013.

Het rapport documenteert de opstoot van geweld sinds september 2013 door zogenaamde anti-balaka-milities (balaka betekent ‘machete’, het wapen dat meestal werd gebruikt door de ex-Séléka-milities bij hun aanvallen op en plundering van overwegend christelijke dorpen).  
 
Deze anti-balaka-milities hebben de voorbije weken honderden moslims vermoord, hun huizen in brand gestoken, en hun vee gestolen.

De zogenaamde ex-Séléka-strijders, vooral leden van de officieel ontbonden door moslims gedomineerde ex-rebellengroep Séléka, die in maart de regering van president François Bozizé van de CAR heeft verdreven, hebben blijkbaar vooral door wraak gedreven en vaak met medeweten en steun van hun vroegere commandanten, wreedheden begaan tegen christelijke dorpen.

Spiraal van geweld krijgt uitgesproken sektarisch karakter

Vooral de laatste weken krijgt het al langer aanslepende conflict daardoor steeds meer een uitgesproken sektarisch karakter en dreigt het land in een spiraal van geweld terecht te komen.

“De brutale moordpartijen lokken meer tegengeweld en vergeldingen uit met als gevolg dat het conflict helemaal uit de hand dreigt te lopen”, zegt Peter Bouckaert, directeur noodsituaties bij HRW en auteur van het nieuwste rapport. “De VN-Veiligheidsraad moet snel optreden om een einde aan deze catastrofe te maken”, verklaarde hij op een persvoorstelling.
 
Anti-balaka-milities, waaronder ook lokale burgerwachten en zelfverdedigingsgroepen opereren, alsook militairen die loyaal gebleven zijn aan het verdreven regime-Bozizé, hebben in september systematische aanvallen uitgevoerd tegen overwegend moslimdorpen en ex-Séléka-buitenposten in en rond de stad Bossangoa, de hoofdplaats van de provincie Ouham.

Hoewel de anti-balaka-milities hun optreden verdedigen door te verwijzen naar zelfverdediging van hun eigen dorpen tegen externe aanvallen, zijn hun gewelddadige houding en uitspraken duidelijk gericht tegen moslims.

Weerzinwekkende wreedheid

Veel van de aanvallen uitgevoerd door anti-balaka-milities zijn van een weerzinwekkende wreedheid. Zo vertelde een nomadische moslim herdersvrouw aan HRW-onderzoekers hoe zij gedwongen werd toe te kijken hoe militieleden de keel oversneden van haar drie jaar oud zoontje, van twee jongens van 10 en 14 jaar, en van een volwassen familielid, allen mannelijke moslims in het herderskamp.  
 
Een man vertelde met tranen in de ogen hoe hijzelf op het nippertje kon ontsnappen aan een gewapende aanval. Vanuit zijn schuilplaats moest hij machteloos toekijken hoe de militieleden zijn twee vrouwen de keel oversneden, zijn tien kinderen en een kleinkind ombrachten en ook de andere moslims die ze hadden gevangengenomen koelbloedig afmaakten.
 
Een moslima vertelde aan HRW dat ze buiten aan het koken was toen rond vijf uur ‘s ochtends anti-balaka-milities haar woning aanvielen: “Eerst begonnen ze mijn echtgenoot met machetes te bewerken. Ze hakten op hem in op zijn zij en zijn rug. Toen ze hem hadden doodgeslagen, staken ze ons huis in brand en gooiden het lichaam in het vuur, samen met dat van mijn zoon. Ze hadden mijn 13-jarige zoon gedwongen om buiten op de grond te gaan liggen. Ze hakten twee keer met machetes op hem in tot hij dood was.”
 
Als gevolg van de aanvallen van anti-balaka-milities wilden de ex-Séléka-strijders in de provincie Ouham wraak nemen door christelijke dorpen rond Bossangoa aan te vallen. Daarbij werden vele mensen gedood en talloze huizen in brand gestoken. Zelfs christelijke boeren die op hun velden aan het werk waren, werden aangevallen en gedood.

Steun van hooggeplaatste bevelhebbers

Het lijkt er sterk op dat deze wraakacties van ex-Séléka-strijders de steun genoten van hooggeplaatste bevelhebbers in Bossangoa, schrijft HRW. Op 18 november heeft de plaatsvervangende commandant van Bossangoa, kolonel Saleh Zabadi, in het bijzijn van zijn superieur en een dozijn officieren, het bevel gegeven om zeven boeren te verdrinken. De boeren werden er ten onrechte van beschuldigd anti-balaka-militieleden te zijn. De boeren werden vastgebonden en in de rivier Ouham gegooid. Slechts drie overleefden.

Zware mensenrechtenschendingen blijven grote delen van de CAR teisteren, zowel in het noorden als in en rond de hoofdstad Bangui. Op donderdag 5 december hebben anti-balaka-milities geschoten op of de keel doorgesneden van minstens 11 moslimburgers in de wijk Boro van de stad Bossangoa. Dat gebeurde toen de militie kortstondig de controle over de stad kon overnemen.

Bij anti-balaka-aanvallen begin december tegen Bangui en het daaruit voortvloeiende geweld zijn zeker 400 tot 500 moslims en christenen gedood. Toch vormen deze recente moordpartijen maar een fractie van de ernstige mensenrechtenschendingen tegen burgers sinds de Séléka-rebellen in maart de macht overnamen in de CAR.

Franse soldaten hebben sinds 6 december acties uitgevoerd in Bangui en in Bossangoa in een poging om een einde te maken aan de moordpartijen tegen burgers. Zij proberen strijders van beide zijden te ontwapenen.

Humanitaire crisis

Het recente geweld heeft in het noorden van de CAR een regelrechte humanitaire crisis veroorzaakt??, aldus Human Rights Watch. Beide strijdende partijen hebben dorpen in grote delen van de provincie Ouham geplunderd en afgebrand. Zo’n 40.000 ontheemde christenen hebben hun toevlucht gezocht in de katholieke kerk in Bossangoa, terwijl 4.000 moslims in opvangkampen verblijven aan de andere kant van de stad.

Humanitaire hulpverleners hebben het moeilijk om bijstand, met name dringende medische hulp, te verlenen omdat ook de hulpverleners zelf het doelwit werden van aanslagen door gewapende milities.

De VN-Veiligheidsraad moet onmiddellijk een mandaat geven aan een VN-vredesmissie voor de CAR volgens de bepalingen van hoofdstuk VII van het VN-Handvest, aldus Human Rights Watch. Het moet gaan om een robuust mandaat en de missie moet de middelen krijgen om effectief burgers te beschermen, het respect voor de mensenrechten te bevorderen, en een gunstig klimaat te creëren voor de levering van humanitaire hulp.

“Dringende steun voor de vredeshandhaving in de Centraal-Afrikaanse Republiek is nu van cruciaal belang om de stabiliteit te laten terugkeren in een uiterst gespannen situatie, de bevolking te beschermen tegen misbruiken, en ervoor te zorgen dat de humanitaire hulp de mensen bereikt die de grootste risico’s lopen”, aldus Bouckaert. “De kans dat er nog meer massaal geweld losbarst, is schrikbarend hoog.”

Ook Amnesty International brengt op 19 december een briefing uit over de dramatische toestand in de Centraal-Afrikaanse Republiek.

Human Rights Watch

(vertaling uit het Engels door Jan Van Criekinge)